SHKRUAN
Katerina Shekerovska-Dimovska
katerina@pedijatar.mk
Gjëndra tiroide është një gjëndër endokrine e vogël por jashtëzakonisht e rëndësishme, gjendet në pjesën e përparme të qafës dhe luan një rol kyç në ruajtjen e ekuilibrit të përgjithshëm në trup. “Nyjet, të njohura edhe si nyjet e gjëndrës tiroide, paraqesin ndryshime fokale, të kufizuara, ndryshime fizike në indin e tiroides, me dimensione të ndryshme që mund të diagnostikohen me ekzaminim ultrasonografik të gjëndrës dhe përshkruhen karakteristikat e tyre ekografike”-, sqaron Dr. Xhuliana Mihajllovska, specialiste endokrinologe në spitalin klinik “Zhan Mitrev”. Me dr. Maihajllovska do të flasim për shkaqet, diagnostikimin, simptomat cilat janë dhe si trajtohen ato.
Çfarë janë nyjet e tiroides, cilat janë shkaqet e shfaqjes së tyre dhe si diagnostikohen?
Dr. Muhajllovska: Gjëndra tiroide është një organ endokrin, i vendosur në pjesën e përparme të qafës, me formën e një fluture. Ai përbëhet nga lobi i majtë, lobi i djathtë dhe istmusi. Ka një rol shumë domethënës në ruajtjen e ekuilibrit normal funksional të trupit. Anomalitë fizike të gjëndrës mund të jenë të izoluara ose në lidhje me ndonjë nga çrregullimet funksionale të gjëndrës tiroide. Pra, tek hipotiroidizmi zakonisht kemi përmasa të zvogëluara të gjëndrës, tek hipertiroidizmi kemi përmasa të shtuara. Këtu, ekziston edhe tiroiditi i Hashimotos.
Gjëndra tiroide është një gjëndër endokrine e vogël por jashtëzakonisht e rëndësishme, gjendet në pjesën e përparme të qafës dhe luan një rol kyç në ruajtjen e ekuilibrit të përgjithshëm në trup. Nyjet, të njohura edhe si nyjet e gjëndrës tiroide, paraqesin ndryshime fokale, të kufizuara, ndryshime fizike në indin e tiroides, me dimensione të ndryshme që mund të diagnostikohen me ekzaminim ultrasonografik të gjëndrës dhe përshkruhen karakteristikat e tyre ekografike. Ekzistojnë ndarje të shumta të nyjeve. Sipas numrit të tyre, ato mund të jenë të vetme ose të shumëfishta, ndërsa sipas funksionit – funksionale ose jofunksionale, sipas strukturës së nyjës dhe se cili komponent dominon, ato ndahen në nyje solide dhe cistike. Sipas natyrës së tyre, ato ndahen në beninje dhe malinje. Arsyeja e shfaqjes së nyjeve nuk është konkrete dhe e qartë, por besohet se gjenetika, autoimuniteti dhe ndikimet e jashtme luajnë një rol në patogjenezën e tyre.
A ekzistojnë simptoma dhe shenja të caktuara që tregojnë ekzistencën e nyjeve të tiroides dhe si t’i diagnostikoni ato në kohë?
Dr. Mihajlovska: Kryesisht nyjet janë asimptomatike dhe nuk shkaktojnë ndonjë shenjë apo simptomë te pacienti, vetëm nëse bëhet fjalë për nyje të madhe që shihet me sy të lirë në pjesën e përparme të qafës (fyt/grykë), ose nëse ushtron presion në enët e mëdha të gjakut ose në trake që rezulton në gulçim, zhurmë në veshë ose marramendje. Ndonjëherë, në raste të rralla, shfaqet edhe ndryshim në ngjyrën e zërit.
Trajtimi i nyjeve zakonisht bëhet me heqjen kirurgjikale të një pjese të lobit, të gjithë lobit ose të gjithë gjëndrës tiroide, në varësi të numrit, madhësisë dhe rezultateve të gjetjeve citopatologjike gjatë punksionit me gjilpërë të imët.
Trajtimi i nyjeve zakonisht bëhet me heqjen kirurgjikale të një pjese të lobit, të gjithë lobit ose të gjithë gjëndrës tiroide, varësisht nga numri, madhësia dhe rezultatet e gjetjeve citopatologjike gjatë punksionit me gjilpërë të imët.
Nyjet rriten ngadalë – sa gjatë monitorohen, në çfarë intervalesh duhet të kontrollohen dhe kur merren masa konkrete për trajtimin e tyre?
Dr. Mihajlovska: Ndryshimet nodulare të gjëndrës tiroide zakonisht janë me rritje të ngadaltë dhe kërkojnë monitorim të rregullt dhe afatgjatë të ndryshimeve, përkatësisht dimensionit të tyre, pamjes, karakteristikave ekografike, si dhe faktorëve indirekt që ndikojnë në planin e trajtimit të këtyre ndryshimeve. Këtu nuk përfshihen ndryshimet me rritje të shpejtë, të cilat janë kryesisht të natyrës së keqe. Kjo do të thotë se kanë nevojë për diagnozë dhe trajtim të shpejtë dhe në kohë.
Kryesisht, çdo ndryshim i shpejt i dimensioneve ose karakteristikave kerkon diagnostikim shtesë, më të thellë. Kjo nënkupton kryerjen e punktimit (shpimit) me gjilpërë të imët, që do të na japë një pamje të përgjithshme qelizore të natyrës së nyjës. Dimensioni në të cilin të gjitha nyjet në parim duhet t’i nënshtrohen punktimit është 10 mm. Por ndonjëherë mbetet e drejta ekskluzive e mjekut, në varësi të karakteristikave të nyjës, të vendosë nëse do të rekomandojë punktim të nyjes me dimension 5 mm apo të presë një rritje të tyre deri në 10-15 mm.
Edhe pse nyjet e tiroides janë kryesisht të natyrës beninje, afërsisht 5% e nyjeve janë në fakt malinje, d.m.th. bëhet fjalë për kancer të tiroides. Cilat janë ndryshimet ndërmjet nyjeve beninje dhe malinje?
Dr. Mihajlovska: Është e rëndësishme të përmendet se çrregullimi në strukturën fizike të gjëndrës zakonisht nuk është i ndërlidhur me funksionin, kështu që shumica e pacientëve me nyje tiroide kanë status normal të tiroides dhe janë në gjendje eutiroide. Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet se statusi normal i tiroides nuk nënkupton automatikisht natyrën beninje të nyjeve. Tiroglobulina nuk është një shënues i tumorit (tumor marker) para operacionit. I vetmi shënues i tumorit është kalcitonini, niveli i të cilit është i ngritur vetëm tek një lloj i caktuar i malinjitetit të tiroides, përkatësisht kanceri medular. Tiroglobulina është një shënues i tumorit postoperativ për monitorimin e pacientëve të cilët më parë i janë nënshtruar një operacioni për kancerin papilar ose folikular të tiroides.
Si trajtohen nyjet e tiroides?
Dr. Mihajlovska: Trajtimi i nyjeve zakonisht bëhet me heqjen kirurgjikale të një pjese të lobit, të gjithë lobit ose të gjithë gjëndrës tiroide, varësisht nga numri, madhësia dhe rezultatet e gjetjeve citopatologjike gjatë punksionit me gjilpërë të imët. Në spitalin tonë numri i ndërhyrjeve të tilla kirurgjikale rritet nga viti në vit, kryesisht për shkak se ne punojmë në mënyrë aktive në shqyrtimin e pacientëve, por edhe në një analizë të detajuar dhe të saktë të ndryshimeve të gjëndrës tiroide nga ana e mjekut endokrinolog, i cili jep udhëzime për trajtim të mëtejshëm, sipas protokollit dhe algoritmit për trajtimin e kësaj lloj sëmundjeje.
