Shkruan: Aleksandra Stojanovska/saska@panacea.mk
Në raste të caktuara, gjinekologu mund të rekomandojë ndërhyrjen – histerektominë dhe të kryehet në mënyrë laparoskopike, me mikro prerje të trupit në vend të ndërhyrjeve klasike. Dr. Zoran Jovanovski, gjinekolog, shpjegon se çfarë do të thotë në të vërtetë kjo ndërhyrjen, kur dhe pse zgjidhet dhe cilat janë përparësitë për pacienten.
Çarë është histerektomia subtotalale laparoskopike?
Dr. Jovanovski: Histerektomia është procedurë operative gjatë së cilës hiqet mitra, ndërsa ndërhyrja laparoskopike do të thotë se bëhet me disa hapje të vogla në murin e barkut. Subtotale nënkupton heqjen e trupit të mitrës, ndërsa qafa e mitrës mbetet. Vezoret dhe tubat mund të hiqen por edhe jo, në varësi të shkakut të ndërhyrjes. Ky lloj ndërhyrje ka avantazhe të caktuara në krahasim me llojin klasik të ndërhyrjes.
Në cilat raste kryhet dhe në cilat raste kjo lloj ndërhyrjeje nuk është e përshtatshme?
Dr. Jovanovski: Indikacionet mjekësore janë të njëjta si për histerektominë abdominale klasike dhe i përfshinë të gjitha sëmundjet beninje të mitrës. Kjo lloj ndërhyrje nuk është e përshtatshme për pacientet me mioma të mëdha, ata që kanë kryer operacione të mëparshme me rritje të supozuara në legenin e vogël, infeksione, raste të rënda të endometriozës dhe ata që kanë ndryshime të caktuara (sëmundje malinje dhe premalinje) të qafës së mitrës dhe endometriumit (mukoza e mitrës). Këto gjendje kërkojnë një lloj operacioni klasik. Gjithashtu, te pacientet me prolapsi të mitrës, rekomandohet histerektomia vaginale.
A duhet të mbahet qafa e mitrës?
Dr. Jovanovski: Nëse kryhet histerektomia subtotale laparoskopike dhe qafa e mitrës lihet, atëherë ekziston rrezik shumë i ulët i lëshimit të vaginal në të ardhmen dhe statika normale e mbarimit të legenit. Avantazhi ndaj operacionit klasik është se rikuperimi pas ndërhyrjes laparoskopike është shumë më i shpejtë. Cikli menstrual ndalet, por pacientja duhet të vazhdojë me ekzaminime të rregullta citologjike (PAP test). Nëse vezoret mbahen, te disa paciente ndonjëherë shfaqen gjakderdhje të pakta çdo muaj në periudhën e ciklit të mëparshëm menstrual.
A duhet të mbahen vezoret?
Dr. Jovanovski: Te pacientët më të reja që nuk kanë ndryshime të vezoreve, këshillohet mos largimi i tyre. Kjo do të thotë se cikli i hormoneve do të jetë i pranishëm dhe mund të ketë simptoma të sindromës paramenstruale pa gjakderdhje menstruale, i cili do të jetë i ngjashëm njejtë si para operacionit. Nëse vezoret hiqen për shkak të sëmundjeve të caktuara, disa pacientë edhe më tej mund të kenë nevojë për hormone si kompensimi i terapisë.
Si kryhet ndërhyrja?
Dr. Jovanovski: Hesterektomia subtotale laparoskopike kryhet përmes 4 prerjeve të vogla në lëkurën e murit të barkut me instrumente të hollëa të veçanta, që futen në zgavrën e barkut ku paraprakisht është futur gaz (dioksidi i karbonit), gjë që mundëson vizualizim më të mirë të organeve të barkut. Enët e gjakut dhe ligamentet e mitrës janë të mpiksura dhe të kryqëzuara, ndërsa më pas me lak elektro-koagulues ndahet trupi i mitrës nga qafa e mitrës. Pas ndarjes së trupit të mitrës dhe eventualisht të vezoreve dhe tubave, ato hiqen përmes një prej prerjeve me instrument të veçantë – morselator.
Cilat janë përfitimet e histerektomisë subtotalale laparoskopike?
Dr. Jovanovski: Dhimbja pas operacionit është zakonisht më pak e zakonshme, me shërim më të shpejtë dhe kthim më të shpejtë në aktivitetet e përditshme. Disa pacientë mund të kthehn në shtëpi po në të njëjtën ditë pas operacionit, por shumica kthehen në shtëpi ditën e nesërme. Pacientet u kthehen aktiviteteve të tyre të përditshme shumë më shpejt sesa me ndërhyrjen klasike, ndërsa rreziku ndaj trombozës është shumë më i ulët, siç janë edhe infeksionet pas operacionit që janë shumë të rralla gjatë ndërhyrjeve laparoskopike.
Cilat janë rreziqet e histerektomisë subtotalale laparoskopike?
Dr. Jovanovski: Si tek të gjitha operacionet, edhe këtu ekzistojnë disa rreziqe, por ato janë shumë të rralla. Ekziston rreziku i gjakderdhjes dhe dëmtimit të organeve të tjera, pas së cilës mund të jetë i nevojshëm vazhdimi i operacionit në rrugë klasike.
Çfarë lloj anestezie përdoret gjatë ndërhyrjeve të tilla?
Dr. Jovanovski: Ndërhyrjet laparoskopike kryhen me anestezi të përgjithshme.
Çfarë duhet të presë pacientja pas ndërhyrjes?
Dr. Jovanovski: Pas zgjimit nga anestezia disa pacienta kanë dhimbje në zonën e shpatullave (si pasojë e gazit të përdorur gjatë ndërhyrjes për të zmadhuar zgavrën e barkut). Një fshikëz është vendosur katetër, mirëpo tek disa paciente mund të vendoset edhe mjet për kontrollin e gjakderdhjes. Nëse gjithçka është në rregull, nëse nuk ka gjakderdhje dhe nëse pacientja është mirë pas operacionit, kateteri urinar mund të hiqet pas 12 orësh nga operacioni. Për dhimbje jepen disa ilaçe të caktuara, ndërsa pacientja mund të lëvizë dhe të marrë lëngje disa orë pas operacionit. Pas largimit nga spitali, te disa paciente mund të ketë gjakderdhje të pakta gjenitale për disa ditë. Penjët nga prerjet e vogla hiqen ditën e shtatë pas operacionit.
Sa zgjat rimëkëmbja pas llojit të tillë të ndërhyrjes?
Dr. Jovanovski: Kjo është e ndryshme në varësi të gjendjes së mëparshme fizike dhe disa sëmundjeve shoqëruese. Në përgjithësi, kjo periudhë është e shkurtër dhe kthimi në aktivitetet e mëparshme (detyra shtëpie, vozitje, marrëdhënie seksuale dhe kthimi në punë) është ndërmjet një dhe katër javë.
