SHKRUAN
Katerina Shekerovska-Dimovska
katerina@pedijatar.mk
“Mikrobiologjia e ka vendin e saj në segmente të ndryshme të jetës sonë profesionale dhe të përditshme. Prandaj, me kënaqësi të madhe ftojmë kolegë nga sektorë të ndryshëm të bëhen pjesë e Kongresit të Mikrobiologëve të Maqedonisë dhe të ndajnë së bashku njohuritë dhe përvojat nga puna jonë e deritanishme, por edhe të përmirësojmë bashkëpunimin në të ardhmen, në interes të përmirësimit të kujdesit të popullatës sonë, duke përfshirë këtu madje edhe të afërmit tanë”, thotë prof. Dr. Gollubinka Boshevska, kryetare e Shoqatës së Mikrobiologëve të Maqedonisë (SHMM), në prag të Kongresit të VII-të, të Shoqatës së Mikrobiologëve të Maqedonisë me pjesëmarrje ndërkombëtare. Nga data 20 deri më 22 shtator 2024 të gjitha rrugët të çojnë në qytetin e bukur të ”Drinit”, qytetin e vëllezërve Milladinovci – Strugë, ku do të prezantohen dhe trajtohen një sërë temash ku diagnostikimi mikrobiologjik është në radhë të parë, cilat është gjëja më e parë që duhet të fillohet në këtë segment konkretisht për trajtimin e pacientëve dhe njëkohësisht aktivizimi i sistemit për reagim, parandalim dhe kontroll të kërcënimeve të shëndetit publik. “Pa zbulimin e shpejtë dhe të saktë të agjentit patogjen, asnjë nga këtë që i përmendëm nuk do të mund të zbatohet në mënyrë adekuate, gjë që do të ketë pasoja të rënda për shëndetin e çdo pacienti dhe popullatës në përgjithësi”, shpjegon Prof. Dr. Boshevska, e cila në një intervistë për “Panacea.mk” zbulon detajet e Kongresit në vijim.
Në periudhën prej 20 deri më 22 shtator 2024 në hotelin “Drim” në Strugë do të mbahet Kongresi VII-të i shumëpritur i Shoqatës së Mikrobiologëve të Maqedonisë me pjesëmarrje ndërkombëtare. Nuk është rastësi që them i shumëpritur sepse Kongresi VI ishte organizuar në vitin 2018. Gjashtë vite më vonë – çfarë ka ndryshuar në aspektin organizativ, si po shkojnë përgatitjet dhe çfarë mund të presim në shtator në Strugë?
Prof. Dr. Boshevska: Në periudhën 2020-2022 e gjithë bota ishte e prekur nga pandemia COVID-19, ku laboratorët mikrobiologjikë, në botë dhe në vendin tonë, ishin në vijën e parë të “mbrojtjes” në drejtim të sigurimit të shpejtë dhe zbulimin e saktë të virusit SARS-CoV-2, për nevojat e trajtimit të duhur të pacientëve, si dhe modelimin adekuat të masave kontrolluese dhe parandaluese që kishin një rëndësi të jashtëzakonshme për shëndetin publik në përballjen me këtë pandemi që mori shumë jetë.
Sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat janë shkaku më i zakonshëm i sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë tek njerëzit që nga kohërat e lashta e deri në ditët e sotme. Kemi qenë dëshmitarë të një numri të madh epidemish më të vogla apo më të mëdha, pandemi, por edhe shumë sëmundje akute dhe kronike; sëmundjet që shfaqen dhe transmetohen vetëm te njeriu, por edhe ato që transmetohen nga kafshët te njerëzit, infeksionet e transmetuara nëpërmjet ushqimit dhe ujit.
Viti 2023 ishte viti i rikuperimit nga COVID-19. Por pandemia COVID-19 nuk e ka ndalur punën e mikrobiologëve në shumë fusha të tjera të punës së tyre. Prandaj nevoja për organizimin e një Kongresi të tillë të mikrobiologëve me pjesëmarrje ndërkombëtare, ku do t’i prezantojmë rezultatet e punës sonë në periudhën e kaluar, do t’i ndajmë përvojat dhe njohuritë tona si mes vete ashtu edhe me kolegët nga rajoni dhe më gjerë, duke aplikuar qasjen “One Health”.
Kongresi i kushtohet të gjitha fushave të mikrobiologjisë duke respektuar parimin “Një Shëndet”. Mund të na e shpjegoni më hollësisht konceptin?
Prof. Dr. Boshevska: Sipas OBSH-së, “One Health” është një qasje për hartimin dhe zbatimin e programeve, politikave, legjislacionit dhe hulumtimit, në të cilat shumë sektorë ndërveprojnë dhe punojnë së bashku për të arritur rezultate më të mira në shëndetin publik. Kjo qasje është kritike për adresimin e kërcënimeve shëndetësore në interfejs kafshë-njeri-mjedis.
Fushat në të cilat qasja “One Health” është veçanërisht e rëndësishme janë: aktiviteti laboratorik, kontrolli i zoonozave, sëmundjet tropikale të neglizhuar, rezistenca antimikrobike, siguria e ushqimit dhe ujit, shëndeti mjedisor.
Të gjitha këto fusha janë pjesë e programit të Kongresit tonë.
Ky Kongres është me interes si për kolegët e shëndetësisë primare, ashtu edhe për ata të shëndetësisë dytësore dhe terciare, për kolegët e aktiviteteve parandaluese, si dhe për Inspektoratin Shëndetësor, Fondin e Sigurimeve Shëndetësore; për mjekë, stomatologë, farmacistë, biologë dhe biologë molekularë, si dhe veterinerë, ekspertë të sigurisë mjedisore, prodhimit të barnave, kolegë nga fakultetet ku studiohen mikroorganizmat dhe efektet e tyre tek njerëzit, kafshët, mjedisi i jashtëm etj.
Përveç ekspertëve vendas, në Strugë pritet të mbërrijnë edhe ekspertë ndërkombëtarë të cilët do të ndajnë njohuritë dhe përvojat e tyre. Cilat janë temat specifike që do të diskutohen në Kongresin e VII-të të SHMM-së?
Prof. Dr. Boshevska: Do të mundohemi në një periudhë të shkurtër kohore, nga 20 deri më 22 shtator, të mbulojmë më shumë tema ku do të prezantohen dhe trajtohen një sërë temash ku diagnostikimi mikrobiologjik është në radhë të parë, cilat është gjëja më e parë që duhet të fillohet në këtë segment konkretisht për trajtimin e pacientëve dhe njëkohësisht aktivizimi i sistemit për reagim, parandalim dhe kontroll të kërcënimeve të shëndetit publik. “Pa zbulimin e shpejtë dhe të saktë të agjentit patogjen, asnjë nga këtë që i përmendëm nuk do të mund të zbatohet në mënyrë adekuate, gjë që do të ketë pasoja të rënda për shëndetin e çdo pacienti dhe popullatës në përgjithësi”. Prandaj është e rëndësishme të flitet për futjen e qasjeve dhe metodave më moderne për zbulimin e agjentëve të ndryshëm mikrobiologjikë dhe përmirësimin e cilësisë në punën e laboratorëve mikrobiologjikë, nga të cilat varet shpejtësia dhe saktësia e rezultateve laboratorike. Do të kemi tema që lidhen me mikrobiomën, si dhe tema që kanë të bëjnë me zbulimin e agjentëve të ndryshëm mikrobikë si bakteret, viruset, parazitët dhe kërpudhat; do të flasim për “të vjetrat” të njohura tashmë, por edhe për të rejat, të panjohura për rajonin tonë apo rishfaqje të disa patogjenëve, që mund të jenë shkaktarë të sëmundjeve të ndryshme. Një vend të rëndësishëm zë rezistenca antimikrobike, si dhe siguria e ushqimit, ujit dhe mjedisit të jashtëm. Qasja ndaj të gjitha këtyre temave do të jetë me parimin “Një Shëndet” dhe me një qasje multisektoriale për t’iu përgjigjur pyetjeve që prekin të gjithë ata që kujdesen për shëndetin e popullatës sonë. Dhe do të theksoj sërish se kur bëhet fjalë për sëmundjet e shkaktuara nga ndonjë agjent patogjen, një nga hapat e parë është diagnostikimi mikrobiologjik.
Hulumtimet e fundit mbi mikrobiomën tregojnë zbulime dhe përparime të rëndësishme në kuptimin e rolit të mikrobiomës në shëndet dhe sëmundje. Cilët janë mekanizmat përmes së cilëve mikrobioma vepron për të ruajtur homeostazën dhe shëndetin e njeriut?
Prof. Dr. Boshevska: Bashkësitë mikrobiologjike ekzistojnë në çdo mjedis, duke përfshirë edhe trupin e njeriut, ku ato kanë një “rol mbrojtës”. Studime të mëdha po bëhen në mbarë botën për të studiuar mikrobiomën dhe efektin e tij në shëndetin e njeriut, si dhe efektet e çekuilibrit të mikrobiomit. Studimi i mikrobiomës me një qasje multisektoriale dhe kuptimi i tij do të mundësojë përdorimin e njohurive të marra për qëllime terapeutike, si dhe menaxhimin dhe ruajtjen e shëndetit të njeriut. Studimet e fundit kanë zbuluar se mikrobioma normale ndërvepron me bujtësin nëpërmjet katër mekanizmave, domethënë mikrobioma normale vepron si: një pengesë kundër mikroorganizmave patogjenë; modulator i përshkueshmërisë së mukozës; modulator i nxjerrjes së energjisë nga ushqimi i gëlltitur dhe i përdorimit të tij metabolik; dhe modulator i sistemit imunitar. Ndryshimi i mikrobiotës normale rrit predispozicionin për sëmundje nëpërmjet këtyre katër mekanizmave.
Rezistenca antimikrobike është një kërcënim serioz për shëndetin global, një nga sfidat më të mëdha për mjekësinë moderne. Cilat janë aspektet kryesore në menaxhimin e RAM?
Prof. Dr. Boshevska: Zbulimi i agjentëve antimikrobikë është një nga zbulimet më domethënëse, pra praktikisht është e pamundur të imagjinohet mjekësia moderne pa agjentë efektivë antimikrobikë. Fatkeqësisht, përdorimi i paarsyeshëm ka çuar në zhvillimin e rezistencës antimikrobike (AMR), e cila është një kërcënim serioz për shëndetin e popullatës në Maqedoni dhe në nivel global. Lufta kundër RAM (rezistencë antimikrobike) kërkon padyshim një qasje multisektoriale.
Është e rëndësishme të flasim për futjen e qasjeve dhe metodave më moderne për zbulimin e agjentëve të ndryshëm mikrobiologjikë dhe përmirësimin e cilësisë në punën e laboratorëve mikrobiologjikë, gjë që varet pikërisht nga shpejtësia dhe saktësia e rezultateve laboratorike. Në Kongres do të kemi tema që kanë të bëjnë me mikrobiomën, si dhe tema që kanë të bëjnë me zbulimin e agjentëve të ndryshëm mikrobikë si bakteret, viruset, parazitët dhe kërpudhat; do të flasim për “të vjetrat” tashmë të njohura për ne, por edhe për të rejat, të panjohura për rajonin tonë apo rishfaqje të disa patogjenëve, që mund të jenë shkaktarë të sëmundjeve të ndryshme. Një vend të rëndësishëm zë rezistenca antimikrobike, si dhe siguria e ushqimit, ujit dhe mjedisit të jashtëm.
Ekzistojnë disa strategji efektive për t’u marrë me RAM 9rezistencë antimikrobike), të cilat përfshijnë: sigurimin e antimikrobikëve të cilësisë së lartë dhe përdorimin e tyre korrekt dhe të arsyeshëm te njerëzit dhe kafshët, ku objektet mikrobiologjike të zhvilluara mirë funksionojnë sipas udhëzimeve dhe parimeve ndërkombëtare për zbulimin e agjentëve patogjenë, aktiviteti antimikrobik ka vendin e vet ndjeshmërinë; nxitja e parandalimit dhe kontrollit efektiv të përhapjes së infeksioneve, ku zë vend përdorimi i vaksinave dhe masave të tjera; forcimi i sistemeve cilësore të furnizimit me barna; dhe sigurimin e fondeve për të mbuluar kostot e larta të trajtimit dhe kujdesit për personat me infeksione rezistente ndaj antimikrobikeve.
Roli i mikrobiomës dhe rezistenca antimikrobike janë vetëm një pjesë e temave të Kongresit, i cili është i destinuar kryesisht për mikrobiologët, por edhe për disa specialitete në mjekësi që janë të lidhura ngushtë me mikrobiologjinë. Kush nuk duhet ta humbasë këtë event profesional?
Prof. Dr. Boshevska: Nuk ka pjesë të mjekësisë ku nuk përfaqësohet mikrobiologjia. Sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat janë shkaku më i zakonshëm i sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë tek njerëzit që nga kohërat e lashta e deri në ditët e sotme. Kemi qenë dëshmitarë të një numri të madh epidemish më të vogla apo më të mëdha, pandemi, por edhe shumë sëmundje akute dhe kronike; sëmundjet që shfaqen dhe transmetohen vetëm te njeriu, por edhe ato që transmetohen nga kafshët te njeriu, infeksionet që transmetohen nëpërmjet ushqimit dhe ujit. Kështu, mikroorganizmat kanë një afinitet për një ose më shumë organe ose sisteme. Prandaj, ky Kongres është me interes si për kolegët e shëndetësisë primare, ashtu edhe për ata të shëndetësisë sekondare dhe terciare, për kolegët e aktiviteteve parandaluese, si dhe për Inspektoratin Shëndetësor, Fondin e Sigurimeve Shëndetësore; për mjekë, stomatologë, farmacistë, biologë dhe biologë molekularë, si dhe veterinerë, ekspertë të sigurisë mjedisore, prodhimit të barnave, kolegë të fakulteteve ku studiohen mikroorganizmat dhe efektet e tyre tek njerëzit, kafshët, mjedisi i jashtëm etj.
A keni edhe ndonjë gjë tjetër që dëshironi të shtoni për në fund?
Prof. Dr. Boshevska: Një nga kriteret kyçe sipas të cilave vlerësohet zhvillimi i shëndetësisë në një vend është pikërisht zhvillimi i laboratorëve mikrobiologjikë. Në të njëjtën kohë, nuk bëhet fjalë vetëm për blerjen e pajisjeve të reja dhe moderne. Megjithatë, si në shumë pak fusha të shëndetit, rezultatet e laboratorëve mikrobiologjikë varen në një masë të madhe nga njohuritë dhe përvoja e profesionistëve shëndetësorë. Prandaj, edukimi i vazhdueshëm është veçanërisht i rëndësishëm.
Është gjithashtu domethënëse që mikrobiologjia ka vendin e saj në segmente të ndryshme të jetës sonë profesionale dhe të përditshme. Prandaj, me kënaqësi të madhe ftojmë kolegë nga sektorë të ndryshëm të vizitojnë Kongresin e Mikrobiologëve të Maqedonisë dhe të ndajnë së bashku njohuritë dhe përvojat nga puna jonë e deritanishme, por edhe të përmirësojmë bashkëpunimin në të ardhmen, në interes të përmirësimit të kujdesit. të popullatës sonë, duke përfshirë madje edhe më të afërmit tanë.
