Në Maqedoni, që nga 5 janari i vitit 2020, zyrtarisht janë regjistruar 1035 raste të gripit/sëmundje të ngjajshme me gripin, nga të cilat 207 janë raportuar në javën e parë të këtij viti, një rritje prej 31 përqind në krahasim me javët e kaluara, njoftoi Instituti i shëndetit publik. Ashtu si në vitin e kaluar, në javën e parë, numri më i madh i rasteve është raportuar në grupmoshën 15-64 vjeç, ndërsa incidenca më e lartë prej 16,4/100.000 është regjistruar tek të vegjlit, fëmijët e moshës 0-4 vjeç.
Sipas Prim. Dr Gordana Kuzmanovska, epidemiologe dhe drejtuese e Departamentit të kontrollit dhe parandalimit të sëmundjeve infektive në institutin e shëndetit publik, gripi është një nga sëmundjet më të paparashikueshme me potencialin për të shkaktuar efekte të paparashikuara të dëmshme, kryesisht në shëndetin e njeriut, por edhe dëme të mëdha nga pikëpamja socio-ekonomike. Potenciali i saj i vazhdueshëm për të shkaktuar epidemi globale ose pandemi të gripit paraqet një nga sfidat më të mëdha në botë të sëmundjeve ngjitëse. Pandemitë ndodhin kur shfaqen viruse të reja të gripit, të ndryshme në antigjene ose karakteristikat gjenetike, të cilat mund t’i infektojnë lehtësisht njerëzit dhe të përhapen nga një person në tjetrin në mënyrë efikase dhe të qëndrueshme. Popullsia njerëzore mund të ketë pak imunitet ose aspak ndaj virusit të ri pandemik, kështu që pasojat mund të jenë të rënda.
Ajo nxjerr në pah disa fakte kryesore për gripin sezonal:
- Gripi sezonal është infeksion viral akut që përhapet lehtësisht nga individi në individ.
- Viruset sezonale të gripit qarkullojnë nëpër botë, duke prekur në mënyrë të barabartë të gjitha grupmoshat.
- Në rajonet me klimë mesatare, shpërthimet sezonale ndodhin kryesisht gjatë dimrit, ndërsa në rajone tropikale sezona e gripit është më pak e dukshme dhe shpërthimet mund të ndodhin gjatë gjithë vitit.
- Gripi sezonal është problem serioz i shëndetit publik që shkakton forma të rënda të sëmundjes dhe vdekje në popullatën me rrezik të lartë.
- Epidemitë e gripit marrin një numër ekonomik përmes produktivitetit të humbur të punës dhe ngarkesave në shëndetësi.
- Vaksinimi kundër gripit është masa më efektive për parandalimin e sëmundjes.
-
Për trajtimin e gripit në dispozicion janë medikamentet anti-virale.
Në lidhje me këtë, ajo shpjegon se gripi është sëmundje akute e transmetueshme që përhapet drejtpërdrejt nga një person në personin tjetër kryesisht përmes pikave të Fluge-(rruga përmes pikave të ajrit), ose në mënyrë indirekte përmes kontaktit me sekrecionit respirator nga një person i infektuar me të cilat janë të kontaminuara duart, sipërfaqet dhe objektet përreth tij. Epidemiologjikisht, qëndrimi në ambiente të mbyllura ka një rëndësi të madhe, ku për shkak të dendësisë së akomodimit ose specifikave të popullatës që jeton në to (kopshte, shkolla, qendra të kujdesit për të moshuarit ose persona të sëmurë, persona me aftësi të kufizuara / çrregullime mendore) gripi përhapet lehtë dhe shpejt.
Periudha e inkubacionit mund të variojë nga një deri në katër ditë, por zakonisht është 2 ditë. Në shumicën e rasteve, virusi është i pranishëm në hundë dhe në fyt një ditë para se të shfaqet deri në 4-5 ditë pasi të shfaqen simptomat, kur personi i infektuar është infektiv për mjedisin.
Sipas Prim. Dr Kuzmanovska, pamja klinike e sëmundjes së gripit duket kështu:
Sëmundja e gripit varion nga infeksionet e lehta deri te format e rënda të sëmundjes dhe vdekja. Rrallë herë, te disa njerëz të infektuar, sëmundja mund të jetë asimptomatike (disa studime tregojnë një përqindje që varion nga 20-30%).
Influenza karakterizohet nga shfaqja e papritur e temperaturës së lartë, kollës së thatë, joproduktive, dhimbje koke, dhimbje të muskujve të nyjeve, lodhjes, rraskapitjes, dhimbje fyti, kruajtje të fytit dhe shenjave të rinitit.
Te foshnjat që ushqehen me gji dhe fëmijët e vegjël, si dh tek të tjerët, grupet e lartpërmendura të popullsisë me rrezik të lartë, gripi mund të jetë sëmundje serioze. Te këta individë, infeksioni i virusit të gripit mund të çojë në përkeqësim të sëmundjes ekzistuese dhe komplikimeve të shumta – zakonisht pneumoni virale primare, por edhe pneumoni bakteriale sekondare / bronkopneumoni, sinusit dhe otit, dhe shpesh përfundim fatal.
Prof. Dr. Jane Netkovski, drejtor i Klinikës universitare për vesh, hundë dhe fyt në Shkup, potencon se gripi nuk është një “ftohje e zakonshme”, por sëmundje e rëndë infektive, me simptoma që shfaqen papritur, vetëm disa orë pas kontaktit me virusin, janë intensive dhe përcillen me ethe, temperaturë të lartë (mbi 38 gradë), dhimbje koke, dhimbje të muskujve dhe nyjeve, rraskapitje që i mban pacientët “lidhur” në shtrat.
Të gjitha këto ndryshime mbizotërojnë mbi simptomat e frymëmarrjes: sekretim nazal, teshtitje, dhimbje të fytit me limfadenitis rajonal, teshtitje dhe kollë.
Rreziku kryesor në grip është mundësia e shfaqjes së komplikimeve nga të cilat më e zakonshme dhe më e rrezikshmja është pneumonia virale, mirëpo nëse trajtimi është i papërshtatshëm mund të ketë edhe rezultat fatal.
Dr. Venco Jovevski, mjek i përgjithshëm, shpjegon se sipas klasifikimit ekzistojnë tre lloje të viruseve të gripit: gripi i virusit A, gripi i virusit B dhe gripi i virusit C. Këto viruse shkaktojnë inflamacion të traktit të sipërm respirator, që mund të çojë në komplikime serioze me infeksione bakteriale sipërfaqësore të traktit të poshtëm respirator, veçanërisht te fëmijët e vegjël, gratë shtatzëna dhe të moshuarit.
Gripit i virusit A – Ky grip shkaktohet nga virusi A. Ai i sulmon shpendët ujorë nga i cili u transmetohet zogjve dhe kafshëve shtëpiake. Prej tyre transmetohet te njeriu. Ky virus prej tre llojeve është më i rrezikshmi për njerëzit dhe shkakton dëme shumë serioze në organizëm, deri në vdekje pandemike.
Gripit i virusit B – Ky grip shkaktohet nga virusi B. Kryesisht i sulmon njerëzit, ndërsa nga kafshët vetëm fokat dhe nuselalët.
Gripit i virusit C – Ky grip shkaktohet nga virusi C. Ai sulmon njerëzit, ndërsa nga kafshët qentë dhe derrat.
Sipas Qendrës Evropiane për parandalimin e sëmundjeve në rajonin e gjerë të Evropës, aktiviteti i gripit është në rritje, dhe në shumicën e vendeve ka aktivitet të ulët ose sporadik të sëmundjes. Në shumicën e rasteve të konfirmuara laboratorike të gripit, është konfirmuar gripi i virusit A, edhe atë dy nëntipet (A/H1N1 dhe A/H3N2), ku disa shtete shënojnë qarkullim të konsiderueshë të gripit të virusit B.
Përgatiti: Aleksandra Stojanovska
