Ato mund të shkaktohen nga kombinimi i faktorëve të rrezikut të sjelljes, socio-ekonomik dhe mjedisor, duke përfshirë dietën e dobët, përdorimin e duhanit, pasivitetin fizik, përdorimin e dëmshëm të alkoolit, ndotjen e ajrit, presionin e lartë të gjakut, kolesterolin e lartë, diabetin, mbipeshën, sëmundjet e veshkave dhe stresin. Historia familjare, përkatësia etnike, gjinia dhe mosha mund të ndikojnë gjithashtu në rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare.
CILAT JANË LLOJET E NDRYSHME TË SËMUNDJEVE KARDIOVASKULARE?
Sëmundjet e zemrës
Sëmundja koronare e zemrës, e quajtur ndonjëherë sëmundja e arterieve koronare ose sëmundja ishemike e zemrës, është lloji më i zakonshëm i sëmundjes së zemrës. I referohet problemeve të zemrës të shkaktuara nga ngushtimi i arterieve koronare që furnizojnë muskujt e zemrës me gjak. Te disa njerëz, shenja e parë e sëmundjes koronare të zemrës është ataku në zemër.
Sulmi në zemër
Sulmi në zemër ose infarkti i miokardit ndodh kur, zakonisht për shkak të formimit të një mpiksje gjaku, furnizimi me gjak i zemrës ndërpritet. Pa oksigjen dhe lëndë ushqyese, muskuli i zemrës fillon të vdesë. Sulmi në zemër mund të shkaktojë dëmtime të përhershme në zemër dhe mund të jetë fatale, veçanërisht nëse nuk ofrohet kujdes dhe trajtim i menjëhershëm mjekësor.
Sulmi në tru
Sulmi ndodh kur furnizimi me gjak në tru ndërpritet, duke bërë që truri të humbasë furnizimin e tij jetësor me oksigjen dhe lëndë ushqyese. Sulmi në tru mund të shkaktohet nga mpiksja e gjakut në arterien e trurit ose nga një enë gjaku në tru që plas dhe rrjedh gjak, duke dëmtuar indet e trurit.
Gjendjet e tjera:
- Aritmia – veprim i parregullt ose jonormal i zemrës
- Sëmundja e aortës (përfshirë aneurizmën e aortës) – sëmundje që shkakton zgjerimin ose këputjen e aortës
- Kardiomiopatitë – sëmundjet e muskujve të zemrës
- Sëmundje kongjenitale të zemrës – probleme me zemrën ose enët e gjakut që janë të pranishme në lindje
- Tromboza e venave të thella dhe emboli pulmonare – mpiksje gjaku në venat e këmbëve, të cilat mund të çlirohen dhe të udhëtojnë në zemër dhe mushkëri përmes qarkullimit të gjakut
- Dështimi i zemrës – gjendje në të cilën zemra nuk pompon gjakun siç duhet
- Sëmundja e valvulave të zemrës – sëmundje e valvulave të zemrës që mban gjakun të qarkullojë nëpër zemër
- Sëmundja e perikardit – inflamacioni i mbështjellsit të indit të hollë që rrethon zemrën
- Sëmundja reumatike e zemrës – dëmtimi i muskujve të zemrës dhe valvulave të zemrës nga ethet reumatike, të shkaktuara nga bakteret streptokoke
- Sëmundja vaskulare (sëmundja e enëve të gjakut) – çdo gjendje që prek sistemin e enëve të gjakut
- Sëmundja vaskulare periferike (përfshirë sëmundjen arteriale periferike) – sëmundje e enëve të gjakut që furnizojnë krahët dhe këmbët
- Sëmundja cerebrovaskulare – sëmundje e enëve të gjakut që furnizojnë trurin
- Sëmundja vaskulare (sëmundja e enëve të gjakut) – çdo gjendje që prek sistemin e enëve të gjakut
CILAT JANË SIMPTOMAT E SËMUNDJEVE KARDIOVASKULARE?
Është e rëndësishme të dini se sëmundjet kardiovaskulare nuk duhet të shoqërohen me simptoma për një kohë të gjatë dhe shenja e parë mund të jetë atak në zemër ose sulm në tru.
Simptomat e sëmundjes kardiovaskulare ndryshojnë në varësi të gjendjes që keni dhe mund të përfshijnë:
- Dhimbje gjoksi, shtrëngim në gjoks, presion dhe parehati në gjoks
- Dhimbje, dobësi ose ndjesi shpimi gjilpërash në këmbë ose duar
- Dhimbje ose parehati në krahë, qafë, shpatulla, nofulla dhe shpinë
- Frymëmarrje e shkurtër
- Lodhja e shpejtë gjatë ushtrimeve ose aktiviteteve të tjera
- Ndryshimet në ritmin e zemrës
- Rrahje zemre shumë të shpejta ose të ngadalta, rrahje zemre
- Marramendje ose të fikët
- Dobësi ose lodhje
- Ënjtja e duarve, këmbëve, kyçeve ose shputave
- Ethe
- Skuqja e lëkurës ose njolla të pazakonta
- Kollë e thatë ose e vazhdueshme
Simptomat e atakut kardiak te meshkujt janë zakonisht dhimbje të forta gjoksi, dhimbje në krahun e majtë ose nofullën dhe gulçim. Edhe pse gratë mund të kenë disa nga simptomat e njëjta, dhimbja e tyre është më shpesh difuze, duke u përhapur në shpatulla, qafë, krahë, bark dhe shpinë. Gratë mund të përjetojnë dhimbje që janë më shumë si dispepsi dhe dhimbje që mund të mos jenë konstante. Mungesa e dhimbjes është gjithashtu e mundur, por mund të shfaqet ankth i pashpjegueshëm, nauze, marramendje, palpitacione dhe djersë të ftohta. Ataku në zemër tek femrat mund të paraprihet nga lodhja e pashpjegueshme. Gratë gjithashtu kanë më shumë gjasa të kenë sulme të para më të rënda në zemër që çojnë në vdekje më shpesh sesa burrat.
Nëse keni dhimbje gjoksi, gulçim dhe/ose të fikët, kërkoni kujdes të menjëhershëm mjekësor. Duhet të telefononi gjithmonë numrin e urgjencës së vendit tuaj nëse mendoni se mund të keni atak në zemër.
Sëmundjet kardiovaskulare, duke përfshirë sëmundjet e zemrës, janë më të lehta për t’u trajtuar nëse zbulohen herët. Nëse jeni të shqetësuar për shëndetin tuaj të zemrës, bisedoni me mjekun tuaj për hapat që mund të ndërmerrni për të zvogëluar rrezikun e sëmundjeve të zemrës, veçanërisht nëse keni histori familjare të sëmundjeve të zemrës.
