Për arsye të panjohura, numri i njerëzve me gurë në veshka në botë ka ardhur duke u rritur gjatë 40 viteve të fundit. Në vitet 1970, 3,8 për qind e njerëzve kishin probleme me gurët në veshka, në vitet 1990, ky numër u rrit në 5,2 për qind, ndërsa në vitin 2010, u vlerësua se 5,8 për qind e popullsisë së botës kishte gurë në veshka. Frekuenca e gurëve në veshka rritet në mënyrë dramatike me moshën. Tek meshkujt pas moshës 40 vjeçare vazhdon të rritet deri në moshën 70 vjeçare. Tek femrat, frekuenca e gurëve në veshka arrin maksimumin në të 50-at.
Gurët në veshka mund të mos shkaktojnë dhimbje kur janë në veshka. Por nëse largohen nga veshka dhe hyjnë në traktin urinar, mund të shkaktojnë dhimbje të papritura dhe të forta.
Simptomat e gurëve në veshka janë: dhimbje të forta, ngërçe në shpinë, ije, bark, si dhe shfaqja e gjakut në urinë. Nëse ka një infeksion shoqërues të traktit urinar, është e mundur edhe shfaqja e rritjes së temperaturës së trupit dhe etheve.
Diagnoza vendoset në bazë të simptomave tipike të shkaktuara nga gurët në veshka, si dhe me ndihmën e disa metodave diagnostikuese: rëntgen e traktit urinar, urografi me kontrast ose tomografi kompjuterike. Në gratë shtatzëna ose pacientët ku ekspozimi ndaj rrezatimit nuk është i dëshirueshëm, ekzaminimi me ultratinguj mund të ndihmojë në caktimin e diagnozës.
Shumica e gurëve në veshka kalojnë spontanisht nga trakti urinar brenda 48 orëve të para pas fillimit të atakut në veshka. Ilaçet kundër dhimbjes mund të ndihmojnë në lehtësimin e simptomave. Disa faktorë mund të ndikojnë në kalimin e gurëve nga trakti urinar. Këto përfshijnë madhësinë dhe strukturën e pacientit, nxjerrja e mëparshme spontane të gurëve në veshka, prostatën e zmadhuar, shtatzëninë.
Madhësia e gurit është shumë e rëndësishme. Një gur 4 mm ka gjasa prej 80 për qind të kalohet spontanisht, ndërsa një gur 5 mm ka gjasa prej 20 për qind të kalohet spontanisht. Një gur më i madh se 9-10 mm rrallë kalon spontanisht nga trakti urinar dhe zakonisht kërkon një lloj trajtimi.
Shkaku më i zakonshëm i gurëve të veshkave është marrja e pamjaftueshme e lëngjeve. Rekomandohet të pini mjaftueshëm lëngje në mënyrë që urina të ketë ngjyrë të verdhë të zbehtë, pra sa më të holluar. Prandaj, duhet të pini të paktën 8 deri në 10 gota ujë në ditë. Për gurët që nuk largohen spontanisht nga trakti urinar, përdoret procedura e quajtur litotripsi (thyerja e gurëve).
