Shkruan: Dr. Liljana Brajevic
Kirurg
Njerëzit shpesh hasin në dezinformata për kancerin e gjirit, faktorët e rrezikut, vetë sëmundjen dhe trajtimin e saj. Këto janë mitet dhe faktet më të zakonshme rreth kancerit të gjirit.
MIT – Nëse askush në familje ka pasur kancer të gjirit, nuk do të kem as unë.
FAKT
Vetëm 5-10% e kancereve të gjirit janë të trashëguara. Në 90 përqindëshin e mbetur shfaqet për herë të parë. Faktorët më të mëdhenj të rrezikut konsiderohen të jenë: të qenit grua, mosha (mbi 50 vjeç), menstruacionet e hershme, menopauza e vonë, terapia hormonale, gratë që nuk kanë lindur kurrë, obeziteti, lindja e fëmijës së parë pas moshës 40 vjeç, alkooli, pirja e duhanit etj.
MIT – Nëse ushqeheni shëndetshëm, ushtroni, nuk pini cigare, nuk keni rrezik të prekeni nga kanceri i gjirit.
FAKT
Me ushqim të shëndetshëm, stërvitje, etj., ju vetëm mund të zvogëloni rrezikun, por kjo nuk është një garanci se nuk do të prekeni nga sëmundja.
MIT – Mbajtja e sytjena, sidomos e atyre me tel, mund të shkaktojë kancerin e gjirit, sepse prishin drenazhin limfatik, i cili grumbullon substanca të dëmshme në gji që shkaktojnë kancer.
FAKT
Absolutisht e pasaktë. Në vitin 2014, u krye një studim në të cilin u ekzaminuan rreth 1500 gra me kancer gjiri dhe nuk u gjet asnjë provë përkatëse për të mbështetur këtë teori.
MIT – Përdorimi i deodorantëve me përmbajtje alumini shkakton kancer të gjirit sepse bllokojnë djersitjen përmes së cilës largohen substancat e dëmshme.
FAKT
Deri më sot, nuk ka studime përkatëse që tregojnë një lidhje midis deodorantëve dhe kancerit të gjirit. Nëse do të ishte e saktë, atëherë numri i pacientëve me kancer të të dy gjinjve do të ishte në rritje, sepse ne përdorim deodorant në të dyja sqetullat dhe statistikisht nuk është kështu. Rekomandohet vetëm të mos aplikoni deodorant një ditë para mamografisë, pasi grimcat e aluminit mund të shfaqen si artefakte në mamografi dhe ta bëjnë të vështirë interpretimin.
MIT – Konsumimi i shumë sheqernave çon në kancer ose përhapjen e asaj që tashmë është shfaqur. Ky mit ekziston jo vetëm për kancerin e gjirit, por për të gjitha llojet e kancerit.
FAKT
Të gjitha qelizat në trupin tonë, qofshin të shëndetshme apo kanceroze, përdorin sheqerin në gjak (glukozën) për funksionimin normal. Qelizat kancerogjene vetëm e djegin atë më shpejt sepse ato shumohen intensivisht. Por nuk ka studime që tregojnë një lidhje të drejtpërdrejtë midis konsumit të sheqerit dhe incidencës së kancerit, por ka një lidhje me rrezik të lartë të obezitetit. Prandaj, si rekomandim i përgjithshëm për konsumimin e sheqerit është rreth 6 lugë çaji sheqer në ditë (ku përfshihet sheqeri nga lëngjet, frutat, etj.).
MIT – Kanceri i gjirit shkakton gjithmonë një gungë që mund të vihet re.
FAKT
Jo detyrimisht është ashtu. Mund të përdoret si justifikim për të mos shkuar në kontrolle të rregullta. Por ndonjëherë kanceri, kur është në një fazë të hershme, nuk mund të ndihet. Vetëkontrolli është një ide e shkëlqyer, por nuk mund të zëvendësojë metodat moderne të diagnostikimit: eko e gjirit, mamografia dhe rezonanca magnetike e gjirit.
MIT – Kanceri i gjirit në fazën e hershme rrallë mund të përsëritet dhe të përhapet.
FAKT
Edhe në një fazë të hershme, ekziston gjithmonë rreziku që kanceri të kthehet. Është e vërtetë që rreziku i përsëritjes është më i lartë 2 deri në 5 vjet pas operacionit, por edhe pas 20 vjetësh ka 15 deri në 20 për qind shanse për rikthim. Kjo është arsyeja pse nevojiten kontrolle të rregullta.
MIT – Të gjitha kanceret e gjirit trajtohen njësoj.
FAKT
Të gjithë pacientët janë të ndryshëm, kështu që trajtimi është i ndryshëm dhe individual për çdo pacient. Varet nga disa faktorë (faza e sëmundjes, lloji i kancerit, mosha e pacientit dhe statusi hormonal, ekzistenca e mutacioneve gjenetike, analiza imunohistokimike e kancerit, etj.).
MIT – Kanceri i gjirit shfaqet vetëm te pacientët e moshuar dhe vetëm te femrat.
FAKT
Është e vërtetë se me rritjen e moshës, rreziku i zhvillimit të kancerit të gjirit rritet. Në vitin 2017, një studim zbuloi se rreth 4 për qind e kancereve ndodhën te gratë nën moshën 40 vjeç, 23 për qind te gratë në të 50-tat e tyre dhe 27 për qind te gratë mbi moshën 60 vjeç. Kjo do të thotë se 1 në 25 raste të kancerit të gjirit ndodh te pacientët nën 40 vjeç. Gratë që kanë një histori familjare të kancerit të gjirit tek të afërmit nën moshën 40 vjeç duhet të fillojnë kontrollet e rregullta shumë më herët se gratë e tjera që nuk kanë një histori të tillë.
MIT – Kanceri i gjirit shfaqet vetëm tek femrat.
FAKT
Në 1 për qind të rasteve, kanceri i gjirit shfaqet te meshkujt. Pra, shumë më rrallë, por nuk do të thotë që nuk mund të telefononi. Në Amerikë, rreth 2670 meshkuj pritet të sëmuren këtë vit. Problemi është se më së shpeshti diagnostikohet në një fazë shumë të avancuar, sepse rrallë dikush mendon për të.
MIT – Nëse keni një mutacion BRCA1 ose BRCA2 në ADN-në tuaj, atëherë me siguri do të sëmureni nga kanceri i gjirit.
FAKT
Sipas Institutit amerikan kombëtar të kancerit, në familjet ku janë zbuluar mutacionet BRCA1 ose BRCA2, është vërtetuar se jo të gjitha gratë i kanë trashëguar dhe ato që kanë mutacione të trashëguara nuk preken domosdoshmërisht nga kanceri. Këto gra kanë vetëm 5 herë më shumë gjasa të preken nga kanceri i gjirit gjatë jetës së tyre. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të shkoni për kontrolle të rregullta.
