Çrregullimet e ngrënies janë gjendje shëndetësore serioze që ndikojnë në shëndetin tuaj fizik dhe mendor. Këto kushte përfshijnë probleme në mënyrën se si ju mendoni për ushqimin, peshën dhe formën, dhe sjelljen tuaj të të ngrënit. Këto simptoma mund të ndikojnë në shëndetin tuaj, emocionet tuaja dhe aftësinë për të funksionuar në fusha të rëndësishme të jetës tuaj.
Nëse nuk trajtohen në mënyrë efektive, çrregullimet e të ngrënit mund të bëhen probleme afatgjata dhe, në disa raste, mund të shkaktojnë vdekje. Çrregullimet më të zakonshme të të ngrënit janë anoreksia, bulimia dhe çrregullimi i ngrënies së tepërt.
Shumica e çrregullimeve të të ngrënit përfshijnë një fokus të tepruar në peshën, formën e trupit dhe ushqimin. Kjo mund të çojë në sjellje të rrezikshme të ngrënies. Këto sjellje mund të ndikojnë seriozisht në aftësinë e trupit tuaj për të marrë ushqimin që i nevojitet. Çrregullimet e të ngrënit mund të dëmtojnë zemrën, sistemin tretës, kockat, dhëmbët dhe gojën. Ato mund të çojnë në sëmundje të tjera. Ata janë gjithashtu të lidhur me depresionin, ankthin, vetëdëmtimin, mendimet dhe sjelljet vetëvrasëse.
Me një trajtim të duhur, ju mund t’i ktheheni shprehive më të shëndetshme të të ushqyerit dhe të mësoni mënyrat më të shëndetshme për të menduar për ushqimin dhe trupin tuaj. Ndoshta ju do të mund të jeni në gjendje të anuloni ose reduktoni problemet serioze të shkaktuara nga një çrregullim i të ngrënit.
Simptomat
Simptomat ndryshojnë, në varësi të llojit të çrregullimit të të ngrënit. Anoreksia, bulimia dhe çrregullimi i ngrënies së tepërt janë çrregullimet më të zakonshme të të ngrënit. Njerëzit me çrregullime të të ngrënit mund të kenë të gjitha llojet dhe përmasat e ndryshme të trupit.
Anoreksia
Anoreksia e quajtur ndryshe edhe anoreksi nervore, mund të jetë një çrregullim i të ngrënit kërcënues për jetën. Këto përfshijnë një peshë të ulët trupore jo të shëndetshme, një frikë të fortë për të fituar peshë dhe një pamje të peshës dhe formës që nuk është realiste. Anoreksia shpesh përfshin përdorimin e përpjekjeve ekstreme për të kontrolluar peshën dhe formën, të cilat shpesh ndërhyjnë seriozisht në shëndetin dhe jetën e përditshme.
Anoreksia mund të përfshijë kufizime të rënda të kalorive ose përjashtim të disa ushqimeve ose grupeve ushqimore. Mund të përfshijë metoda të tjera të humbjes së peshës, të tilla si stërvitja e tepërt, përdorimi i laksativëve ose ndihmave dietike, ose të vjellat pas ngrënies. Përpjekjet për të ulur peshën mund të shkaktojnë probleme serioze shëndetësore, edhe për ata që vazhdojnë të hanë gjatë gjithë ditës ose pesha e të cilëve nuk është jashtëzakonisht e ulët.
Bulimia
Bulimia gjithashtu ndryshe quhet edhe bulimia nervore, është një çrregullim serioz, ndonjëherë kërcënues për jetën. Bulimia përfshin episode të ngrënies së tepërt, të ndjekura zakonisht nga episodet e pastrimit. Ndonjëherë bulimia përfshin gjithashtu kufizimin e ashpër të të ngrënit për periudha kohore.
Ngrënia e tepërt përfshin ngrënien e gjithë ushqimit – ndonjëherë një sasi jashtëzakonisht e madhe – në një periudhë të shkurtër kohe. Gjatë ngrënies së tepërt, njerëzit ndihen sikur nuk kanë kontroll mbi ngrënien e tyre dhe nuk mund të ndalojnë. Pas saj, për shkak të fajit, turpit ose frikës së fortë për të shtuar peshë, njeriu pastrohet për të hequr qafe kaloritë. Pastrimi mund të përfshijë të vjella, ushtrime të tepërta, mosngrënie për një periudhë kohore ose përdorimin e metodave të tjera, si marrja e laksativëve. Disa njerëz ndryshojnë dozat e barnave, të tilla si ndryshimi i sasisë së insulinës, në përpjekje për të humbur peshë.
Bulimia përfshin gjithashtu një preokupim me peshën dhe format e trupit, me vetëndëshkim të ashpër dhe për pamjen personale.
Çrregullim i ngrënies së tepërt
Çrregullimi i ngrënies së tepërt përfshin ngrënien e ushqimit në një kohë të shkurtër. Kur hahet pa masë, duket sikur nuk ke kontroll mbi të ngrënit. Por ngrënia e tepërt nuk pasohet nga pastrimi. Gjatë ngrënies së tepërt, njerëzit mund të hanë ushqim më shpejt ose të hanë më shumë ushqim se sa ishte planifikuar. Edhe kur nuk jeni të uritur, ngrënia mund t’ju bëjë të ndiheni të ngopur për një kohë të gjatë.
Pas ngrënies së tepërt, njerëzit shpesh ndiejnë një ndjenjë të madhe faji, neverie ose turpi. Ata mund të kenë frikë nga shtimi në peshë. Ata mund të përpiqen të kufizojnë ashpër ngrënien për periudha të caktuara kohore. Kjo çon në shtimin e nxitjeve për të ngrënë tepër, duke krijuar një cikël jo të shëndetshëm. Turpi mund të çojë në të ngrënit vetëm për të fshehur ngrënien e tepërt. Një raund i ri i ngrënies së tepërt zakonisht ndodh të paktën një herë në javë.
Çrregullim shmangës/kufizues i marrjes së ushqimit
Çrregullimi shmangës/kufizues i të ngrënit përfshin të ngrënit jashtëzakonisht të kufizuar ose mosngrënjen e disa ushqimeve. Modeli i të ngrënit shpesh nuk i plotëson kërkesat minimale ushqimore ditore. Kjo mund të çojë në probleme me rritjen, zhvillimin dhe funksionimin në jetën e përditshme. Por njerëzit me këtë çrregullim nuk kanë frikë nga shtimi i peshës apo përmasave trupore. Në vend të kësaj, ata mund të mos jenë të interesuar të hanë ose mund të shmangin ushqimet me një ngjyrë, strukturë, erë ose shije të caktuar. Ose ndoshta shqetësohen për atë që mund të ndodhë kur hanë. Për shembull, ata mund të kenë frikë nga mbytja ose të vjellat, ose mund të shqetësohen për problemet me stomakun.
Çrregullimi shmangës/kufizues i të ngrënit mund të diagnostikohet tek të gjitha moshat, por është më i zakonshëm tek fëmijët më të vegjël. Çrregullimi mund të rezultojë në humbje të rëndë të peshës ose dështim për të fituar peshë në fëmijëri. Mungesa e ushqimit të duhur mund të çojë në probleme të mëdha shëndetësore.
Kur duhet të shkoni te mjeku
Një çrregullim i të ngrënit mund të jetë i vështirë për t’u menaxhuar ose kapërcyer vetë. Sa më shpejt të merrni trajtim, aq më shumë ekzistojnë gjasa që të rikuperoni plotësisht. Ndonjëherë njerëzit mund të kenë sjellje problematike të të ngrënit që janë të ngjashme me disa simptoma të një çrregullimi të të ngrënit, por simptomat nuk përmbushin udhëzimet për një diagnozë të çrregullimit të të ngrënit. Por këto sjellje problematike të të ngrënit ende mund të ndikojnë seriozisht në shëndetin dhe mirëqenien.
Nëse keni sjellje problematike të të ngrënit që ju shkakton shqetësim ose ndikon në jetën ose shëndetin tuaj, ose nëse mendoni se mund të keni një çrregullim të të ngrënit, kërkoni ndihmë mjekësore.
Thirrja e një personi të dashur për të kërkuar trajtim
Shumë njerëz me çrregullime të të ngrënit mund të mos mendojnë se kanë nevojë për trajtim. Një nga karakteristikat kryesore të shumë çrregullimeve të të ngrënit është moskuptimi se sa serioze janë simptomat. Gjithashtu, ndjenjat e fajit dhe turpit shpesh i pengojnë njerëzit të marrin ndihmë.
Nëse jeni të shqetësuar për një mik ose anëtar të familjes, inkurajoni personin të flasë me një ofrues të kujdesit shëndetësor. Edhe nëse personi nuk është gati të pranojë se ka një problem me ushqimin, mund ta filloni diskutimin duke shprehur shqetësimet tuaja dhe gatishmërinë për të dëgjuar.
Flamujt e kuq që mund të tregojnë një çrregullim të të ngrënit përfshijnë:
Të anashkaloni vaktet ose ushqimet e lehta ose të gjeni justifikime për të mos ngrënë.
Jeni në një dietë shumë të kufizuar që nuk është përshkruar nga një profesionist mjekësor i trajnuar.
Përqendrimi i tepërt te ushqimi ose ushqimi i shëndetshëm, veçanërisht nëse kjo do të thotë të mos marrësh pjesë në ngjarje të rregullta, të tilla si evenimente sportive, të hash tortë ditëlindjeje ose të darkosh jashtë.
Bëni vaktet tuaja në vend që të hani atë që ha familja.
Tërheqja nga aktivitetet e zakonshme shoqërore.
Shqetësime ose ankesa të shpeshta dhe të vazhdueshme për të qenë të pashëndetshëm ose mbipeshë dhe duke folur për humbje peshe.
Kontrolli i shpeshtë në pasqyrë për ato që konsiderohen të meta.
Ngrënia e sasive të mëdha të ushqimit në mënyrë të përsëritur.
Përdorimi i shtesave dietike, laksativëve ose produkteve bimore për humbje peshe.
Ushtroni shumë më tepër se sa një person tjetër mesatar. Kjo përfshin mos marrjen e ditëve të pushimit për shkak të lëndimit ose sëmundjes, ose refuzimin për të marrë pjesë në ngjarje sociale ose ngjarje të tjera të jetës sepse dëshironi të ushtroni.
Kallot në kyçet e dorës arrijnë në gojë për të nxitur të vjella.
Probleme me humbjen e smaltit të dhëmbëve që mund të jenë shenjë e të vjellave të përsëritura.
Shkuarja e menjëhershme në tualet gjatë dhe pas ngrënies
Flisni për depresionin, të përzierat, turpin ose fajin për zakonet e të ngrënit.
Ngrënia në fshehtësi
Nëse jeni të shqetësuar se ju ose fëmija juaj mund të keni një çrregullim të të ngrënit, kontaktoni një ofrues të kujdesit shëndetësor për të diskutuar shqetësimet tuaja. Nëse është e nevojshme, merrni një mendim tek një ofrues i shëndetit mendor me ekspertizë në çrregullimet e të ngrënit. Ose nëse sigurimi juaj e lejon, kontaktoni drejtpërdrejt një ekspert.
Arsyet
Shkaku i saktë i çrregullimeve të të ngrënit nuk dihet. Ashtu si me kushtet e tjera të shëndetit mendor, mund të ketë një sërë shkaqesh, të tilla si:
Gjenetika. Disa njerëz mund të kenë gjene që rrisin rrezikun e zhvillimit të çrregullimeve të të ngrënit.
Biologjia. Faktorët biologjikë, të tillë si ndryshimet në kimikatet e trurit, mund të luajnë një rol në çrregullimet e të ngrënit.
Faktorët e rrezikut
Secili mund të zhvillojë një çrregullim të të ngrënit. Çrregullimet e të ngrënit shpesh fillojnë tek adoleshentët dhe të rinjtë. Por ato mund të shfaqen në çdo moshë.
Disa faktorë mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të një çrregullimi të të ngrënit, duke përfshirë:
Historinë familjare. Çrregullimet e të ngrënit kanë më shumë gjasa të ndodhin te njerëzit që kanë prindër ose vëllezër dhe motra që kanë pasur një çrregullim të të ngrënit.
Probleme të tjera të shëndetit mendor. Trauma, ankthi, depresioni, çrregullimi obsesiv-kompulsiv dhe probleme të tjera të shëndetit mendor mund të rrisin gjasat e një çrregullimi të të ngrënit.
Dieta dhe uria. Dieta e shpeshtë është një faktor rreziku për një çrregullim të të ngrënit, veçanërisht me peshën që vazhdon të rritet dhe të ulet ndërsa ju vazhdoni të reduktoni dietat e reja. Ekzistojnë prova të forta se shumë nga simptomat e çrregullimeve të të ngrënit janë simptoma të urisë. Uria ndikon në tru dhe mund të çojë në luhatje të humorit, të menduarit, ankth dhe ulje të oreksit. Kjo mund të shkaktojë një vazhdimësi të të ngrënit shumë të kufizuar ose sjellje problematike dhe ta bëjë të vështirë kthimin shprehive të shëndetshme të të ngrënit.
Historia e abuzimit me peshën. Njerëzit që janë ngacmuar apo të maltretuar për peshën e tyre kanë më shumë gjasa të zhvillojnë probleme me të ngrënit dhe çrregullime të të ngrënit. Kjo përfshin njerëz të cilët janë bërë të turpërohen për peshën e tyre nga bashkëmoshatarët, profesionistët e shëndetit, trajnerët, mësuesit ose anëtarët e familjes.
Stresi. Pavarësisht nëse bëhet fjalë për largimin nga kolegji, shpërnguljen në shtëpi të re, gjetja e një pune të re, ose të kesh një problem familjar apo marrëdhënieje, ndryshimi mund të sjellë stres. Dhe stresi mund të rrisë rrezikun e një çrregullimi të të ngrënit.
Komplikimet
Çrregullimet e të ngrënit shkaktojnë një gamë të gjerë komplikimesh, disa prej tyre janë kërcënuese për jetën. Sa më i rëndë ose afatgjatë të jetë çrregullimi i të ngrënit, aq më shumë ka të ngjarë të ndodhin komplikime serioze. Këto mund të përfshijnë:
Probleme të rënda shëndetësore.
Depresioni dhe ankthi.
Mendime ose sjellje vetëvrasëse.
Probleme me rritjen dhe zhvillimin.
Probleme sociale dhe marrëdhëniesh.
Çrregullime të përdorimit të substancave.
Problemet e punës dhe të shkollës.
Vdekje.
Parandalimi
Nuk ekziston asnjë mënyrë të sigurt për të parandaluar çrregullimet e të ngrënit, por ju mund të ndërmerrni hapa për të zhvilluar zakone të shëndetshme të të ngrënit. Nëse keni një fëmijë, ju mund ta ndihmoni fëmijën tuaj të zvogëlojë rrezikun e zhvillimit të një çrregullimi të të ngrënit.
Të rriturit
Të zhvillohen shprehi të shëndetshme të të ushqyerit dhe stilit të jetesës:
Zgjidhni një dietë të shëndetshme të pasur me drithëra, fruta dhe perime. Kufizoni kripën, sheqerin, alkoolin, yndyrat e ngopura. Shmangni dietat ekstreme. Nëse keni nevojë të humbni peshë, bisedoni me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor ose një dietolog për të krijuar një plan që plotëson nevojat tuaja.
Mos përdorni suplemente dietike, laksativë ose produkte bimore për humbje peshe.
Bëni aktivitet të mjaftueshëm fizik. Çdo javë, bëni të paktën 150 minuta aktivitet aerobik, siç është ecja e shpejtë. Zgjidhni aktivitetet që ju pëlqejnë, kështu që keni më shumë gjasa t’i bëni ato.
Kërkoni ndihmë për çështje të shëndetit mendor si depresioni, ankthi ose vetëvlerësimi dhe çështjet e pamjes së trupit.
Për më shumë udhëzime mbi ushqimin dhe ushqyerjen, si dhe aktivitetin fizik, shikoni në health.gov.
Flisni me një ofrues të kujdesit shëndetësor nëse keni shqetësime në lidhje me sjelljen tuaj të të ngrënit. Trajtimi në kohë mund të parandalojë përkeqësimin e problemit.
Fëmijët
Këtu janë disa mënyra për ta ndihmuar fëmijën tuaj të zhvillojë shprehi të shëndetshme ushqimore:
Shmangni dietat rreth fëmijës suaj. Zakonet e të ngrënit të familjes mund të ndikojnë në marrëdhëniet që fëmijët zhvillojnë me ushqimin. Ngrënia e vakteve së bashku ju jep një mundësi për të mësuar fëmijën tuaj për kurthet e dietës. Gjithashtu ju lejon të shihni nëse fëmija juaj po ha mjaftueshëm ushqim dhe shumëllojshmëri të mjaftueshme.
Flisni me fëmijën tuaj. Ekzistojnë faqe interneti dhe faqe të tjera të mediave sociale që promovojnë ide të rrezikshme, të tilla si shikimi i anoreksisë si një zgjedhje e stilit të jetesës dhe jo si një çrregullim i të ngrënit. Disa faqe inkurajojnë adoleshentët të fillojnë një dietë. Është e rëndësishme të korrigjoni çdo keqkuptim si ky. Flisni me fëmijën tuaj për rreziqet e bërjes së zgjedhjeve ushqimore jo të shëndetshme.
Inkurajoni dhe përforconi një imazh të shëndetshëm të trupit tek fëmija juaj, pavarësisht nga forma apo madhësia e tij. Flisni me fëmijën tuaj për vetë-imazhin dhe ofroni siguri se format e trupit mund të ndryshojnë. Mos e kritikoni trupin tuaj para fëmijës tuaj. Mesazhet e pranimit dhe respektit mund të ndihmojnë në ndërtimin e vetëvlerësimit të shëndetshëm. Ata gjithashtu mund të krijojnë aftësinë për t’u rikuperuar shpejt nga ngjarjet e vështira. Këto aftësi mund t’i ndihmojnë fëmijët të lundrojnë në kohërat sfiduese të viteve të adoleshencës dhe të rriturve.
Kërkoni ndihmë nga ofruesi i kujdesit shëndetësor të fëmijës suaj. Gjatë vizitave të fëmijëve të shëndetshëm, ofruesit e kujdesit shëndetësor mund të jenë në gjendje të identifikojnë shenjat e hershme të një çrregullimi të të ngrënit. Ata mund t’u bëjnë pyetje fëmijëve në lidhje me zakonet e tyre të të ngrënit. Këto vizita mund të përfshijnë kontrolle të përqindjeve të gjatësisë dhe peshës suaj dhe indeksit të masës trupore, të cilat mund t’ju paralajmërojnë.
Diagnoza
Çrregullimet e të ngrënit diagnostikohen bazuar në simptomat dhe një rishikim të zakoneve dhe sjelljeve të të ngrënit. Ju gjithashtu mund të vizitoni ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor dhe një profesionist të shëndetit mendor për një diagnozë.
Për të vendosur një diagnozë, mund t’ju duhet:
Ekzaminim fizik. Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund t’ju ekzaminojë për të përjashtuar shkaqe të tjera mjekësore për problemet tuaja të ngrënies. Ofruesi mund të urdhërojë gjithashtu teste laboratorike.
Vlerësimi i Shëndetit Mendor. Një profesionist i shëndetit mendor pyet për mendimet, ndjenjat dhe zakonet dhe sjelljet tuaja të të ngrënit. Mund t’ju kërkohet gjithashtu t’i përgjigjeni një sërë pyetjesh për të ndihmuar në vendosjen e një diagnoze.
Studime të tjera. Teste të tjera mjekësore mund të bëhen për të kontrolluar ndonjë ndërlikim që lidhet me problemet tuaja të ngrënies.
Mjekimi
Trajtimi më i mirë për një çrregullim të të ngrënit përfshin një qasje ekipore. Ekipi zakonisht përfshin ofruesin tuaj të kujdesit parësor, një profesionist të shëndetit mendor dhe ndonjëherë një dietolog të regjistruar. Kërkoni profesionistë me përvojë në trajtimin e çrregullimeve të të ngrënit.
Trajtimi varet nga lloji juaj specifik i çrregullimit të të ngrënit. Por në përgjithësi, përfshin:
Edukimi për ushqimin e duhur.
Edukimi si të zhvilloni zakone të shëndetshme të të ushqyerit.
Një udhëzues për të arritur një peshë të shëndetshme nëse jeni nën peshë.
Terapia e sjelljes, e quajtur ndonjëherë terapi e bisedës.
Ilaç, nëse është e nevojshme.
Nëse jeta juaj është në rrezik, mund t’ju duhet të shkoni menjëherë në spital.
Terapia e sjelljes
Disa terapi të sjelljes mund të jenë efektive në trajtimin e çrregullimeve të të ngrënit. Kjo perfshin:
Trajtimi Familjar (FBT). FBT është një trajtim ambulator për fëmijët dhe adoleshentët me anoreksi. Gjithashtu ka të ngjarë të jetë efektive për buliminë nervore dhe sjellje të tjera problematike të të ngrënit. Familja është e përfshirë në sigurimin që fëmija ose anëtari tjetër i familjes të ndjekë modele të shëndetshme të të ushqyerit dhe të mbajë një peshë të shëndetshme.
Terapia konjitive e sjelljes (CBT). CBT përdoret zakonisht në trajtimin e çrregullimeve të të ngrënit, veçanërisht bulimisë, çrregullimit të ngrënies së tepërt dhe disa sjelljeve të tjera problematike të të ngrënit. Zakonisht përdoret një lloj CBT i quajtur CBT i zgjeruar. Ju mësoni se si të monitoroni dhe përmirësoni zakonet dhe disponimin tuaj të të ngrënit, të zhvilloni aftësi për zgjidhjen e problemeve dhe të eksploroni mënyra të shëndetshme për t’u marrë me situatat stresuese.
Barnat
Mjekësia nuk mund të shërojë një çrregullim të të ngrënit. Asnjë ilaç nuk është treguar që të ndihmojë në shtimin e peshës ose në trajtimin e anoreksisë. Për buliminë ose çrregullimin e të ngrënit të tepruar, medikamente të caktuara mund të ndihmojnë në menaxhimin e dëshirave për stërngopje të kotë.
Qëndrimi në spital ose programi ditor
Nëse keni probleme serioze shëndetësore që lidhen me çrregullimin tuaj të të ngrënit, ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund t’ju rekomandojë që të qëndroni në spital për një kohë. Disa klinika specializohen në trajtimin e njerëzve me çrregullime të të ngrënit. Disa mund të ofrojnë programe ditore në vend të qëndrimeve në spital. Programet e specializuara të çrregullimeve të të ngrënit mund të ofrojnë trajtim më intensiv për periudha më të gjata kohore.
Zvogëloni stresin dhe ankthin
Disa trajtime dhe qasje plotësuese mund të ndihmojnë në uljen e stresit dhe ankthit. Ato mund të nxisin relaksimin dhe të rrisin ndjenjat e mirëqenies. Shembujt përfshijnë:
Akupunkturë.
Masazh.
Joga.
Meditim.
Ballafaqëim dhe mbështetje
Ballafaqimi me një çrregullim të të ngrënit është i vështirë kur merrni mesazhe të përziera nga media, kultura dhe nganjëherë familja ose miqtë. Nëse ju ose një i afërt i juaji keni një çrregullim të të ngrënit, pyesni ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor ose profesionistin e shëndetit mendor për këshilla përballuese dhe mbështetje emocionale.
Mësimi i strategjive efektive të përballimit dhe marrja e mbështetjes që ju nevojitet nga familja dhe miqtë janë jetike për trajtimin e suksesshëm.
