Shkruan: Dr. Jovan Mitrevski
Internist specialist në Spitalin Klinik të Manastirit
Për një arsye ose tjetrën, në shoqërinë moderne, shumë njerëz nuk kanë përpunim të mirë të ushqimit të importuar. Si pasojë edhe e vëllimin më të vogël të ushqimit, mund të çojë në fryrje të stomakut, shtim në peshë, gazra, steatori, çrregullimi i statusit nutritiv, si dhe të çrregullojë cilësinë e jetës shoqërore dhe aftësia e ulët për punë.
Shkaktarë mund të jenë të shumtë, por shumica janë si pasojë e avancimit të moshës, mënyrës së jetesës (mënyrës jo të përshtatshme të të ushqyerit dhe pasivitetit fizik, si dhe përdorimit të alkoolit dhe duhanit), si dhe si pasojë e sëmundjeve të ndryshme (ku funksioni ekzokrin i pankreasit është i dëmtuar, si dhe pas ndërhyrjeve kirurgjikale në lukth, pankreas, zorrë të hollë dhe fshikëzën e tëmthit.
Të gjitha gjërat e lartpërmendura në një farë mase e çrregullojnë tretjen e mirë të ushqimit, ku për shumë njerëz arsyeja kryesore e problemeve është pamjaftueshmëria enzimatike.
Kur ushqehemi, në lukth dhe zorrë sekretohen një grup i madh enzimesh qëllimi kryesor i të cilave është katalizimi (shpejtimi) i procesit të përpunimit të ushqimit, por ka disa që mund të identifikohen si më të rëndësishmet.
Tre enzimat më kryesore janë:
AMILAZA – katalizon degradimin e niseshtës dhe glikogjenit të dizaharidëve dhe trizaharidet.
PROTEAZA – katalizon degradimin e proteinave në polipeptide më të vogla ose aminoacide.
LIPAZA – katalizon hidrolizën e yndyrave dhe më saktë ndan trigliceridet në dy monogliceride dhe acide yndyrore të lira.
Në trajtimin e sekretimit ekstrokues të pankreasit, veçanërisht insuficiencës enzimatike, është e nevojshme që pacientët të përmbahen rreptësisht regjimit dietik higjenik dhe të kenë zëvendësim adekuat me enzimat pankreatike:
- Ushqimi i pasur me karbohidrate me porcione të shpeshta (5-7) të konsumit të ushqimit dhe ndalim të përdorimit të alkoolit. Në rastet kur eshtë e pranishme steatoreia, rritet doza e lipazës dhe eventualisht zvogëlohet përqindja e lipideve në ushqim dhe shtohen acide yndyrore me gjatësi të zinxhirit të mesëm, të cilat mund të riabsorbohen pa e ndarë zinxhirin.
- Zëvendësimi me enzima pankreatike. Preparatet duhet të kenë aktivitet të lartë fermentues, të mbrohen nga efekti çaktivizues i lëngut të lukthit dhe të lëshohen me shpejtësi në vendin ku duhet të veprojnë. Doza duhet të jetë proporcionale me sasinë e ushqimit që merret. Është e rëndësishme që zëvendësimi i efektiv i lipazës (60,000 njësi për FIT) janë të nevojshme për të mundësuar përpunimin e përmbajtjes lipidike të një vakti mesatar. Preparatet enzimatike përdoren gjatë ose menjëherë pas vaktit.
- Ekstrakti i tëmthit të viçit ndihmon gjithashtu në emulsifikimin e yndyrnave dhe lehtëson përpunimin e tyre.
