14 NËNTORI ËSHTË DITA BOTËRORE E DIABETIT, sëmundja që po bëhet një nga krizat shëndetësore me rritje më të shpejtë të shekullit të 21-të, sepse nëse trendet vazhdojnë, afro 800 milionë njerëz do të kenë diabet deri në vitin 2045, ndërsa 730 milionë të rritur do të përballen me prediabetin, paralajmërojnë shkencëtarët. Sipas Federatës ndërkombëtare të diabetit (IDF), “diabeti është bërë pandemi me përmasa të paprecedentë që po del jashtë kontrollit”.
Dita Botërore e Diabetit këtë vit synon të përmirësojë aksesin në kujdes. Vlerësohet se 6.7 milionë njerëz vdiqën si pasojë e diabetit vetëm vitin e kaluar, ndërsa pothuajse gjysma e atyre që aktualisht jetojnë me diabet nuk janë as të vetëdijshëm se kanë sëmundjen ose problemet serioze shëndetësore që vijnë me të. “Komplikacionet e diabetit mund të ndahen në mikrovaskulare (retinopati, nefropati dhe neuropati) dhe makrovaskulare (sulmi i zemrës, sulmi i trurit, sëmundjet arteriale periferike)”, thekson Dr. Xhuliana Mihajlovska, specialiste endokrinologe. “Kur bëhet fjalë për trajtimin e diabetit të tipit 2, rolin më të madh dhe më të rëndësishëm në menaxhimin e tij e luan vetë pacienti, me udhëzimet e sakta të dhëna më parë për të përballuar të gjitha sfidat e mundshme me të cilat mund të përballet. Nëse nuk u përmbahemi atyre udhëzimeve dhe rregullave, diabeti di të marrë rolin kryesor shkatërrues në organizëm dhe me kalimin e kohës, gradualisht të çojë në komplikacione të rënda”, shton doktoresha Xhuliana.
Diabeti i tipit 2 shfaqet në 90% të rasteve të diabetit – cili është shkaku i shfaqjes së tij dhe cilat janë simptomat e sëmundjes?
Dr. Xhuliana: Diabeti është sëmundje që manifestohet me nivel të lartë të glukozës në gjak. Shfaqja e diabetit të tipit 2 varet nga disa faktorë si predispozicioni gjenetik (barra familjare), ritmi i përditshëm i jetës me dietë të parregullt dhe jo të shëndetshme, aktiviteti fizik i dobët ose aspak, bioritmi i parregullt i trupit (gjumi dhe zgjimi), mungesa e mekanizmave për menaxhim të mirë të stresit, si dhe rritje të peshës trupore.
Diagnostikimi në kohë dhe i përshtatshëm, si dhe trajtimi korrekt i diabetit të tipit 2, kontrolli dhe monitorimi i rregullt i tij, mund të modifikojnë në mënyrë të favorshme historinë natyrore të ecurisë dhe prognozën e vetë sëmundjes dhe të minimizojnë rrezikun e çdo ndërlikimi.
Simptomat dhe shenjat e diabetit të tipit 2 zakonisht shfaqen për një kohë të gjatë përpara diagnozës së diabetit (deri në 10 vjet), por ato kalojnë pa u vënë re nga pacienti. Ato janë goja e thatë, etja, urinimi i shpeshtë, humbja e peshës, shikimi i paqartë dhe nevoja për më shumë marrje ushqimi. Disa faktorë nxitës që e zhvendosin trupin nga boshti i ekuilibrit dhe kompensimit janë kryesisht përgjegjës për shfaqjen e qartë të diabetit, si p.sh., infeksioni bakterial ose viral, mbijetesa e stresit të madh etj.
Siç e përmendët, simptomat dhe shenjat shfaqen për një kohë të gjatë përpara se të vendoset diagnoza e diabetit të tipit 2. Cilat janë kriteret që duhen plotësuar për ta konfirmuar atë?
Dr. Xhuliana: Për t’u diagnostikuar me diabet të tipit 2 duhet të plotësohen disa kritere. Për të matur glukozën në gjak gjatë kohës kur jeni të uritur ≥ 7 mmol/L në dy raste, paraqisni simptoma të diabetit dhe glukozë në gjak të matur në mënyrë rastësore ≥11.1 mmol/L ose glukozë të matur në gjak ≥11.1 mmol/L në orën e dytë gjatë testit oral të tolerancës ndaj glukozës (OGTT). Si kriter shtesë mund të shtohet vlera e hemoglobinës së glikoziluar HbA1c, e cila duhet të jetë ≥6,5%.
Testi oral i tolerancës së glukozës është standardi i artë për diagnozën e diabetit. Kryhet shumë thjesht. Është e nevojshme që pacienti të konsumoj paraprakisht (më e lehtë është të hahet 100-150 gr çokollatë) për 3 ditë dhe më pas të bëhet testi të nesërmen. Gratë shtatzëna mund ta bëjnë këtë test pa përgatitje paraprake. Në stomak bosh, gjaku merret nga vena për të përcaktuar gliceminë, më pas pihet shurupi me 75 g glukozë dhe prisni 2 orë derisa të merret përsëri gjak venoz për të përcaktuar gliceminë. OGTT pozitiv është me vlerë glicemie në orën e dytë ≥11.1 mmol/L.
Diabeti është sëmundje që manifestohet nga niveli i lartë i glukozës në gjak. Shfaqja e diabetit të tipit 2 varet nga disa faktorë si predispozicioni gjenetik, ritmi i përditshëm i jetës me dietë të parregullt dhe jo të shëndetshme, aktiviteti i dobët fizik ose aspak, bioritmi i parregullt i trupit (gjumi dhe zgjimi), mungesa e mekanizmave për menaxhim të mirë të stresit, si dhe rritje të peshës trupore.
Shoqata Amerikane e Diabetit (ADA) rekomandon ekzaminimin e të gjithë njerëzve mbi 45 vjeç çdo 3 vjet dhe ekzaminimin e të rinjve nëse janë mbipeshë (indeksi i masës trupore më i madh se 25 kg/m2) dhe nëse kanë një faktor shtesë rreziku për diabetin (historia familjare pozitive, presioni i lartë i gjakut, obeziteti, vlerat e larta të glicemisë gjatë urisë të regjistruara më parë ose rezistencën e pranishme ndaj insulinës, sindromi i vezores policistike, etj.).
Si trajtohet diabeti i tipit 2 dhe cilat janë ndërlikimet e sëmundjes?
Dr. Xhuliana: Kur bëhet fjalë për trajtimin e diabetit të tipit 2, rolin më të madh dhe më të rëndësishëm në menaxhimin e tij e luan vetë pacienti, me udhëzimet e duhura paraprakisht për t’u përballur me çdo sfidë të mundshme që mund të përballet. Nëse nuk u përmbahemi atyre udhëzimeve dhe rregullave, diabeti di të marrë rolin kryesor shkatërrues në trup dhe, me kalimin e kohës, gradualisht të çojë në komplikime serioze. Komplikimet e diabetit mund të ndahen në mikrovaskulare (retinopati, nefropati dhe neuropati) dhe makrovaskulare (sulm në tru, sulm në zemër, sëmundje arteriale periferike).
Të gjitha këto komplikime mund të parandalohen me monitorim të rregullt të sëmundjes, prandaj rëndësia e kontrolleve të rregullta…
Dr. Xhuliana: Diagnoza në kohë dhe e përshtatshme si dhe trajtimi i duhur i diabetit të tipit 2, kontrolli dhe monitorimi i rregullt i tij, mund të modifikojnë në mënyrë të favorshme historinë natyrore të ecurisë dhe prognozën e vetë sëmundjes dhe të minimizojnë rrezikun e çdo ndërlikimi.
Në klinikën “Zhan Mitrev” do të bëhen të gjitha analizat dhe ekzaminimet e nevojshme, të gjitha me qëllim që bashkërisht të futemi ose të vazhdojmë në botën e diabetit dhe të funksionojmë siç duhet në të.
