SHKRUAN:
Katerina Shekerovska-Dimovska
katerina@pedijatar.mk
Publiku është në tronditje dhe mosbesim pas njoftimit për vdekjen e 14-vjeçares Vanja Gjorçevska, nxënëse e klasës së nëntë nga shkolla fillore “J.H. Pestaloci”. Shpresa e fundit për ta gjetur të gjallë u shua pasi zyrtarët njoftuan se trupi i saj i pajetë ishte gjetur. I gjithë publiku bashkëndjenë me familjen e Vanjës dhe vdekja e saj ka shkaktuar ankth të madh tek prindërit dhe kanë frikë për sigurinë e fëmijëve të tyre, por edhe fëmijët njiashtu janë po aq të frikësuar. “Fëmijët nuk duhet të dëgjojnë komentet e të rriturve për detajet e tmerrshme, konferencat për shtyp dhe lajmet nuk duhet të transmetohen në klasa në mënyrë që mësuesit të mund të marrin informacione,” thotë Dr. LUBINKA DAMJANOVIQ, SPECIALISTE PSIKIATRE, ISHP QENDRA SHËNDETËSORE – SHKUP.
Dr.Ljubinka, si duhet t’i qasen prindërit fëmijëve të tyre në situata të tilla?
Dr. Damjanoviq: Ajo që ndodhi është një tragjedi e madhe familjare, një dështim i madh i shoqërisë për të parandaluar që kjo të ndodhë.
Prindërit duhet të jenë të qetë, të përballen me frikën e tyre, por jo t’ua kalojnë fëmijëve.
……………………………………………………………………………………………………………..
Në shkolla mësimi duhet të jetë i rregullt dhe në klasë të trajtohen temat për përballimin e stresit, përballimin e humbjeve, parandalimin e sjelljeve të rrezikshme etj.
……………………………………………………………………………………………………………….
Në situata të tilla, është e rëndësishme t’u themi fëmijëve se ata janë të dashur, se ne po përpiqemi të krijojmë një mjedis të sigurt për rritje dhe zhvillim. Frika është pasojë e vdekjes së dhunshme të të miturës Vanya, por duhet theksuar se trishtimi që ndjejmë është i thellë dhe njerëzor kur shuhet para kohe një jetë e re e një vajze që duhej të festonte gjysmë-maturën.
Shenjat që prindërit duhet të kenë kujdes kur bëhet fjalë për sjelljen e fëmijëve janë: frika e fortë dhe ankthi, pagjumësia, tërheqja, humori i ulët, humbja e vullnetit për aktivitete që u jepnin kënaqësi (dëgjimi i muzikës, shikimi i filmave, shoqërimi dhe dalja me bashkëmoshatarët. ), refuzimi për të shkuar në shkollë, pamundësia për të zotëruar materialin në procesin arsimor, shqetësim dhe agresivitet i tepruar
A duhet të insistojmë në një bisedë apo duhet të presim që fëmijët të na bëjnë vetë pyetje?
Dr. Damjanoviq: Çdo fëmijë është i veçantë, kështu që biseda në familjet ku ka afërsi dhe çiltërsi nuk ka rëndësi se kush e nis bisedën. Mund të jenë prindërit ose kujdestarët, si dhe vetë fëmijët. Kujdesi i përditshëm, bisedat për çdo temë ndërtojnë vetëbesimin dhe afërsinë e familjarëve. Të tregosh frikën nuk është dobësi, ta kapërcesh atë është guxim.
Fëmijët nuk duhet të dëgjojnë komentet e të rriturve për detajet e tmerrshme, konferencat për shtyp dhe lajmet nuk duhet të transmetohen në klasa në mënyrë që mësuesit të mund të marrin informacione
Ditëve të fundit për publikun janë paraqitur detajet e krimit, të cilat kanë bërë jehonë në veshët e fëmijëve. Si mund t’i mbrojmë ata nga të gjitha ato detaje të tmerrshme, përhapja e të cilave ndikohet edhe nga rrjetet sociale?
Dr. Damjanoviq: Në vendet shumë të zhvilluara, shteti e mbron popullsinë e vet me një njoftim të matur e të shkurtër për disa ngjarje fatkeqe, pa hyrë kurrë në detaje. Kjo nuk e pengon hetimin dhe përveç kësaj, fëmijët dhe të rriturit nuk traumatizohen vazhdimisht.
Ndihma profesionale duhet kërkuar në rastet kur frika, trishtimi pengon funksionimin normal të përditshëm të fëmijëve, ndryshimi i sjelljes së tyre goditëse për mjedisin etj.
Fëmijët nuk duhet të dëgjojnë komentet e të rriturve për detajet e tmerrshme, konferencat për shtyp dhe emisionet e lajmeve nuk duhet të transmetohen në klasë që mësuesit të marrin informacionin.
Në shkolla mësimi duhet të jetë sa më i rregullt dhe në klasë të trajtohen temat për përballimin e stresit, përballimin e humbjeve, parandalimin e sjelljeve të rrezikshme etj.
Cilat janë shenjat në sjelljen e fëmijëve që duhen pasur parasysh?
Dr. Damjanoviq: Frikë e fortë dhe ankthi, pagjumësi, tërheqje, humor të ulët, humbje e vullnetit për aktivitete që u jepnin kënaqësi (dëgjimi i muzikës, shikimi i filmave, shoqërimi dhe dalja me bashkëmoshatarët), refuzimi për të shkuar në shkollë, pamundësia për të zotërimi i materialit në procesin arsimor, shqetësim dhe agresivitet i tepruar.
Kur duhet të kërkohet ndihmë profesionale?
Dr.Damjanoviq: Ndihma profesionale duhet kërkuar në rastet kur frika, trishtimi pengojnë funksionimin normal të përditshëm të fëmijëve, ndryshimi i sjelljes së tyre që është i dukshëm për mjedisin etj.
Fëmijët dhe të rinjtë mund të kërkojnë ndihmë profesionale në Institutin për shëndet mendor për fëmijë dhe të rinj “Mlladost” në Shkup, në Departamentin e Psikiatrisë së Fëmijëve dhe Adoleshentëve, si dhe në Qendrën për Fëmijë dhe Adoleshent në ISHP Spitali Klinik – Manastir. Me punën ekipore të një specialisti psikiatër, psikolog, pedagogu dhe punonjësish të tjerë profesionistë shëndetësorë, këto institucione janë në dispozicion të fëmijëve dhe familjeve për të kapërcyer të gjitha problemet me të cilat përballen gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës.
