Derisa klinikat post-kovid mbushen, mjekët vërejnë se sindroma post-kovid po shkakton gjithnjë e më shumë komplikime të reja dhe kërkon trajtim të mëtejshëm. Sëmundja tek secili ndikon ndryshe. Dikush me simptoma të lehta të koronavirusit mund të ketë komplikime më të rënda sesa ata me një formë më të rëndë të COVID-19. Sot, dihet se post-kovidi është një gjendje e re e karakterizuar nga një gamë e gjerë problemesh shëndetësore afatgjata ose të reja që të sëmurët nga COVID-19 mund të përjetojnë për ditë ose javë pasi janë infektuar me virusin SARS-CoV-2. Edhe ata që nuk kanë simptoma mund të kenë një çrregullim stresi post-traumatik.
Edhe pse emërohen me emra të ndryshëm (covidi i gjatë, post-covid, covid në distancë të gjatë, COVID-19 post-akut, efektet afatgjata të COVID-19 ose covid kronik), mjekët bëjnë dallimin midis covidit të afatgjatë ose covidi i zgjatur që pasohet nga simptoma të tilla si lodhja, toleranca e dobët e ushtrimeve, dhimbje gjoksi, dhimbje kyçesh, palpitacione, gulçim, disa çrregullime psikiatrike dhe çrregullime të përqendrimit dhe kujtesës, në përgjithësi e reduktuar cilësinë e jetës më shumë se katër javë. Nëse çrregullime të tilla zgjasin më shumë se 12 javë, quhet sindromi post-kovid.
Shkencëtarët po përpiqen të zbulojnë më shumë rreth efekteve shëndetësore afatshkurtra dhe afatgjata të lidhura me COVID-19, kush e merr atë dhe pse, ndërsa hulumtimet e deritanishme tregojnë se 10-15 përqind e të gjithë pacientëve me COVID-19 mund të kenë simptomat termike. Dhimbja e gjoksit, gulçimi dhe kolla e thatë janë vetëm disa nga problemet. Çrregullimi ose humbja e plotë e shqisës së nuhatjes ose shijes prek 55-60 përqind, ndërsa një rishikim i studimeve zbuloi se 47 përqind e pacientëve zhvillojnë ndryshime në shije ose nuhatje.
Një studim i kryer në Dublin tregoi se më shumë se gjysma e pacientëve kishin lodhje të vazhdueshme dhjetë javë pas shërimit, gjë që ndikon ndjeshëm në cilësinë e jetës dhe aftësinë për punë. Duke filluar nga korriku 2021, COVID-19 afatgjatë, për shembull, konsiderohet si paaftësi në Amerikë.
Kur të dyshoni për Covidin afatgjatë?
Njerëzit me covid afatgjatë kanë një sërë simptomash të reja ose të vazhdueshme që mund të zgjasin me javë ose muaj pasi janë infektuar dhe mund të përkeqësohen me aktivitet fizik ose mendor.
Simptomat e zakonshme përfshijnë:
- Lodhje
- Vështirësi në të menduarit ose për t’u përqendruar
- Vështirësi me frymëmarrjen ose gulçim
- Dhimbje koke
- Marramendje
- Rrahje të përshpejtuara të zemrës
- Dhimbje gjoksi
- Kollë
- Dhimbje në nyje ose muskuj
- Depresion ose ankth
- Temperaturë e lartë
- Diarreja
- Ndryshimet në nuhatje dhe shije
- Probleme me gjumin
- Skuqje
- Rënia e flokëve
- Luhatje humori
- Ndryshimet në ciklin menstrual
Efekte në shumë organe
Disa njerëz që kanë pasur formë më të rëndë të sëmundjes kanë efekte të shumta të organeve ose kushte autoimune me kalimin e kohës. Efektet me shumë organe mund të prekin shumë, nëse jo të gjitha, sistemet e trupit, duke përfshirë zemrën, mushkëritë, veshkat, lëkurën dhe trurin. Kushtet autoimune ndodhin kur sistemi ynë imunitar sulmon gabimisht qelizat e shëndetshme në trup duke shkaktuar inflamacion (ënjtje) ose dëmtim të indeve në pjesët e prekura të trupit. Kështu, disa përjetojnë dëmtim të mushkërive, zemrës (përfshirë inflamacionin e muskujve të zemrës), dëmtim të veshkave, dëmtim neurologjik, dëmtim të sistemit vaskular, që rezulton në rrjedhje të dobët të gjakut, gjendje afatgjata të lidhura me shëndetin mendor.
Kur këshillohet të shkoni në klinikat post-kovid
Megjithëse përgjithësisht besohet se kohëzgjatja që duhet për t’u shëruar nga COVID-19 varet nga individi, ajo shpesh shoqërohet me ashpërsinë e fazës akute të sëmundjes. Domethënë, sa më të rënda të jenë simptomat, aq më shumë kohë duhet të ktheheni në të ashtuquajturën rutinë normale.
Por, nëse simptomat nuk zvogëlohen në javët e rikuperimit, nëse janë të pranishme edhe pas gjashtë deri në tetë javë nga përfundimi i fazës akute të sëmundjes, nëse përkeqësohen ose janë të reja, sigurisht që është e nevojshme të bëhet një ekzaminim mjekësor. Mjeku do të vlerësojë se cilat ndërhyrje janë optimale për individin dhe do të fokusohet në simptomat dhe nevojat e tij, ndërsa ekipi i ekspertëve me qasjen e tij diferenciale ndaj çdo pacienti do të ndihmojë në uljen e rrezikut të zhvillimit të paaftësisë kronike, aftësisë së reduktuar për të punuar dhe cilësisë së dobët të jetës.
