Kanceri i qafës së mitrës është një nga sëmundjet më të zakonshme tek gratë në botë. “Nga të gjitha kanceret që shfaqen në organet gjenitale, vetëm për këtë kancer ekziston skrining ekzaminimi parandalues. Qafa e mitrës është e disponueshme për vizualizim gjatë ekzaminimit gjinekologjik me spekulum si dhe për marrjen e materialit të testit Pap (bris që analizon ndryshimet qelizore). Kohët e fundit, PAP testi është kombinuar me brisin për tipizimin e HPV (për të përcaktuar praninë dhe llojin e virusit HPV)”, shpjegon Dr. Sci. Irena Andonova, specialiste e gjinekologjisë dhe obstetrikës nga “Klinika Zhan Mitrev”. Ajo thekson se kontrollet parandaluese gjinekologjike janë vendimtare në parandalimin e shumë sëmundjeve apo zbulimin e hershëm të tyre.
Kanceri i qafës së mitrës është një nga sëmundjet më të zakonshme tek gratë në botë. Cilat janë shkaqet më të zakonshme të kësaj sëmundjeje?
Dr. sci. Andonova: Shkaku kryesor etiologjik i kancerit të qafës së mitrës është infeksioni me llojin e virusit human papilloma me rrezik të lartë. Bëhet fjalë për një virus që transmetohet nëpërmjet kontaktit seksual, kontaktit lëkurë me lëkurë dhe prej të cilit sot janë të standardizuara më shumë se 100 lloje.
Kjo nuk do të thotë që nëse keni një lloj virusi HPV me rrezik të lartë, sigurisht që do të zhvilloni kancer të qafës së mitrës. Përgjigja imune e një gruaje, së bashku me faktorë të tjerë, është ajo që parandalon zhvillimin e kancerit dhe mposht virusin.
Disa prej tyre vendosen në grupin me rrezikshmëri të lartë – të cilat zakonisht janë të izoluara nga qafa e mitrës së grave që janë diagnostikuar me kancer të qafës së mitrës. Por kjo nuk do të thotë se nëse keni një lloj virusi HPV me rrezik të lartë, sigurisht që do të zhvilloni kancer të qafës së mitrës. Përgjigja imune e një gruaje, së bashku me faktorë të tjerë, është ajo që parandalon zhvillimin e kancerit dhe mposht virusin.
Ky lloj kanceri është shpesh asimptomatik, gjë që zvogëlon më tej shanset e zbulimit të hershëm. Sa dhe çfarë ekzaminimesh të rregullta gjinekologjike nevojiten për të ulur rrezikun e kancerit të mitrës?
Dr. sci. Andonova: Nga të gjithë kanceret që shfaqen në organet gjenitale, vetëm për këtë kancer ekziston skrining ekzaminimi parandalues. Qafa e mitrës është e disponueshme për vizualizim gjatë ekzaminimit gjinekologjik me spekulum si dhe për marrjen e materialit për PAP test (brisi që analizon ndryshimet qelizore). Kohët e fundit, PAP testi është kombinuar me brisin për tipizimin e HPV-së (për të përcaktuar praninë dhe llojin e virusit HPV). Sot, shumë vende të zhvilluara në botë janë në prag të zhdukjes së ekzistencës së këtij kanceri, që në fakt është një nga synimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë për dhjetë vitet e ardhshme.
Sot, kur kemi metoda parandaluese në çdo nivel, duke filluar nga infeksioni primar me virusin HPV, përmes lezioneve prekanceroze të qafës së mitrës dhe fazat e hershme të kancerit të qafës së mitrës, mund të themi me siguri se ky kancer është 100% i shërueshëm vetëm nëse diagnostikohet në fazat e hershme, gjë që thjesht kërkon që çdo grua të vizitojë gjinekologun një herë në vit.
Ky është kancer që ne mund ta parandalojmë dhe është realisht e mundur që asnjë grua në botë të mos humbasë jetën nga kanceri i qafës së mitrës. Por që kjo të bëhet realitet, është e nevojshme që të gjitha femrat të bëjnë kontrolle të rregullta gjinekologjike në vit, PAP test një herë në vit dhe tip HPV çdo dy deri në tre vjet.
Sot, kur kemi metoda parandaluese në çdo nivel, duke filluar nga infeksioni parësor me virusin HPV, përmes lezioneve prekanceroze të qafës së mitrës dhe fazat e hershme të kancerit të qafës së mitrës, mund të themi me siguri se ky kancer është 100% i shërueshëm, vetëm nëse diagnostikohet në fazat e hershme, gjë që thjesht kërkon që çdo grua të vizitojë gjinekologun një herë në vit.
Si është ndërgjegjësimi tek ne për kontrolle të rregullta gjinekologjike dhe në çfarë mënyrash mund të rritet?
Dr. sci. Andonova: Vitet e fundit shumë më mirë. Sidomos në mesin e brezave të rinj dhe në zonat urbane. Fushatat, këshillat mjekësore nëpërmjet mediave tradicionale apo dixhitale, si dhe disponueshmëria dhe gama e informacionit në internet e kanë bërë më të lehtë për gratë që të vizitohen tek gjinekologu. Njëkohësisht janë më të relaksuar gjatë ekzaminimit gjinekologjik, dinë të flasin hapur dhe të kërkojnë zgjidhje për problemet e tyre. Por, për fat të keq, ka gra që nuk arrijnë ndërgjegjësimin e informacionit për kontroll të rregullt vjetor gjinekologjik. Ata thjesht nuk e kanë zakon të shkojnë në ekzaminime parandaluese gjinekologjike, të cilat janë vendimtare për të parandaluar shumë sëmundje ose për t’i zbuluar ato herët.
Mendoj se ky artikull, kjo intervistë do të na ndihmojë që femrat të bëjnë rregullisht PAP testin. Nëse ne si medium dhe unë si mjek arrijmë të bindim të paktën një grua që të shkojë te gjinekologu me këtë bisedë, atëherë detyra jonë është e suksesshme.
Disa statistika tregojnë se sot 43.9 milionë njerëz jetojnë edhe pesë vjet pas diagnozës së tyre, gjë që tregon se ndërgjegjja kolektive po ndryshon. Cilët faktorë rreziku janë aktualisht shkaku më i zakonshëm i kancerit?
Dr. sci. Andonova: Absolutisht që ndërgjegjja e njerëzve po ndryshon, sot të gjithë jemi përkrahës të një jete të shëndetshme. Rreth nesh mund të hasim në artikuj, emisione me këshilla për një jetë të shëndetshme. Në mediat sociale, influencuesit rekomandojnë stërvitje, ushqim të shëndetshëm dhe kontrolle të rregullta mjekësore. Të gjithë jemi shumë më të edukuar për shëndetin falë shumë fushatave botërore për një jetë të shëndetshme. Si përfundim, do të doja vetëm të përsërisja zakonet shëndetësore që ulin rrezikun e kancerit.
- Bëni një jetë fizikisht aktive, bëni sport!
- Ushqehuni shëndetshëm dhe në mënyrë të ekuilibruar!
- Fleni mjaftueshëm, menaxhoni stresin aktiv!
- Ndaloni pirjen e duhanit! Konsumoni sa më pak alkool!
- Vaksinohuni!
- Përdorni krem kundër diellit kur dilni!
- Lexoni, zgjidhni enigmatikë dhe kuize për shëndetin e trurit!
- Dhe e fundit por jo më pak e rëndësishme: Ndiqni udhëzimet / rekomandimet mjekësore për ekzaminimet vjetore dhe metodat e skriningut sipas moshës!
Ne në qendrën për shëndetin e gruas në kuadër të klinikës “Zan Mitrev” me qëllim të sensibilizimit për parandalimin e kancerit ofrojmë një paketë për të gjithë ata që do të bëjnë PAP test – ekzaminimi gjinekologjik është gjysëm çmimi. Mos prisni, caktoni menjëherë takimin tuaj në 02/3091-484 ose online në këtë LINK. (R.P.)
