Shkruan: Aleksandra Stojanovska
saska@panacea.mk
Fëmija gërhinë derisa fle, harron të marrë frymë herë pas here, i flihet gjumë gjatë ditës, i mungon përqendrimi, ha shumë, lodhet shpejt, është i irrituar dhe i shqetësuar, ndërsa djersitet më shumë se zakonisht. Të gjitha këto shenja mund të tregojnë se fëmija ka problem me sënudjën e sleep apnea.
Problemi i sleep apnesë tek fëmijët nga ku varet funksionimi i tyre dhe cilësia e jetës, biseduam me Dr. Vesna Petreska-Dukovska, kirurge-otorinolaringologjike, e cila kreu doktoraturën e saj duke hulumtuar këtë gjendje. Ajo thotë se kjo gjendje mund të diagnostikohet nga otorhinolaringologët, pas disa grupe analizash.
Çfarë është në fakt apnea e gjumit?
Doc. Dr. Petreska-Dukovska: Për të shpjeguar se çfarë është apnea, më së miri është të shpjegoni se çfarë është apnea dhe hipopnea. Apnea është ndërprerje e frymëmarrjes gjatë gjumit. Përkufizohet si mungesë ose ulje e konsiderueshme (më shumë se 70 përqind) e qarkullimit të ajrit nga hunda dhe goja, që zgjat të paktën 10 sekonda.
Hipopnea, nga ana tjetër, është ulje e qarkullimit oronasal (përmes hundës dhe gojës) të ajrit ose rënia e amplitudës së lëvizjes torakoabdominale për më shumë se 30 përqind për një periudhe më të gjatë se 10 sekonda. Ajo shoqërohet me ulje të ngopjes së oksigjenit prej 4% ose më shumë. Shumica e ndërprerjeve të frymëmarrjes zgjasin nga 10 deri në 30 sekonda, por ndonjëherë mund të zgjasin deri në 1 minutë ose më gjatë. Gërhitja paraqet tingull gjatë gjumit që del nga dridhja e indeve të buta të traktit të sipërm respirator gjatë frymëmarrjes. Kjo është gjendje në të cilën mbizotëron fenomeni tingull (por jo gjithmonë shkalla ose intensiteti i gërhitjes do të thotë që fëmija vuan nga apnea obstruktive e gjumit). Apnea obstruktive e gjumit ose sleep apnea është sindromë e karakterizuar nga apnea e përsëritur, hipopnea dhe gërhitje që mund të çojnë në prishjen e gjumit gjatë natës.
Çfarë shkaktojnë ata tek fëmijët?
Doc. Dr. Petreska-Dukovska: E prishin gjumin normal dhe shkaktojnë përgjumje dhe lodhje te fëmijët. Ata më pas funksionojnë me më shumë vështirësi gjatë ditës, kanë rezultate më të dobëta në aktivitetet aktuale, në shkollë…
Hulumtimet tregojnë për zhvillim të çrregulluar psikomotorik te fëmijët që vuajnë nga apnea e gjumit.
Tek këta fëmijë frymëmarrja është sipërfaqësore dhe çon në uljen e niveleve të oksigjenit në gjak, ritmëm të përshpejtuar të zemrës dhe zhvillim të dobët intelektual dhe fizik. Këta fëmijë mbesin mbrapa në zhvillimin në krahasim me grupin normal.
Sa shpesh shfaqet kjo sëmundje?
Doc. Dr. Petreska-Dukovska: Sëmundja është relativisht e zakonshme, me 3% të popullsisë totale të fëmijëve. Për shkak të mundësisë së trajtimit të përshtatshëm, është e nevojshme që fillimisht prindërit dhe më pas mjekët amë ta njohin këtë sëmundje. Ekzistojnë shumë polemika në lidhje me diagnozën dhe trajtimin e duhur të sindromës pediatrike të apnesë obstruktive të gjumit. Nga pikëpamja e otorinolaringologjisë pediatrike, gërhitja dhe sindroma obstruktive e sleep apnesë te fëmijët kanë shumë karakteristika të përbashkëta dhe janë të lidhura ngushtë në mes veti. Sot Akademia Amerikane e Pediatrisë rekomandon protokoll klinik të skriningut për të gjithë fëmijët.
Cili është trajtimi?
Doc. Dr. Petreska-Dukovska: Të dhënat për gërhitjen te fëmijët gjatë natës, periudhat e apnesë dhe hipopnesë, gjumi jo i rehatshëm, nervozizëm, problemet e sjelljes, të ngrënit e tepërt, etj., mjeku i merr nga prindi. Otorinolaringologu kryen ekzaminim klinik që përfshin disa metoda dhe analiza. Ato janë orofaringoskopia, fibernazofaringoskopia, rinomanometria dhe standardi i artë për diagnostikimin e lipapneas – polisomnografia. Polisomnografia është pajisje që mundëson monitorim të sofistikuar të të gjithë parametrave gjatë gjumit të rregullt të natës tek fëmijët. Besueshmëria e të dhënave të siguruara nga prindi, së bashku me ekzaminimin klinik dhe rezultatet e testit polisomnografik të detyrueshëm, konsiderohen si parametra të mjaftueshëm për konkluzionin klinik për trajtimin e fëmijëve me sindromën obstruktive të sipërme.
Si zgjidhet problemi në mënyrë kirurgjikale?
Doc. Dr. Petreska-Dukovska: Në bazë të rezultateve të vlerësimit të secilit pacient pediatrik konsiderohet se adenonotonsilotomia më e zakonshme (reduktimi i pjesshëm i bajameve palataineale – bajamet me lazer) paraqet metodë për zgjidhjen e trajtimit të sindromës obstruktive të sipërme te fëmijët. Përparësia e kësaj metode operative është ruajtja e indit imunologjik aktiv të bajameve (indi i bajameve), domethënë, në mënyrë kirurgjikale hiqet pjesa nga to që bën pengesë, ndërsa mbetet pjesa që vazhdon të kryejë funksionin e tyre imunologjik.
