Shkruan: Dr. Elena Petrova
Gjinekologe – obstetër
Preeklampsia është problem i zakonshëm gjatë shtatzënisë. Kjo gjendje (ndonjëherë e referuar si presioni i lartë i gjakut i shkaktuar nga shtatzënia) karakterizohet nga presioni i lartë i gjakut dhe prania e proteinave në urinë pas javës së 20-të të shtatzënisë. Preeklampsia shpesh çon në vetëm një rritje të moderuar të presionit të gjakut. Nëse nuk trajtohet siç duhet, mund të çojë në komplikime serioze, madje edhe fatale për nënën dhe foshnjën.
ZBULIMI I HERSHËM
Edhe pse shkaku i saktë i preeklampsisë nuk dihet, shumica e autorëve pajtohen se lidhet me shtratin, kështu që nëse ekziston, atëherë konsiderohet sëmundje multidisiplinare. Prandaj, mënyra për të parandaluar preeklampsinë nuk është përfundimtare. Rekomandohet të hani më pak kripë dhe të ndryshoni aktivitetet e përditshme gjatë shtatzënisë për të zvogëluar rrezikun. Mënyra më e mirë për t’u kujdesur për veten dhe foshnjën tuaj është të bëni kontrolle të rregullta gjatë shtatzënisë. Nëse preeklampsia zbulohet herët, gjinekologu do të jetë në gjendje të parandalojë komplikimet. Në përgjithësi dihet që gratë që kanë peshë normale trupore para dhe gjatë shtatzënisë kanë një rrezik prej më shumë se 70 për qind më të ulët.
RRUGËDALJA E VETME
E vetmja rrugëdalje nga preeklampsia është lindja. Nëse kjo gjendje zhvillohet në fund të shtatzënisë, lindja e fëmijës është zgjidhja më e sigurt. Nëse preeklampsia diagnostikohet në shtatzëninë e hershme, gjinekologu dhe nëna përballen me detyrën delikate të zgjatjes së shtatzënisë dhe kështu i lejohet foshnjës të rritet, duke mos e ekspozuar nënën dhe foshnjën ndaj rrezikut të komplikimeve serioze.
SI TË NJOHIM PREEKLAMPSINË
Shenjat e preeklampsisë përfshijnë presionin e lartë të gjakut (hipertensionin) dhe praninë e proteinave në urinë (proteinuria) pas javës së 20-të të shtatzanisë. Humbja e proteinave shoqërohet me probleme të veshkave. Gjinekologu zakonisht i zbulon këto simptoma gjatë ekzaminimeve të rregullta prenatale.
Shenja dhe simptoma të tjera të preeklampsisë mund të zhvillohen gradualisht ose shfaqen papritur dhe përfshijnë:
- Dhimbje të forta koke
- Ndryshimet e shikimit, duke përfshirë humbjen e përkohshme të shikimit, shikimin e paqartë ose mbindjeshmërinë ndaj dritës
- Dhimbje në pjesën e sipërme të barkut, zakonish nën harkun e djathtë të brinjës
- Nauze dhe të vjella
- Marramendje
- Urinim të zvogëluar
- Shtim i shpejtë në peshë, zakonisht më shumë se një kile në javë
- Shfaqja e ënjtjeve (edema), veçanërisht në fytyrë dhe duar, është e zakonshme në preeklampsi.
Megjithatë, ënjtja nuk konsiderohet shenjë e sigurt e kësaj gjendjeje, pasi ndodh edhe në shumë shtatzëni normale.
ARSYE TË TJERA PËR PRESION TË LARTË
Preeklampsia është një nga katër gjendjet e çrregullimit të stresit që shfaqet gjatë shtatzanisë.
Tre të tjerat janë:
Presioni gestacional. Gratë me presion gestacional kanë presion të lartë të gjakut, por nuk kanë humbje të proteinave në urinë. Disa nga këto gra gjithashtu mund të zhvillojnë preeklampsi.
Hipertensioni kronik. Kjo gjendje karakterizohet nga rritja e presionit të gjakut para javës së 20-të të shtatzënisë, ose zgjat më shumë se 12 javë pas lindjes. Shpesh ndodh që hipertensioni kronik ka ekzistuar para shtatzënisë, por nuk është zbuluar.
Preeklampsia e shëndruar në hipertension kronik. Ky term përshkruan gratë që kanë hipertension kronik para shtatzënisë, ndërsa gjatë shtatzënisë ka përkeqësim të presionit të gjakut dhe humbje të proteinave në urinë.
SHKAKTARËT
- Qarkullimi i pamjaftueshëm i gjakut nëpër mitër
- Dëmtimi i enëve të gjakut
- Probleme me sistemin imunitar
- Ushqimi i dobët
- Preeklampsia zhvillohet vetëm në shtatzëni.
Faktorët e rrezikut janë:
Historia e preeklampsisë. Shfaqja e preeklampsisë në një shtatzëni të mëparshme ose tek ndonjë i afërm i ngushtë rrit rrezikun e zhvillimit të kësaj gjendje.
Shtatzënia e parë. Rreziku i zhvillimit të preeklampsisë është më i lartë gjatë shtatzënisë së parë, ose shtatzënisë së parë me një partner të ri.
Mosha. Rreziku i zhvillimit të preeklampsisë është më i lartë tek gratë shtatzëna mbi 35 vjeç.
Obeziteti. Rreziku është më i lartë te gratë obeze.
Shtatzënia e shumëfishtë. Preeklampsia është më e zakonshme tek gratë shtatzëna që mbajnë binjakë, trenjak ose më shumë foshnje.
Diabeti gestacional. Gratë që zhvillojnë diabet gestacional kanë rrezik më të lartë të zhvillimit të preeklampsisë, ndërsa shtatzënia e tyre përparon.
Historia e gjendjeve ose sëmundjeve të caktuara. Ekzistenca e gjendjeve të caktuara para shtatzënisë, si p.sh presioni i lartë kronik i gjakut, diabeti, sëmundjet e veshkave ose lupusi, rrisin rrezikun e preeklampsisë.
Në vijim: Kur të kërkoni ndihmë mjekësore për presionin e lartë të gjakut në shtatëzani, si diagnostikohet dhe cilat komplikime mund të shfaqen
