Që nga viti 2008 më datë 19 qershor, shënohet Dita Botërore e Ndërgjegjësimit për sëmundjen e qelizave në formë drapri (SCD) me qëllim që të rritet niveli i njohurive të popullsisë dhe të shpjegohen problemet me të cilat përballen të sëmurët dhe familjet e tyre.
Data 19 qershor u zgjodh për të shënuar këtë ditë të miratuar zyrtarisht nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara, duke e parnuar SCD si një problem shëndetësor publik.
Sëmundja e qelizave në formë drapëri prek miliona njerëz në mbarë botën, duke përfshirë të rriturit dhe fëmijët. Bëhet fjalë për një sëmundje potencialisht fatale, e cila sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) është një nga shkaktarët kryesor të vdekjes së parakohshme tek fëmijët nën moshën pesëvjeçare në vende të ndryshme.
Sëmundja e Sickle Cell (SCD) është sëmundja më e zakonshme gjenetike në botë
Është e pranishme në katër kontinente: Afrikë, Azi, Amerikë dhe Evropën Jugore. Është vlerësuar se 500 000 njerëz çdo vit lindin me këtë sëmundje të rëndë dhe se 50% e tyre do të vdesin para se të mbushin pesë vjet.
Sickle Cell Anemia është sëmundje serioze e rruazave të kuqe të gjakut, të cilat e ndryshojnë formën, marrin formën e drapërit dhe nuk mund të përcjellin shumë oksigjen, gjë që mund të jetë pasojë e rëndë shëndetësore. Për shkak të formës së tyre specifike, rruazat e kuqe të gjakut grumbullohen në enët e gjakut dhe e ndalojnë qarkullimin normal të gjakut, ndërsa për këtë arsye edhe oksigjen shkakton dhimbje të forta, dështim të organeve, madje edhe vdekje.
Shenjat dhe simptomat dallojnë nga njeriu në njeri – disa njerëz kanë simptoma të lehta, ndërsa tek të tjerët simptomat janë shumë të theksuar dhe shpesh shtrohen në spital për trajtim.
Simptomat më të zakonshme kanë të bëjnë me:
Anemia, dmth. numri i zvogëluar i qelizave të kuqe të gjakut, e cila shoqërohet me lodhje, zbehje, mungesë ajri dhe verdhëz (lëkurë dhe sy);
Numri i zvogëluar i eritrociteve ka të bëj me rritjen e ngadalshme. Fëmijët të cilët vuajnë nga Sickle Cell Anemia shpesh kanë tendencë për rritje të ngadalësuar dhe të hyjnë më vonë në pubertet krahasuar me fëmijët tjerë. Të rriturit me këtë sëmundje shpesh janë më të dobët dhe me rritje më të ulët;
Formimi i gurëve në fshikëzën e tëmthit kur niveli i bilirubinës në organizëm është i lartë. Bilirubina prodhohet nga dekompozimi i qelizave të kuqe të gjakut;
Pengimi i kapilarëve dhe kufizimi i qarkullimit të gjakut dhe oksigjenit nëpër organe, gjë që çon në kriza të dhimbshme;
Dhimbja shfaqet papritmas në çdo organ, eshtra ose nyje. Disa pacientë i kanë këto krizë të dhimbshme të paktën një herë në vit, ndërsa të tjerë kanë 15 kriza ose më shumë brenda një viti. Dhimbja mund të jetë akute, kronike ose kombinim i të dyjave;
Eshtrat, e sidomos ato që e mbajnë peshën e trupit janë objektiv i dëmtimit, ndërsa shfaqje e nekrozës aseptike është e zakonshme;
Kur kriza përsëritet dhe i përfshin organet abdominale, mund të çojë në përçarjen e punës së shpretkës, nga çka bëhet fibroze dhe jofunksionale tek shumica e të rriturve të cilët vuajnë nga SCD. Gjithashtu, mund të sulmohet edhe mëlçia e cila përfundimisht mund të humbasë funksionin e saj.
