“Sëmundjet kardiovaskulare janë shkaku më shpeshtë i vdekjeve si në botë ashtu edhe në vendin tonë. Nga të gjitha sëmundjet kardiovaskulare, shkaku i vdekjeve në përqindjen më të madhe janë si pasojë e aterosklerozës (infarkti i miokardit dhe goditjet në tru). Faktorët bazë të rrezikut për shfaqjen e sëmundjeve kardiovaskulare janë: tensioni i lartë – hipertensioni, niveli i lartë i kolesterolit, diabeti, duhanpirja, predispozicionet gjenetike, stresi, infeksionet, reumatizma”, sqaron dr.Enver Idoski, specialist i mjekësisë interne, kardiolog subspecialist në spitali klinik “Zhan Mitrev”. Në intervistën e mëposhtme, Dr.Idoski sqaron në detaje faktorët e rrezikut që çojnë në shfaqjen e sëmundjeve kardiovaskulare, ndikimin kushteve klimaterike tek të sëmurit me zemër, shenjat që duhet të na drejtojnë menjëherë te kardiologu, diagnostikimin dhe trajtimin e SKV, si dhe këshilla të vlefshme për parandalimin e tyre, të cilat mund të zbatohen nga çdo individ si një lloj kujdesi për shëndetin e tij.
Sëmundjet kardiovaskulare (SKV) janë shkaku kryesor i vdekjeve në nivel global, duke marrë rreth 17.9 milionë jetë çdo vit. Faktorët më të rëndësishëm të rrezikut kur bëhet fjalë për sëmundjet e zemrës dhe goditjet në tru janë dieta jo e shëndetshme, pasiviteti fizik dhe përdorimi i duhanit. Cilët janë faktorët e tjerë të rrezikut për sëmundjet kardiovaskulare?
Dr. Idoski: Sëmundjet kardiovaskulare janë shkaku më i shpeshtë i vdekjeve si në botë ashtu edhe në vendin tonë. Nga të gjitha sëmundjet kardiovaskulare, shkaku i vdekjeve në përqindjen më të madhe janë pasojat e aterosklerozës (infarkti i miokardit dhe goditjet në tru). Faktorët bazë të rrezikut për shfaqjen e sëmundjeve kardiovaskulare janë: tensioni i lartë – hipertensioni, niveli i lartë i kolesterolit, diabeti, duhani, predispozitat gjenetike, stresi, infeksionet, reumatizma.
Tensioni i lartë i gjakut është një nga fajtorët kryesorë që çon në SKV, prandaj është shumë e rëndësishme të mbahet në normale. Në cilat raste është e nevojshme të fillohet terapia me ilaçe?
Dr.Idoski: Hipertensioni është një sëmundje që shpeshherë nuk prodhon asnjë simptomë, por në mënyrë tinëzare çon në dëmtimin e enëve të gjakut. Tensioni optimal i gjakut është: sistolik < 120 mmHg dhe diastolik < 80 mmHg. Në tensionin e gjakut më të lartë se 140/90 mmHg, është e nevojshme të fillohet terapia. Nëse rekomandimet, si përdorimi i reduktuar i kripës në dietë (maksimumi 5 g) dhe rritja e aktivitetit fizik, nuk çojnë në uljen e tensionit të gjakut, e patjetërsueshmë është që krahas tyre të përfshihet edhe terapia mjekësore. Zgjedhja e ilaçit varet nga sëmundjet shoqëruese. Tek disa pacientë mjafton vetëm një ilaç për të normalizuar tensionin dhe tek të tjerët nevojiten më shumë barna. Për kontrollin adekuat të tensionit të gjakut, është e nevojshme të monitorohet rregullisht. Ekziston edhe monitorimi 24-or i tensionit të gjakut.
Personat tek të cilët nuk janë të diagnostikuar me sëmundjet e zemrës dhe kanë ndonjë nga faktorët e rrezikut të përmendur më lart dhe ndjejnë dhimbje gjoksi në formë shtrëngimi, ngufatje, dhimbje në krahun e majtë ose në nofullën e poshtme, veçanërisht gjatë ngarkesës fizike, është i gabuar mendimi se është nga koha, dhe që nuk është diçka e tmerrshme dhe të mos marrin asgjë. Përkundrazi, kjo situatë duhet marrë seriozisht.
Sa mund mënyra e të ushqyerit të ndihmojë në uljen e nivelit të kolesterolit, dhe çka nëse të njëjtat nuk japin rezultate, konkretisht niveli i kolesterolit edhe më tej mbetet i lartë?
Dr. Idoski: Kolesteroli dhe trigliceridet janë thelbësore për njerëzit. Nëse niveli i tyre është brenda kufijve të referencës, atëherë gjithçka është në rregull. Nëse ato janë të larta, atëherë bëhet fjalë për një sëmundje që quhet dislipidemia. Ndryshimet në dietë (shmangia e mishit të derrit dhe qengjit, vezëve, yndyrave të ngopura) janë hapat e parë që duhen ndërmarrë.
Pacientët që tashmë e dinë se kanë sëmundje kardiovaskulare dhe vërejnë se zemra nuk i funksionon si më parë, i rreh shpejt, tejkalon ose tensioni i tyre rritet/ulet pavarësisht se marrin rregullisht terapinë e përshkruar nga kardiologu, nëse ndiejnë frymëmarrje të rënduar apo dhimbje, shtrëngim në gjoks ose mungesë ajri, duhet menjëherë të paraqiten tek kardiologu
Kur kolesteroli i përgjithshëm mbetet i lartë pavarësisht masave të marra, dhe niveli i kolesterolit LDL është veçanërisht i lartë, është e nevojshme të fillohet me terapi medikamentoze. Përdoren barna nga grupi i statinave. Qëllimi i këtyre barnave është jo vetëm ulja e numrit të kolesterolit përgjatë analizave laboratorike, por ato çojnë edhe në stabilizimin e pllakave aterosklerotike, duke ulur kështu rrezikun e infarktit akut të miokardit ose goditjes në tru.
Pirja e duhanit është një nga faktorët kryesorë të rrezikut për sëmundjet kardiovaskulare. A e zvogëlon apo konkretisht sa heqja dorë nga duhani zvogëlon rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare?
Dr.Idoski: Jo vetëm që zvogëlohet rreziku nga sëmundjet kardiovaskularet, por sipas disa studimeve, tre vjet pas lënies së duhanit, rreziku i sëmundjeve koronare është pothuajse i barabartë me rrezikun e jo duhanpirësve.
Dihet se sëmundjet e zemrës lidhen me stinët. Në çfarë mënyre kushtet klimatike ndikojnë tek pacientët më sëmundje të zemrës?
Dr. Idoski: Pacientët që tashmë kanë sëmundje të zemrës ose ndonjë nga faktorët tash më të përmendur të rrezikut, sidomos ndryshimet e papritura të motit mund të çojnë në një përkeqësim të papritur të gjendjes së tyre shëndetësore. Kur ka lëkundje të tilla kohore, organizmi nuk mund të përshtatet menjëherë. Rritet sekretimi i ACTH ose hormoni i stresit nga gjëndra e hipofizës dhe zvogëlohet sekretimi i endorfinës, të cilat janë hormonet e lumturisë – që reduktojnë dhimbjen. Moti i ftohtë është një armik më i madh për pacientët me sëmundje të zemrës. I ftohti çon në vazokonstrikcion (shtrëngim të enëve të gjakut), që çon në rritje të tensionit të gjakut dhe në një ngarkesë në zemër, me çka mund të shkaktojë një përkeqësim momental të gjendjes së pacientit. Për këtë arsye, dozat e barnave për rregullimin e tensionit arterial përshtaten me periudhat e ftohta dhe të ngrohta të vitit. Por keni parasysh që korrigjimi i dozave duhet të bëhet me patjetër nga mjeku kardiolog. Në periudhën e dimrit, duke pasur parasysh traditat tona, konsumohen më shumë turshitë, të cilat, siç e dimë, përmbajnë një sasi të madhe kripe si konservues dhe janë një nga armiqtë më të mëdhenj të zemrës. Natriumi në kripë e rrit shumë presionin e gjakut dhe kjo është arsyeja e sforcimit të zemrës dhe përkeqësimit të gjendjes. Në periudhat më të ftohta të vitit më të shpeshta janë edhe gripërat, të cilët përbëjnë një stres të madh për organizmin, veçanërisht për një organizëm tashmë të sëmurë. Rritja e temperaturës së trupit çon në përshpejtimin e punës së zemrës dhe shpesh një rënie të presionit të gjakut, për shkak të së cilës janë të mundshme përkeqësimet e menjëhershme të sëmundjeve ekzistuese kardiovaskulare ose shfaqja e të rejave.
Nëse vërtetohet se bëhet fjalë për sëmundjen më të shpeshtë kardiovaskulare – sëmundja koronare, d.m.th. bllokimi i enëve të gjakut që ushqejnë zemrën, kardiologu juaj do të sugjerojë ekzaminime të mëtejshme si koronarografia – standardi i artë për diagnozën e sëmundjes koronare. Në spitalin klinik “Zhan Mitrev” ka dy mënyra për të kryer koronarografia: njëra është me ndihmën e metodës minimale invazive – imazhe kompjuterike me seksione 256 shtresash, gjatë së cilës shihen enët e gjakut që ushqejnë zemrën, ose me koronarografinë klasike me kateter. Për të dy ekzaminimet, qëndrimi në spital është 3-4 orë në baza ambulatore
Ndodhemi në periudhën e verës – si temperaturat e larta ndikojnë në punën e zemrës?
Dr.Idoski: Në periudhën e verës dhe me vapë ndodh vazodilatacioni (zgjerimi i enëve të gjakut), humbja e lëngjeve dhe e mineraleve është më intensive dhe si rrjedhojë ulet presioni i gjakut, prandaj kolapset janë të shpeshta. Lagështia dhe presioni i ulët atmosferik zvogëlojnë djersitjen, e cila e rëndon zemrën dhe më pas ajo funksionon sikur të jetë nën sforcim fizik. Për këto arsye është i nevojshëm korrigjimi i terapisë kardiake, por do të përmend se korrigjimi bëhet nga mjeku kardiolog pas një ekzaminimi të plotë kardiologjik (EKG, ekokardiografi, nëse është e nevojshme, presioni i gjakut 24 orë dhe monitorim EKG 24 orësh Holter. ) . Të gjitha këto ekzaminime janë në dispozicion në spitalin klinik “Zhan Mitrev”, çdo ditë dhe pa pritur. Sigurisht terapi dhe këshilla për trajtim të mëtejshëm në bazë të rezultateve të marra dhe kushteve klimatike.
Cilat janë simptomat që i referohen një ekzaminimi specialist nga kardiologu? Kur është koha për të dyshuar dhe për të reaguar menjëherë, për të marrë seriozisht situatën në të cilën ndodhemi?
Dr.Idoski: Pacientët të cilët tashmë e dinë se kanë sëmundje kardiovaskulare dhe vërejnë se zemra e tyre nuk punon aq mirë si më parë, se ajo rreh më shpejt, anashkalohet ose presioni i tyre rritet/zvogëlohet pavarësisht terapisë së rregullt të përshkruar nga kardiologu, nëse përjetojnë gulçim. për frymëmarrje ose dhimbje, shtrëngim në gjoks ose gulçim telefononi menjëherë një kardiolog. Nga ana tjetër, personat të cilët nuk janë diagnostikuar me sëmundje të zemrës dhe kanë ose jo disa nga faktorët e rrezikut të përmendur tashmë dhe përjetojnë dhimbje gjoksi në formën e shtrëngimit, mbytjes, gulçimit, dhimbjes në krahun e majtë ose nofulla e poshtme, sidomos në sforcim fizik, është i gabuar mendimi se është nga koha, dhe që nuk është diçka e tmerrshme dhe të mos marrin asgjë. Përkundrazi, situata duhet të merret seriozisht. Është ndryshimi i menjëhershëm i kohës që shkakton stres në sistemin kardiovaskular dhe tashmë ka çuar në manifestimin klinik të sëmundjes. Prandaj duhet të bëhet menjëherë ekzaminimi dhe të merren masat e duhura.
Siç e përmendët tashmë, dhimbja e gjoksit duhet merret seriozisht dhe duhet kërkuar kujdes mjekësor. Si trajtohen këta pacientë, çfarë ekzaminime duhen bërë kur shfaqen dhimbjet e gjoksit?
Dr. Idoski: Kardiologu juaj do t’i dëgjojë me kujdes ankesat tuaja, do të bëjë EKG dhe ekokardiografi, ky është ekzaminimi bazë. Nëse vërtetohet se është sëmundja më e shpeshtë kardiovaskulare – sëmundja koronare, d.m.th. bllokimi i enëve të gjakut që ushqejnë zemrën, kardiologu juaj do të sugjerojë ekzaminime të mëtejshme si koronarografia – standardi i artë për diagnozën e sëmundjes koronare. Në spitalin klinik “Zhan Mitrev” ka dy mënyra për të kryer koronarografi: njëra është me ndihmën e metodës minimale invazive – tomografi kompjuterike me seksione 256 shtresash, gjatë së cilës shihen enët e gjakut që ushqejnë zemrën, ose me koronarografinë klasike me kateter. Për të dy ekzaminimet, qëndrimi në spital është 3-4 orë në baza ambulatore. Nëse gjatë inçizimit zbulohet bllokimi i enëve të gjakut të zemrës, ekzistojnë tre mënyra për të zgjidhur problemin:
- Me ilaçe, por vetëm nëse pacienti ka ardhur brenda orëve të para nga shfaqja e dhimbjes së gjoksit;
- Duke vendosur një stent për të hapur arterien e bllokuar/ngushtuar;
- Në rast të bllokimeve/ngushtimeve të shumta që nuk janë të përshtatshme për stentim dhe/apo pacienti ka një sëmundje shoqëruese të valvulave të zemrës, rekomandohet ndërhyrja kirurgjike në konsultim me akademikun Dr. Zhan Mitrev. Në rastin e fundit, koronarografia dhe operacioni për pacientët nga vendi ynë mbulohen nga fondi i sigurimeve shëndetësore dhe janë pa pagesë në spitalin klinik “Zhan Mitrev”.
Gjatë periudhës së verës vapa shkakton vazodilatim (zgjerim të enëve të gjakut), humbja e lëngjeve dhe e mineraleve është më intensive dhe si rrjedhojë e kësaj ulet presioni i gjakut, ndaj gjendja e kolapsit është më e zakonshme. Lagështia dhe presioni i ulët atmosferik zvogëlojnë djersitjen, e cila e sforcon zemrën dhe më pas ajo funksionon sikur të ishte nën sforcim fizik. Për këto arsye është i nevojshëm korrigjimi i përsëritur i terapisë kardiologjike, por do të përmend sërish se korrigjimi bëhet nga mjeku kardiolog pas një ekzaminimi të plotë kardiologjik.
Siç e përmenda tashmë, sëmundjet kardiovaskulare janë të shpeshta, por nuk janë të pashërueshme. Në një periudhë të shkurtër kohore pacientët do të mund të kthehen në shtëpi dhe të vazhdojnë të kryejnë obligimet pa ndërprerje, duke bërë një jetë cilësore.
Çfarë ndodh nëse gjatë incizimit vërehet ngushtim i enëve të gjakut në tru dhe këmbë?
Dr. Idoski: Studimet e fundit tregojnë se goditjet në tru dhe gangrena në këmbë janë më të shpeshta në pranverë. Nëse simptomat dhe ekzaminimi ekografik tregojnë rrezikun e një goditjeje për shkak të bllokimit të enëve të gjakut që ushqejnë trurin ose shfaqjes së gangrenës për shkak të bllokimit të arterieve të këmbëve, atëherë rekomandohet një incizim me 256 shtresa të enëve të gjakut që ushqejnë zemrën , dhe nëse sëmundja është e avancuar sërish në konsultim me Akademik Dr. Zhan Mitrev do të bëhet tretmani kirurgjik gjatë se cilës do të shpëtohet truri apo këmbët. Dhe pacienti për dy-tre ditë mund të kthehet në shtëpi dhe të fillojë kryejë obligimet e tij të përditshme. Në këtë mënyrë reduktohet ndjeshëm paaftësia dhe mungesa në punë.
Cilat janë rekomandimet juaja kur bëhet fjalë për sëmundjet kardiovaskulare? Në çfarë duhet të kemi kujdes dhe çka mund të bëjmë ne si individë për veten dhe shëndetin tonë?
Dr.Idoski: Kontrolli dhe trajtimi i rregullt i faktorëve të rrezikut që mund të ndikojnë, dhe ato janë rregullimi i presionit të gjakut, jo medikamentoz me ulje të konsiderueshme të kripës në ushqim, ecje e rregullt, marrja e rregullt e barnave të përshkruara nga kardiologu juaj. Rregullimi i kolesterolit dhe triglicerideve duke shmangur konsumimin e mishit të derrit, qengjit, vezëve, produkteve të përpunuara të mishit, majonezës dhe sigurisht që do të hiqni dorë edhe nga duhani, dhe në vend të gjithë kësaj do të konsumoni më shumë peshk, fruta dhe perime, mundësisht bio. . të kultivuara pa pesticide dhe larg ndotjes. Kontrolli i rregullt i diabetit nga mjeku endokrinolog është shumë i rëndësishëm në kontrollin e sëmundjeve kardiovaskulare. Të mos harrojë të përmend këtu shmangien jashtë gjatë periudhës së ftohtë ose gjatë periudhës shumë të nxehtë të ditës. Ju rekomandoj të pini sa më shumë lëngje gjatë periudhës së verës dhe të konsultoheni me kardiologun tuaj për çdo ndryshim në shëndetin tuaj.
Përktheu dhe përshtati S.N
