Prof. Dr. Emilija Vllashki: Edukimi i familjes dhe kontrollimi i mjedisit të jashtëm tek fëmijët me astmë (10)

Me qëllim që të përmirësohet kontrolli i sëmundjes dhe të zvogëlohet nevoja për terapi farmakologjike, duhet të ndërmerren masa për shmangien e faktorëve të cilët i shkaktojnë simptomat e astmës, brenda kufijve të mundësisë. 

Shkaqe të tjera të wheezing të përsëritur janë sëmundjet infektive dhe imunologjike  (aspergiloza bronkopulmonare alergjike imuno deficite, rinosinuziti, sarkoidoza, tuberkuloza), sëmundjet që përfshijnë bronket (dysplasia bronkopulmonare e bronkoektazise, diskinesia primare ciliare, fibroza cistike), sëmundjet me obstruksion mekanik (keqformime kongjenitale, lymphogland të zgjeruara ose tumoret e informacionit, trupi i huaj i inhaluar) dhe sëmundjet që përfshijnë sisteme të tjera organike (sëmundja kongjenitale e zemrës, refluksi gastroezofageal, sëmundjet neurologjike).

Tek fëmijët më të rritur dhe adoleshentët, mosfunksionimi i kordave vokale dhe kolla psikogjenike, mund të irritojnë astmën.


Menaxhimi dhe terapia farmakologjike

Rekomandimet aktuale për menaxhimin e astmës e theksojnë rëndësinë e edukimit të fëmiut më të vjetër / familjes, kontrollin e mjedisit të jashtëm dhe zbatimin e duhur të terapisë farmakologjike.

Edukimi

Identifikimi i rrezik faktorëve arrihet me anamnezën gjithëpërfshirëse dhe me përcaktimin e mbindjeshmërisë ndaj disa alergeneve, thekson Prof. Dr. Vllashki.

Fëmija më i madh dhe anëtarët e familjes duhet të përfshihen në mënyrë aktive në menaxhimin e sëmundjes dhe të edukohen nga mjeku për natyrën e sëmundjes, shmangien e faktorëve të rrezikut, domethënë shkaktarët e përkeqësimit akut, aplikimi i saktë i terapisë me inhalim, dallimin e medikamenteve që përdoren si terapi bronkodilatore për qetësimin e sulmeve të astmës nga barnat që përdoren për kontrollin afatgjatë të sëmundjes, monitorimin e kontrollit të astmës me ndihmën e simptomave dhe PEF (tek fëmijët më të mëdhenj se mosha pesë vjeçare), njohjen e simptomave të përkeqësimit të sëmundjes dhe terapisë së nevojshme, si dhe kërkimin e ndihmës mjekësore kur është e nevojshme.


Kontrolli i mjedisit të jashtëm

Identifikimi i rrezik faktorëve arrihet me anamnezën gjithëpërfshirëse dhe me përcaktimin e mbindjeshmërisë ndaj alergeneve të caktuar. Me qëllim që të përmirësohet kontrolli i sëmundjes dhe të zvogëlohet nevoja për terapi farmakologjike, duhet të ndërmerren masa për shmangien e faktorëve të cilët i shkaktojnë simptomat e astmës, brenda kufijve të mundësisë. Në këtë kuptim, rekomandohet shmangia aktive dhe ekspozimi ndaj pirjes së duhanit në mënyrë pasive, përdorimi i sobave me dru dhe kamineve, irritues të ndryshëm, stresi dhe shmangia e ushqimeve të caktuara në rast se ato shkaktojnë simptoma të astmës ose nëse është vërtetuar mbindjeshmëria. Terapia parandaluese afatgjata për të mbajtur sëmundjen nën kontroll, sërisht siguron më pak ndjeshmëri ndaj rrezik faktorëve të cilët është e pamundur të shmangen plotësisht.

Sa i përket ekspozimit ndaj pluhurit shtëpiak, rekomandohet heqja e lagështirës nga shtëpia dhe përdorimi i kondicionerëve që do të reduktojë lagështinë për 50%; larja e mbulesave të shtratit me ujë të nxehtë dhe tharja në diell një herë ose dy herë në javë; përdorimi i mbulesave të dyshekut dhe jorganëve që janë të padepërtueshme nga pluhuri i shtëpisë; heqja e qilimit, sidomos në dhomën ku fle fëmija, përdorimi i makinave me vakum për pastrim, por të gjitha këto në mungesë të fëmijës.

Rekomandohet që mos të mbani kafshe shtëpiake (mace, qen), por nëse kjo nuk është e mundur, atëherë ato nuk duhet të qëndrojnë në dhomën e gjumit të fëmijës dhe duhet të pastrohen një herë në javë. E nevojshme është që familja të informohet për efektin e vonuar prej disa muajsh pas heqjes së  kafshëve nga shtëpia, duke pasur parasysh uljen e ngadaltë të nivelit të alergeneve të tyre.

Në rast të sasisë së konsiderueshme të polenit dhe kërpudhave në mjedisin e jashtëm, rekomandohet, në bazë të mundësive të qëndrojnë në ambiente të mbyllura me dritare të mbyllura. Në rast të kërpudhave në shtëpi, e nevojshme është të hiqni lagështinë dhe t’i pastroni rregullisht ato.

Tek fëmijët më të mëdhenj se mosha pesë vjeçare me astmë të rëndë të moderuar ose të rëndë të vazhdueshme, rekomandohet vaksinimi vjetor për mbrojtjen nga gripi.

I vetmi rrezik faktor i cili nuk duhet të shmanget është aktiviteti fizik. Fëmija duhet të mbetet fizikisht aktiv, e cila do të jetë e mundur nga terapia e përditshme për kontrollin e sëmundjes, por nëse është e nevojshme pak para aktivitetit fizik të merret inhaluesi me veprim të shpejtë β2-agonist, ose modifikuesi leukotrien ose ose inhaluesi me veprim të gjatë β2-agonist, në kombinim me kortikosteroidët e inhaluara.

(Vazhdon)