Ritmi i shpejtë i jetës, situata të caktuara nga e kaluara, ngjarjet aktuale me ngarkesa të larta emocionale ose situatat negative afatgjate mund të kenë pasoja në mirëqenien tonë dhe njëkohësisht të shkaktojnë stres emocional.“Përballë rrethanave të tilla, pra të ekspozuar ndaj stimujve stresues, ne hyjmë në një gjendje tensioni psikologjik. Nëse kjo vazhdon për një periudhë më të gjatë, rrit shanset për pasoja fizike dhe psikologjike, siç janë sëmundjet e zemrës, çrregullimet hormonale, ankthi dhe/ose depresioni”, thotë dr. Marija Kostadinovska, specialist psikiatër.
Çfarë është stresi emocional dhe si të përballemi me të? Cilat janë në fakt nivelet e stresit emocional?
Dr.Kostadinovska: Stresi emocional është i nevojshëm dhe është një përgjigje e përshtatjes ndaj situatave të caktuara dhe na përgatit për tejkalimin e sfidave të jetës.
Reagimi ynë i përshtatet nivelit të kërcënimit ose rrezikut dhe është gjithëpërfshirës, domethënë ndikon në nivel fiziologjik, emocional dhe në sjellje. Ashpërsia dhe shqetësimi varen nga shkalla e stresit emocional, përvoja jonë e mëparshme në përballje me situata të ndryshme, mosha dhe ngjarjet aktuale të jetës.
Stresi akut – Ky lloj stresi emocional është më i zakonshëm dhe korrespondon me ato momente specifike që përfshijnë një rritje momentale të adrenalinës. Të tilla janë ato me efekte afatshkurtra, si: shpërngulja nga vendbanimi, divorci, aksidenti automobilistik, fluturimi me parashutë, të kërkuarit punë ose dhënia e provimit, etj. Këto situata janë afatshkurtër, përfundojnë shpejt dhe më pas mund t’i rikthehemi rutinës së përditshme.
Stresi akut episodik – Situata të stresit akut që përsëriten shpesh. Njerëzit kanë ndjenjën se janë në kaos dhe krizë të vazhdueshme, kjo zakonisht ndodh për shkak se janë të kushtëzuar nga një mënyrë jetese e shpejtë dhe me presion.
Stresi akut episodik shfaqet tek personat që kanë shumë kërkesa të vetë-imponuara dhe tek ata që kanë një rutinë plot detyrime dhe një agjendë të plotë aktivitetesh të vazhdueshme. Ata herë pas here përballen me rraskapitje, ulje të përqendrimit dhe suksesit, domethënë këto situata i lodhin dhe iu shkaktojnë atyre probleme të përditshme.
Kur stresi kalon në gjendje kronike?
Dr.Kostadinovska: Stresi kronik ndodh në situata me çështje të pazgjidhura që mbeten konstante me kalimin e kohës. Ka situata të caktuara që mund të shkaktojnë stres kronik emocional me kalimin e kohës, si: varfëria, familjet jofunksionale (dhuna në familje e cila zakonisht vjen si pasojë e konsumit të drogës ose alkoolit, përballja me ndonjë sëmundje të rëndë kronike, etj.), martesa e palumtur, papunësia apo puna e vështirë, karriera apo një jetë që nuk është e përshtatur me karakterin dhe aftësitë e personit.
Stresi akut është ajo përgjigje që mund të na duket emocionuese, mund të jetë motivuese, nga e cila mund të mësojmë, të nxjerrim mësim, dhe të përparojmë si njerëz. Por kur kthehet në stres emocional akut apo kronik episodik, gjërat bëhen serioze.
Si të luftojmë stresin emocional, si të njohim sinjalet paralajmëruese dhe alarmet që na dërgon trupi ynë?
Dr.Kostadinovska:Përvojë e gjatë negative mund të ketë një ndikim shumë të fortë në personalitetin tonë, besimet dhe mënyrën se si e shohim jetën. Për të mësuar se si të luftojmë stresin emocional, duhet të njohim sinjalet paralajmëruese dhe alarmet që na dërgon trupi ynë.
Kërkimi i ndihmës është një hap i madh që do t’ju sjellë më afër uljes së stresit emocional. Përkushtohuni ndaj vetes suaj dhe vendosni synime të vogla, realizimi i të cilave do t’ju ndihmojë të ecni përpara pa presion, me ritmin tuaj drejt ambicjeve më të mëdha.
Alarme trupore për stres emocional – trupi dërgon sinjale alarmi me anë të somatizimit. Kjo do të thotë se shqetësimi psikologjik shndërrohet në shqetësim fizik. Si rezultat, i kësaj ne mund të ndihemi më të lodhur se zakonisht. Në rast të stresit emocional, Në rast të stresit emocional, zakonisht shfaqen simptomat e mëposhtme:
- Neurologjike – dhimbje koke, parestezi, fascikulacione, marramendje ose presinkopë.
- Digjestive – dhimbje barku, nauze, tharje e gojës ose “ndjenja e një gunge në fyt”. Hormonet e stresit të çliruara nga mërzitja kanë ndikim negativ në funksionimin e zorrëve dhe mund të shfaqin simptoma fizike që mund të kontribuojnë ose përkeqësojnë sindromën e zorrës së irrituar, jashtëqitje të shpeshta, diarre, etj.
- Frymëmarrje – gulçim, mungesë ajri ose psherëtima.
- Zemra – rrahje të shpejta të zemrës ose dhimbje/shtrëngim në gjoks.
- Muskuj – lodhje, dridhje ose ngërçe.
- Lëkura – djersitje ose kruarje e lëkurës.
- Uro-gjenitale – urinim i shpeshtë, inkontinencë urinare, dhimbje gjatë marrëdhënies seksuale ose impotencë, sindroma e dhimbjes kronike të legenit.
Simptomat emocionale të stresit – mungesa e kënaqësisë në aktivitetet që deri atëherë ishin emocionuese dhe na gëzonin. Humor i keq, nervozizëm i shpeshtë dhe humbje e dëshirës për qenë aktivë.
Mund të shkaktojë gjithashtu rënie të motivimit dhe dëshirës seksuale, si dhe të na bëjë të ndjejmë frikë të vazhdueshme duke e mbushur mendjen me mendime dhe pritje të frikshme dhe të pakëndshme.
Çfarë është më e rëndësishme kur përballemi me stresin emocional?
Dr.Kostadinovska: Është e rëndësishme të njohësh situatën që shkakton shqetësim dhe ankth dhe situatën që krijon siklet. Në këtë mënyrë mund të rritet kontrolli mbi situata të tilla sepse njohim veten, nevojat tona. Nëse ka vështirësi për të gjetur se çfarë është ajo që na sjell në një gjendje të caktuar ankthi mendor, është e nevojshme të pyesim veten se çfarë kemi nevojë për momentin dhe më pas të bëjmë një strategji për të realizuar nevojën tonë.
MBANI MENDI: ndjenja e stresit është normale, por shtypja e saj e bën atë të rritet.
Gjithashtu, përpiquni të mendoni për rrethanat ose faktorët që ju bëjnë të ndiheni më të prekshëm dhe për çfarë strategjish keni nevojë që të përballeni me to. E gjithë kjo do t’ju ndihmojë të dalloni lehtësisht momentet e mbingarkesës dhe të ndjeni se jeni në gjendje të kujdeseni dhe të mbroni veten tuaj.
Stresi emocional është i nevojshëm dhe është një përgjigje e përshtatjes ndaj situatave të caktuara dhe na përgatit për tejkalimin e sfidave të jetës.
Cilat janë mënyrat e tjera për të reduktuar stresin emocional?
Dr.Kostadinovska: Ka mënyra të tjera për të reduktuar stresin emocional të cilat janë të lidhura me një pjesë të jetës suaj të përditshme: kjo do të përfshinte aktivitetin fizik shtesë i cili do t’ju bëj të shijoni dhe të çlirohenini nga peshat e renda psikologjike, siç është ecja, kërcimi, joga, ushtrime të frymëmarrjes, etj.
Rekomandohet gjithashtu të forconi marrëdhëniet shoqërore, duke pasur parasysh se një rrjet i mirë mbështetës, d.m.th., njerëz të cilëve mund t’u besoni, do t’ju kujtojnë se nuk jeni vetëm dhe kjo do t’ju lejojë të përballoni emocionet e negative. Në rekomandimet tona përfshihet gjithashtu kujdesi për zakonet tuaja të të ushqyerit, fjetjes dhe pushimit.
Kur duhet të kërkojmë ndihmë profesionale?
Dr.Kostadinovska: Burimet tuaja dhe këto këshilla ndonjëherë mund të jenë pikërisht ato që ju nevojiten dhe mund të jenë të mjaftueshme për të përballuar situatën. Por nëse nuk e përballoni dot vetë, mos u shqetësoni, nuk është asgjë e rëndë! Është normale të kesh nevojë për ndihmë, të gjithë kemi nevojë për ndihmë ndonjëherë.
Prandaj, mos hezitoni të kontaktoni me ndonjë nga profesionistët tanë që do t’ju ndihmojnë t’i zgjidhni këto probleme.
Të kërkuarit ndihmë është një hap i madh që do t’ju sjellë më afër reduktimit të stresit emocional. Përkushtohuni vetes dhe vendosni synime të vogla, arritja e të cilave do t’ju ndihmojë të ecni përpara pa presion, me ritmin tuaj, drejt ambicieve më të mëdha.
Në Spitalin klinik Zhan Mitrev, ekipi i ekspertëve të psikiatërve, psikologëve dhe psikoterapistëve është në dispozicionin tuaj përmes trajtimeve individuale psikoterapeutike dhe medikamentoze. Caktoni terminin tuaj në 02 3091 484.
