Luksacioni paraqet lëndimin e nyjeve. Nyjet janë vendi ku dy ose më shumë eshtra janë të lidhura me njëra-tjetrën me nyjet e përbashkët (ligamentet), mbështjellsin e nyjeve dhe strukturat e tjera anatomike. Lëvizjet kryhen në nyje. Gjatë një lëndimi të caktuar, skajet e eshtrave që hyjnë në nyje zhvendosen në raport me njëri-tjetrin, nga çka lëndohen edhe strukturat tjera të nyjeve (ligamentet, mbështjellësi). Kjo quhet luksacion, dalja nga vendi e nyjeve. Ky lëndim është mjaftë i dhimbshëm, e deformon nyjen dhe e bën atë të palëvizshme.
Më të shpeshtat janë luksacionet e shpatullave, ndjekur nga nyjet e gishtave, bërrylit, ijeve dhe gjurit, edhe pse çdo e nyje në trup mund të dalë nga vendi (luksacion).
Që të ndodh luksacioni nevojitet trauma, intensiteti i të cilës mund të ndryshoj. Luksacioni i shpatullave mund të ndodh edhe gjatë një lëndim relativisht të vogël, siç është rënia në shpatull ose nëpër shkallë, lëvizje e mprehtë e shpatullës në një pozitë të caktuar dhe të ngjashme. Luksacionet në nyjet e gishtave janë të zakonshme tek atletët, si për shembull, basketbollistët, gjatë goditjes së topit në gishta. Për luksacion të ijeve dhe gjurit nevojitet më shumë forcë. Këto lëndime më së shpeshti ndodhin gjatë aksidenteve rrugore, aksidenteve në bujqësi apo industri.
Më të shpeshtat janë luksacionet e shpatullave, ndjekur nga nyjet e gishtave, bërrylit, ijeve dhe gjurit, edhe pse çdo e nyje në trup mund të dalë nga vendi (luksacion).
Mendohet se trashëgueshmëria luan rol të caktuar. Disa njerëz gjenetikisht kanë ligamenta më të lira, gjë që i bën ato më të prirur ndaj luksacioneve, në raport me të tjerët.
Simptomat e luksacionit (daljes nga vendi) të nyjes janë:
- Dhimbje të forta të nyje;
- Nyjet janë të palëvizshme, nuk mund të lëvizin;
- Deformim i dukshëm, shpesh me pamje të çuditshme të pjesës së dëmtuar të trupit;
- Ënjtje, mavijosje ose zbehje në pjesën e dëmtuar të trupit.
Përveç këtyre simptomave, luksacioni i nyjeve mund të shkaktojë lëndime në strukturat dhe komplikacionet përreth të cilat do të manifestohen me simptoma të tjera:
Dëmtimi i nervave dhe enëve të gjakut rreth kyçit – kjo gjë shkakton paralizë të pjesshme ose të plotë në pjesën e nën kyçit, humbjen e pulsit, nëse enët e gjakut shterohen nga vdekja e indit (gangrena) nëse ndërprerja e qarkullimit zgjat më shumë. Për shembull, luksacioni i ijeve shpesh çon në dëmtimin e nervit shiatik dhe probleme gjatë lëvizjes së shputave. Luksacioni i shpatullës mund të shkaktojë dëmtimin e nervit të shpatullës me paralizë të grupeve të ndryshme të muskujve të krahut, parakrahut ose shuplakave, si dhe arteriet dhe venat subklaviane dhe ndërprerja e qarkullimit të gjakut në drejtim të krahut.
- Dëmtime të muskujve, tendonave dhe ligamenteve përreth – këto struktura janë gjithmonë pothuajse të prekura pak nga luksacioni i nyjeve, domethënë mund të jenë të zgjatura ose të shqyera lehtë. Gjatë disa luksacioneve ndodh këputja e plotë, për shkak të së cilës ata nuk mund ta kryejnë fare funksionin e tyre, kështu që nyja bëhet jostabile ose pjesërisht e mpirë.
Fraktura të pjesëve të eshtrave rreth nyjes – luksacioni i shpatullës mund të ndodh si pasojë e një dëmtim relativisht të vogël, siç është rënia në shpatull ose nëpër shkallë, lëvizja e mprehtë e shpatullës në një pozitë të caktuar dhe të ngjashme.
Artriti (artroza) degjenerimi i kyçit ose nekroza aseptike e kockave – dalja nga vendi e nyjes është e lidhur me shkallë të ndryshme të çrregullimeve të qarkullimit të skajeve të kockave, të cilat përfshihen në nyje dhe dëmtimin e kërcit të nyjeve, gjë që mund të çojnë në fillimin e hershëm të ndryshimeve degjenerative në nyje ose vdekjen e kockave që marrin pjesë në nyje. Sidoqoftë, këto komplikacione kërkojnë muaj ose vite që të zhvillohen dhe nuk janë të parashikueshme sigurt në kohën e lëndimit.
(Vijon: Diagnoza dhe trajtimi i luksacionit)
