Çfarë është sëmundja pulmonare obstruktive kronike SPOK?
Sëmundja pulmonare obstruktive kronike është një grup sëmundjesh të mushkërive që vështirësojnë frymëmarrjen dhe me kalimin e kohës bëhen me të rënda.
Normalisht, rrugët e frymëmarrjes dhe alveolat e mushkërive janë elastike dhe të zgjerueshme. Ndërkohë që mbusheni me frymë, ajri kalon në rrugët e frymëmarrjes për të furnizuar trupin me oksigjen. Nëse keni SPOK / COPD (Chronic obstructive pulmonary disease), sasia e ajrit që hyn dhe del nga rrugët tuaja të frymëmarrjes është e kufizuar dhe kjo mund të shkaktojë probleme:
- Rrugët e frymëmarrjes dhe alveolat e mushkërive bëhen më pak elastike,
- Muret e rrugëve të frymëmarrjes trashen dhe mund të kenë ënjtje,
- Rrugët e frymëmarrjes prodhojnë më shumë mukus se normalisht dhe mund të bllokohen.
Ekzistojnë dy lloje kryesore:
- Emfizema: Prek alveolat pulmonare, si dhe muret ndërmjet tyre. Në këtë rast, ato janë të dëmtuara dhe më pak elastike
- Bronkiti kronik: Në këtë lloj, membrana mukoze e rrugëve të frymëmarrjes është vazhdimisht e irrituar dhe si pasoje shfaqet ënjtje dhe mukus.
Shumica e personave me SPOK kanë emfizemë dhe bronkit kronik, por ashpërsia e secilit lloj mund të ndryshojë nga personi në person.
Cili është shkaktari kryesor për SPOK?
SOPK zakonisht shkaktohet nga ekspozimi afatgjatë ndaj irrituesve që dëmtojnë mushkëritë dhe rrugët e frymëmarrjes. Tymi i cigares është identifikuar si shkaktari kryesor i kësaj sëmundjeje (sipas hulumtimeve në SHBA), purot dhe lloje të tjera të tymit të duhanit gjithashtu mund të shkaktojnë SPOK, veçanërisht nëse thithen vazhdimisht.
Ekspozimi ndaj irrituesve të tjerë nëpërmjet thithjes mund të kontribuojë gjithashtu në zhvillimin e SPOK. Këto përfshijnë konsumin pasiv te duhanit, ndotjen e ajrit dhe tymrat kimikë ose pluhurin nga mjedisi ose vendi i punës. Mosha dhe astma janë gjithashtu pjesë e shkaqeve të mundshme të kësaj sëmundjeje. Gjendja gjenetike e quajtur mungesa e antitripsinës alfa-1, në raste të rralla, mund të ndikojë në shkaktimin e SPOK.
Në përgjithësi, stërvitja e rregullt ofron shumë përfitime shëndetësore. Për njerëzit që kanë sëmundje pulmonare obstruktive kronike (SPOK) – një familje sëmundjesh kronike, progresive të mushkërive që përfshijnë bronkitin kronik dhe emfizemë – të qëndrosh aktiv është veçanërisht i rëndësishëm.
Shfaqja e SPOK mund të jetë shumë serioze dhe madje mund t’ju çojë në dhomën e urgjencës. Por ju mund të ndërmerrni hapa –të përpiktë– për të shmangur atë udhëtim urgjent në kujdestari duke shtuar ushtrime të rregullta në rutinën tuaj javore.
Le të hedhim një vështrim më të detajuar të ushtrimeve dhe SPOK me pulmonologun Humberto Choi, MD.
Pse është e rëndësishme stërvitja nëse jam me SPOK?
Pavarësisht nëse SPOK-u juaj është i butë, i moderuar ose i rëndë, stërvitja e rregullt mund të lehtësojë simptomat tuaja. Këto përfshijnë gulçim, kollë kronike, lodhje dhe shtrëngim në gjoks thotë Dr Choi.
Ushtrimet, veçanërisht ushtrimet aerobike, gjithashtu mund të përmirësojnë cilësinë e jetës tuaj duke ofruar përfitime të tilla si:
Qarkullim më të mirë në trupin tuaj.
Nivele më të larta të energjisë në mënyrë që të bëni më shumë aktivitete pa u ndjerë të lodhur ose pa frymë.
Forcimi i zemrës dhe sistemit kardiovaskular.
Rritja e qëndrueshmërisë.
Tensioni i ulur i gjakut.
Përmirësimi i tonit dhe forcës së muskujve, plus ekuilibër dhe fleksibilitet më i mirë i kyçeve.
Kockat e forcuara.
Ulja e yndyrës në trup dhe një peshë më e shëndetshme.
Më pak stres, tension, ankth dhe depresion.
Rritni vetë-imazhin dhe vetëbesimin ndërsa bëheni më në formë dhe më të shëndetshëm.
Përfitimet e ushtrimeve për COPD më të lehtë
Për SPOK të lehtë, provoni një program të lehtë kardio, si ecja ose noti. Dr. Choi sugjeron të punoni deri në një rutinë prej 30 minutash aktivitet pesë ditë në javë. Kjo ju sjell përfitime në tre mënyra:
Mushkëritë tuaja nuk do të duhet të punojnë aq shumë. Ushtrimi i rregullt mund të ulë rrahjet e zemrës dhe presionin e gjakut, në mënyrë që trupi juaj të përdorë oksigjenin në mënyrë më efikase.
Do të jeni më pak të ndjeshëm ndaj djegieve. Pjesëmarrja në stërvitje kardio dhe forcë do të ndihmojë në forcimin e muskujve të gjoksit dhe përmirësimin e frymëmarrjes.
Ju mund të humbni peshë. Sa më pak të peshoni, aq më lehtë do ta kenë mushkëritë tuaja që të bëjnë punën e tyre.
Përfitimet e ushtrimeve për SPOK të moderuar deri në të rëndë
Nëse SPOK-u juaj është i moderuar ose i rëndë, një program rehabilitimi pulmonar mund të ndryshojë jetën. “Pjesa më e vështirë e punës sime është t’i bind njerëzit të shkojnë për rehabilitim pulmonar,” thotë Dr. Choi. “Por unë kurrë nuk kam pasur dikë që ka shkuar në rehabilitim e që nuk e ka dëshiruar atë.”
Në rehabilitimin pulmonar, një ekip ekspertësh ndihmon në krijimin e një programi ushtrimesh të përshtatur për nevojat tuaja. Një terapist i frymëmarrjes i trajnuar në fiziologjinë e ushtrimeve së pari teston aftësinë tuaj të stërvitjes ose për çfarë niveli aktiviteti jeni gati. Ekipi më pas përcakton një rutinë që i përshtatet sferave tuaja.
Shumica e programeve të rehabilitimit pulmonar fokusohen në ushtrimet e frymëmarrjes, stërvitjen kardio dhe rezistencën, si dhe përdorimin e duhur të inhalatorëve. Në mënyrë tipike, ju merrni pjesë në tre seanca javore për tetë deri në dhjetë javë.
Pasi të keni përfunduar programin, kapaciteti juaj ushtrimor rivlerësohet. Ekipi më pas ju ndihmon të zhvilloni një plan ushtrimesh njëvjeçare për të ruajtur përparimin tuaj. Dr. Choi thotë se suksesi i programit është duke i bindur njerëzit që të qëndrojnë me të.
“Është e rëndësishme që njerëzit të vazhdojnë të zbatojnë gjithçka që kanë mësuar gjatë programit të rehabilitimit – veçanërisht duke vazhduar të ushtrojnë – në mënyrë që përfitimi të jetë afatgjatë”, shton ai.
Përfitimet e përfundimit të një programi rehabilitimi pulmonar janë të shumta dhe të qëndrueshme. Ato përfshijnë:
Më pak djegie.
Më pak vizita në ER ose kujdes urgjent.
Cilësi më e mirë e jetës.
Më pak ankth.
Zvogëlimi i frymëmarrjes.
“Do të ndiheni më mirë në fund të programit dhe do të mësoni më shumë për gjendjen e mushkërive tuaja”, siguron Dr. Choi. “Njerëzit gjithashtu priren të kenë më pak shtrime në spital sesa njerëzit që nuk e përfundojnë rehabilitimin.”
Nëse nuk jeni kandidat për rehabilitim pulmonar, ushtrimet e rregullta si ecja do t’ju sjellë dobi.
Cili lloj ushtrimi është më i mirë?
Pra, a jeni gati për të filluar? Këtu janë disa lloje ushtrimesh që shpesh bëjnë mrekulli nëse keni SPOK.
Shtrirja
Shtrirja e krahëve dhe këmbëve para dhe pas stërvitjes ndihmon në përgatitjen e muskujve për aktivitet dhe parandalimin e lëndimeve dhe tendosjeve të muskujve. Shtrirja e rregullt gjithashtu rrit gamën e lëvizjes dhe fleksibilitetin.
Ushtrimet aerobike kardiovaskulare ose me ndikim të ulët
Ky lloj ushtrimi forcon zemrën dhe mushkëritë tuaja ndërsa përmirëson aftësinë e trupit tuaj për të përdorur oksigjenin. Me kalimin e kohës, ushtrimet aerobike mund të ndihmojnë në uljen e rrahjeve të zemrës dhe presionit të gjakut duke përmirësuar frymëmarrjen tuaj (pasi zemra juaj nuk do të duhet të punojë aq shumë gjatë stërvitjeve).
Ushtrimet aerobike përfshijnë:
Ecje.
Vrap.
Litar për kërcim.
Çiklizëm (i palëvizshëm ose jashtë).
Patinazh
Lundrim
Aerobi me ndikim të ulët në ujë.
Forcimi
Këto janë kontraktime të përsëritura të muskujve (shtrëngim) derisa muskujt tuaj të lodhen. Ushtrimet për forcimin e pjesës së sipërme të trupit janë veçanërisht të dobishme për njerëzit që jetojnë me COPD, pasi ato ndihmojnë në rritjen e forcës së muskujve tuaj të frymëmarrjes.
Sa shpesh duhet të ushtroni?
Frekuenca e një programi ushtrimesh është se sa shpesh ushtroni. Në përgjithësi, për të arritur përfitime maksimale, duhet të punoni gradualisht deri në një seancë ushtrimesh 20 deri në 30 minuta të paktën tre deri në katër herë në javë. Ushtrimi çdo ditë tjetër do t’ju ndihmojë të mbani një orar të rregullt ushtrimesh.
Frymëmarrja gjatë stërvitjes
Gjithmonë merrni frymë ngadalë për të ruajtur frymën. Merrni frymë përmes hundës, duke e mbajtur gojën të mbyllur. Kjo ngroh dhe lagështon ajrin që thithni dhe e filtron atë në të njëjtën kohë.
Dijeni edhe këtë:
Frymëmarrja e ngadaltë dhe e butë përmes buzëve të shtrënguara mundëson veprim më të plotë të mushkërive pasi oksigjeni që thithni shkëmbehet me dioksidin e karbonit që nxirrni.
Synoni të merrni frymë për dy sekonda dhe ta nxirrni për katër sekonda. Ju mund të zbuloni se periudhat pak më të shkurtra ose më të gjata janë më të natyrshme për ju. Nëse po, thjesht përpiquni të nxirrni frymën dy herë për aq kohë sa thithni.
Ushtrimi nuk do të dëmtojë mushkëritë tuaja. Kur përjetoni gulçim gjatë një aktiviteti, ky është një tregues që trupi juaj ka nevojë për më shumë oksigjen. Nëse ngadalësoni ritmin e frymëmarrjes dhe përqendroheni në nxjerrjen përmes buzëve të shtrënguara, do ta ktheni oksigjenin në sistemin tuaj më shpejt.
Flisni fillimisht me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor. Nëse jeni të interesuar për rehabilitimin pulmonar, kërkoni nga mjeku juaj t’ju referojë një program që ndjek udhëzimet e Shoqatës Amerikane të Zemrës. Zgjidhni ose një program specifik për SPOK ose një program të njerëzve me përvojë SPOK.
Ushtrimi mund të duket i frikshëm, por mund t’ia bëjë jetën më të lehtë personave me SPOK. “Ju mund të mendoni se nuk jeni gati për të – por nuk do të pendoheni,” inkurajon Dr. Choi.
