Shkruan: Prof. Dr. Snezhana Stojkovska
Infektologe në klinikën për sëmundje infektive dhe gjendjet febrile – Shkup
Cilat janë modelet tjera të transmetimit të COVID-19
SARS-CoV-2 ARN është zbuluar edhe në substrate të tjera biologjike, të tilla si urina dhe jashtëqitjet, por deri më sot transmetimi i tij fekal ose urinar NUK është botuar.
Studimet gjithashtu raportojnë zbulimin e SARS-CoV-2-ARN në plazmë dhe serum në titra të ulta, gjë që mund të sugjerojë mundësi të dobët të transmetimit të virusit në atë mënyrë.
Që nga 9 korriku 2020, transmetimi i virusit nga nëna shtatzëne pozitive në fetus nuk është konfirmuar. Transmetimi gjatë ushqyerjes me gji gjithashtu nuk është konfirmuar, megjithëse ka studime të kufizuara për të zbuluar një pjesë të virusit në qumështin e gjirit. Raportet e OBSH-së deri më tani inkurajojnë nënat që janë me COVID të vazhdojnë të ushqejnë fëmijët e tyre me gji.
Sa i përket transmetimit të mundshëm të virusit nga një njeri i infektuar në një kafshë, transmetimi i mundshëm i virusit tek macet, qentë dhe mustelidët (bukla) është konfirmuar, i cili, për shembull, në Holandë, sipas artikujve të 24 qershorit 2020, ndaloi eksportet e mustelidëve për shkak të murtajës së 500,000 kafshëve, për të ndaluar përhapjen e sëmundjes.
Sidoqoftë, është akoma e paqartë nëse këta gjitarë të infektuar paraqesin rrezik të konsiderueshëm të transmetimit të virusit tek njerëzit.
Duke pasur parasysh të gjitha rrugët e mundshme të transmetimit të virusit, ekziston nevoja për një rikujtesë të shkurtër.
KUR PERSONI ME SARS-CoV-2 I INFEKTON NJERËZIT TJERË
Gjetjet e deritanishme tregojnë se ashpërsia e sëmundjes ndikon ndjeshëm në mundësinë dhe gjatësinë e transmetimit të sëmundjes.
Periudha e inkubacionit të individëve pozitivë me SARS-CoV-2 varion nga 1 në 14 ditë, përqindja më e lartë është 3-7-10 ditë.
Virusi zbulohet 1-3 ditë para fillimit të simptomave, me ngarkesën më të madhe virale në ditën e shfaqjes së simptomave. Rezultati pozitiv i RT-PCR është zakonisht 1 deri në 2 javë në rastet asimptomatike, ndërsa më shumë se tre javë te pacientët me pamje klinike mesatare deri të moderuar. Te pacientët me formë të rëndë të COVID-19, rezultati pozitiv ruhet shumë më gjatë.
Është shumë e rëndësishme, e njohur edhe në sëmundjet e tjera infektive, për transmetimin SARS-CoV-2 që të ndodhë me transmetim nga një person i infektuar me simptoma, por edhe nga personi i infektuar me SARS-CoV-2 pa simptoma. Transmetimi dominant është, siç kam shkruar më parë, nga pikat respiratore dhe kontakti i ngushtë.
Pra, pacienti është i infektuar 2 deri 3 ditë para fillimit të simptomave, kulmi i ngjitjes është deri në ditën e shtatë nga fillimi i sëmundjes dhe zvogëlohet në shtatë ditët e ardhshme. Problemi është gjatësia e përmendur e ndryshme e kohës së sekretimit të virusit, nga 24 në 42 ditë.
Nga pikëpamja epidemiologjike, duhet theksuar edhe një herë se zbulimi i një grimce ose një pjese të një virusi, pozitiviteti i RT PCR nuk ka gjithmonë lidhje me infektivitetin e pacientit, i cili shpesh është shumë i vështirë për t’u shpjeguar pacientëve.
Shumë është e rëndësishme që një person i infektuar pa simptoma mund të transmetojë sëmundjen tek një person tjetër. Këtu duhet të bëhet një dallim midis njerëzve që janë të infektuar dhe nuk kanë zhvilluar kurrë simptoma të sëmundjes dhe njerëzve që nuk kanë zhvilluar ende simptoma të sëmundjes – transmetimit parasimptomatik. Pa këto dallime, nuk mund të bëhet një strategji e mirë e shëndetit publik për kontrollin e sëmundjes.
Studimet e fundit sistemike tregojnë se përqindja e rasteve të vërteta asimptomatike është 6 deri në 41 përqind. Padyshim që është shumë e vështirë të ekzaminohet transmetimi te pacientët asimptomatik. Disa pre-print studime sugjerojnë që individët e infektuar asimptomatik kanë më pak të ngjarë të transmetojnë sëmundjen sesa ata simptomatik.
Së fundmi, për shkak se individët asimptomatikë mund të transmetojnë sëmundjen, ne duhet të veprojmë vazhdimisht në përputhje me rekomandimet e njohura për higjienën e duhur të duarve, duke ruajtur distancën fizike, dezinfektimin, higjenën e sipërfaqes dhe mjedisit, si dhe mbi të gjitha kulturën respiratore.
