Shkruan: Aleksandra Stojanovska
saska@panacea.mk
Që nga fillimi i koronavirusit në të gjithë botën, profesionistë të shumtë, epidemiologë, mjekët kanë dalë me vëzhgimet, sugjerimet dhe mendimet e tyre mbi rrezikun, përhapjen dhe mbrojtjen nga koronavirusi. Si në shumë vende të tjera, është treguar se shumë i rëndësishëm është faktori njeri për pikëpamjen tonë dhe mënyrën e përhapjes së tij. Nëse është koronavirusi provë e njerëzimit dhe humanizmit ose rishqyrtimi i stilit të jetesës, ose mbase është paralajmërim për secilin individ që të ndalet pak dhe të kthehet nga vetja, ne biseduam me Dr. Sci. Aleksandar Sajkovski, një nga pediatrit më të njohur në vend.
Nëse do të ishit Ministër i Shëndetësisë, a do t’i zbatonit këto apo do të ishit më rigoroz në masat mbrojtjes kundër koronavirusit në vend që u miratuan dje nga Ministria e Shëndetësisë, domethënë nga Qeveria?
Dr. Sci. Sajkovski: Pyetjet tuaja rreth koronavirusit dhe pandemisë që u shfaq në mbarë botën paraqesin sfidë për të cilën ne të gjithë duhet të diskutojmë shumë më tepër. Përkatësisht, në muajt e fundit me shfaqjen e kësaj pandemie, kemi lexuar shumë artikuj në lidhje me virusin, mënyrën e përhapjes së tij, ashpërsinë e sëmundjes që e shkakton atë. Kemi lexuar shumë aspekte të infeksionit COVID-19, por padyshim që flitet shumë pak për aspektin njerëzor në situata të tilla pandemike që ndodhin në botë.
Sinqerisht, unë do të doja të ju falënderoja për mundësinë që në portalin tuaj të sjellë disa njohuri të tjera mbi pandeminë e infeksionit të koronavirusit në mbarë botën, gjë që është shfaqur pothuajse në gjitha vendet e botës.
Para së gjithash e përgëzojë Ministrinë e Shëndetësisë për të gjitha hapat e ndërmarra, sidomos pas rekomandimeve të djeshme për ndërprerjen e procesit edukativo-arsimor gjatë 14 ditëve të ardhshme në të gjitha nivelet dhe për të kufizuar tubimet madhore, pasi kjo është lëvizja e vetme reale dhe e drejtë, epidemiologjike – kufizimi i lëvizjes në grupe masive të njerëzve. Thjesht mund të përgjigjem se nëse do të isha Ministër, unë do të merrja të njëjtat masa dhe vendime. Kjo është arsyeja pse unë e përshëndes vendimin dhe zgjedhje e tij, për marrjen e vendimeve të duhura në kohën e duhur. Me këtë tregojmë, se njerëzimi dhe njeriu janë shumë më të rëndësishëm se paratë dhe financat.
Pse e them këtë? 14 ditë ose 20 ditë pushim të aktiviteteve të komunitetit është diçka që mund të na sigurojë një hap më të shpejtë sesa organizata jonë në luftën kundër koronavirusit. Në të njëjtën kohë, do të sjellë përsëri komunikimin familjar që kohëve të fundit na ka munguar. Por mbase më e rëndësishmja do të jetë aspekti humanitar i jetës, ndërsa paratë e humbura në vazhdën e rënies ekonomike janë vetëm para, domethënë letër nesër fitohet përsëri. Ne në fakt kemi folur për jetën dhe fatet njerëzore, vlera e të cilave është e paçmueshme.
Me ndërprerjen e aktiviteteve, ne i japim shans dhe kohë mjeksisë dhe farmacisë që të vijnë deri te vaksina dhe deri te trajtimi përfundimtar i virusit.
Vazhdimisht janë dhënë informacione se cilat janë simptomat e COVID-19, çfarë duhet të bëjmë si masa mbrojtëse, cili është parandalimi më i mirë, deri në at se cilët janë të ashtuquajturit grupet e rrezikut. A do të pajtoheshit me mua që asnjë sëmundje, qoftë në këtë rast, apo koronavirusi, nuk duhet të relativizohen gjërat dhe të themi, epo mirë virus është i rrezikshëm për të moshuarit dhe ato me sëmundje kronike? Ose për ta thënë hapur, i ndjeri ishte i moshuar. Njerëzit janë thjesht numra ose secili prej nesh është njeri, pavarësisht “rrezikut”?
Dr. Sci. Sajkovski: Ajo që më godet më shumë si pediatër, dhe në përgjithësi si mjek, është se ne jemi kthyer në përqindje, në numra. Çdo ditë dëgjojmë se sa të infektuar ka në rajone të caktuara, dëgjojmë se sa të vdekur ka, madje madje dëgjojmë edhe disa biseda që flasin se vdekshmëria nuk është aq e lartë, megjithëse me të vërtetë është e ndryshueshme në pjesë të ndryshme të botës dhe nuk është e njëjtë kudo. Por, ne flasim për vdekshmëri të caktuar të popullsisë, që duhet të themi sigurisht që edhe ato janë njerëz dhe jo numra.
Kemi lexuar shumë tekste, shumë informacione rreth infeksionit, kemi dëgjuar shumë intervista që thjesht relativizojnë disa prej gjërave, madje në disa nga statistikat mjekësore thuhet se shumica e njerëzve janë ata që kanë sëmundje kronike, të moshuarit, njerëzit që kanë çrregullim të funksioneve të imunitetit. Po, kjo është e vërtetë, por kjo nuk do të thotë që ne duhet të relativizojmë infeksionin COVID-19. Përkatësisht, të gjithë ata me sëmundje kronike ose të moshuarit janë gjyshërit e dikujt, prindërit e dikujt, ata kanë kontribuar në jetën e këtij planeti.
Dhe kur i dëgjoj këto intervista dhe deklarata, thjesht kam një mendim, një fjalë, një fjali: Ku lundron kjo anije e quajtur Tokë? Çfarë po ndodh me njerëzit? A nuk mund të qetësohemi, të ulemi dhe të funksionojmë normalisht, sidomos në kushte familjare për një periudhë prej dy, tre ose katër javë për të parandaluar përhapjen e këtij infeksioni?
Thjesht, nevoja kaq obsesive për të udhëtuar diku, madje edhe në situatën kur kemi infeksion, madje edhe në zona ku ka një numër të madh të të infektuarve, për t’i vënë në rrezik të përhershëm njerëzit dhe për të shkuar me paramendim, thjesht, si të shkaktohet fati i këtij virusi që të përhapet sa më shumë. Nuk jam dakord me aspektet që ndalimi i një numri aktivitetesh do të ishte goditje e rëndë për ekonominë. Por në fund të fundit edhe le të jetë një goditje e rëndë për ekonominë. Për ne, njerëzit nuk janë numra, ato janë e mira jonë më e madhe materiale. Të mirat matriale fitohen, humbasin dhe treten, por kur humbet jeta e njeriut, mbeten vetëm kujtimet. Prandaj, kthehem në konkluzionin që Ministria e Shëndetësisë ndërmori masat e duhura dhe në kohë kundër epidemisë.
Përkatësisht, thuhet se nuk duhet të shqetësohemi shumë, duhet të jemi të kujdesshëm, dhe se kategoritë më të rrezikuara të personave të prekur nga koronavirusi dhe ata me rezultate më të këqija janë ata me sëmundje kronike, të moshuarit dhe pacientët me sistem të dobët imunitar. Por pyetja e vetme që më godet si njeri dhe mjek pediatër është se ato nuk janë vetëm numra, janë gjyshërit e dikujt, baballarët dhe nënat e dikujt, anëtarët e familjes pa të cilët fëmijët, nipërit apo mbesat e tyre do të jetojnë nëse vetë infeksioni përfundon keq.
Më pengon aspekti dhe deklaratat se virusi nuk është aq i frikshëm dhe se prek vetëm të sëmurët kronikë dhe të moshuarit.
Padyshim, gjendja e koronavirusit në botë, por edhe tek ne, përkundër çështjeve shëndetësore, mjekësore, imponoi edhe çështje të tjera si njerëzore, morale, ekzistenciale. Nga ajo se sa jemi të ndërgjegjshëm, sa duhemi/ kujdesemi për veten dhe të tjerët, sa jemi të përgatitur të heqim dorë nga rutina e përditshme, të dalim nga zona jonë e rehatisë, të mos themi për të mbijetuar. Nëse e shikojmë të gjithë situatën nga një këndvështrim tjetër, a mund të pyesim veten nëse përhapja e koronavirusit është alarm i kuq për secilin prej nesh, jo vetëm në aspektin e shëndetit, por edhe të mënyrës së jetesës së përgjithshme? A nuk është ky alarm zgjimi, të ndalemi pak, për çdo gjë dhe në çdo gjë?
Dr. Sci. Sajkovski: Bëj apel deri te njerëzit që të qetësohen pak, të mos frikësohen, të jenë racionalë, të qetësojnë dinamikën e të jetuarit dhe të vrapojnë pas parave dhe të fitojnë. Këto të mira materiale sigurisht do të vijnë. Këto dy javë, që i propozoi qeveria, ndoshta edhe mund të jenë më të gjata, dmth do të shohim se si do të rrjedhë epidemia.
Ne tani thjesht jemi në një kohë kur i testojmë burimet tona njerëzore, njerëzimin tonë si njerëz që jetojmë në këtë planet. Ne nuk duhet të kërkojmë vetëm të mirat materiale në situata të tilla, veçanërisht pa shikuar rreziqet që do të çojnë në kolapsin e ekonomisë në shumë nivele. Kjo është padyshim dhe e padiskutueshme, jo vetëm tek ne, por në të gjithë botën. Por këto përsëri janë vetëm letra me vlerë, thjesht garë për para, për diçka që, pas vetëm 14 ditësh ose 20 ditësh, kur epidemia do të qetësohet ngadalë, kështu që edhe nëse do të vazhdojnë këto masa, përsëri ekonomia do të kthehet në sistemin e saj dhe tek të ardhurat.
Por, ajo që më shqetëson shumë në aspektin profesional, në këtë pandemi që shohim sot është pamja e rehatisë, luksit me të cilin njerëzit thjesht duan të jetojnë, dhe nga ana tjetër relativizojnë aspekte të caktuara të vetë infeksionit të koronavirusit.
Më në fund, bëj apel tek të gjithë, pa panik dhe frikë iracionale, të respektohen të gjitha masat kundër epidemisë të marra nga Ministria e Shëndetësisë dhe Qeveria.
