SHKRUAN:
Mr. Dr. Marija Kostadinovska
psikiatër specialist
♦♦♦♦♦♦♦♦
Ardhja e vjeshtës, moti i zymtë, errësira e hershme dhe rënia e temperaturave kontribuojnë në ndryshimet e humorit për shumë njerëz. Ato shoqërohen më shpesh me një ndjenjë trishtimi të njohur si depresioni i vjeshtës.
Me ardhjen e vjeshtës, ditët e gjata me diell ua lënë vendin ditëve të shkurtra e gri. Ndërsa stinët ndryshojnë, shumë njerëz përjetojnë ndryshime në humorin e tyre. Ata ndihen më të lodhur se zakonisht, më të trishtuar, duan të kalojnë më shumë kohë vetëm dhe kanë oreks më të madh. A është normal ky ndryshim dhe kur nevojitet ndihma profesionale, psikiatrike? Dr. Marija Kostadinovska, psikiatre jep shpjegim më të detajuar.
Vjeshta gjithashtu sjell ndryshim në bioritmin tonë. Kjo është rezultat i reduktimit të orëve të dritës natyrale gjatë gjithë ditës. Ky ndryshim, së bashku me të ftohtin, shkakton një ndjenjë trishtimi në trupin tonë, të njohur si depresioni i vjeshtës ose çrregullimi afektiv sezonal.
Ndryshimet që vjeshta krijon në trupin tonë
Përveç faktit që kjo periudhë e vitit sjell peizazhe me nuanca të verdha dhe ngjyrë bakri, temperatura më të ftohta dhe ditë me shi, vjeshta sjell edhe ndryshim në bioritmin tonë. Ky është rezultat i reduktimit të orëve të dritës natyrale gjatë gjithë ditës. Ky ndryshim, së bashku me të ftohtin, shkakton ndjenjë trishtimi në trupin tonë, të njohur si depresioni i vjeshtës ose çrregullimi afektiv sezonal.
Me reduktimin e orëve të ekspozimit ndaj dritës së diellit, truri ynë prodhon më pak serotonin, i cili është neurotransmetues përgjegjës për rregullimin e humorit, sjelljes, zakoneve të të ngrënit ose gjumit, ndër të tjera. Ardhja e vjeshtës nuk na prek të gjithëve me të njëjtin intensitet.
Simptomat më të zakonshme janë:
- Me mungesë energjie dhe motivimi për të kryer rutinat e përditshme;
- Ndjenja e parehatisë;
- Ndjeheni të mërzitur, të trishtuar ose pa qejf shumicën e ditës, pothuajse çdo ditë;
- Humbja e interesit për aktivitetet që keni pasur dikur;
- Gjumi i tepërt;
- Rritja e nevojës për marrjen e karbohidrateve, mbingrënia dhe shtimi në peshë;
- Vështirësi në përqendrim;
- Ndjenjat e mungesës së shpresës, pavlefshmërisë ose fajit.
Normalisht, depresioni i vjeshtës fillon në vjeshtë dhe vazhdon gjatë periudhës së dimrit, dhe simptomat gradualisht zhduken me fillimin e pranverës dhe shfaqjen e ditëve me diell.
Megjithatë, nëse ky shqetësim vazhdon dhe simptomat intensifikohen (humori depresiv vazhdon për ditë të tëra dhe nuk mund të rifilloni aktivitetet që normalisht ju pëlqejnë, regjimi i gjumit dhe oreksi kanë ndryshuar ndjeshëm, ju kërkoni rehati dhe relaksim në alkool, ose ndiheni të pashpresë ose mendoni për vetëvrasje) është e nevojshme të kërkoni ndihmë profesionale në fushën e shëndetit mendor, tek një psikiatër.
Aktivitetet që ndihmojnë në përballimin e depresionit të vjeshtës
Në përgjithësi, depresioni i vjeshtës është çrregullim i përkohshëm që mund ta luftojmë nëse zbatojmë një sërë aktivitetesh që do të na ndihmojnë ta përballojmë këtë ndryshim sezonal në një mënyrë më pozitive.
♦ Bëjeni mjedisin tuaj më me diell dhe më të ndritshëm
Hapni blindat, shkurtoni degët e pemëve që bllokojnë rrezet e diellit ose shtoni çatitë në shtëpinë tuaj. Uluni më afër dritareve të ndritshme ndërsa jeni në shtëpi ose në zyrë.
♦ Mos rrini në shtëpi, mbyllur
Merrni ekspozim shtesë ndaj dritës natyrale. Provoni të bëni shëtitje ose vrapime gjatë orëve të ditës me më shumë dritë dielli. Ushtrohuni edhe jashtë, do të shihni se ju përmirëson humorin dhe energjinë.
Depresioni i vjeshtës fillon në vjeshtë dhe vazhdon gjatë periudhës së dimrit dhe simptomat pakësohen gradualisht me fillimin e pranverës dhe shfaqjen e ditëve me diell. Megjithatë, nëse ky shqetësim vazhdon dhe simptomat intensifikohen (humori depresiv vazhdon për ditë të tëra dhe nuk mund të rifilloni aktivitetet që normalisht ju pëlqejnë, regjimi i gjumit dhe oreksi kanë ndryshuar ndjeshëm, ju kërkoni rehati dhe relaksim në alkool, ose ndiheni të pashpresë ose mendoni për vetëvrasje) është e nevojshme të kërkoni ndihmë profesionale në fushën e shëndetit mendor, tek një psikiatër.
♦ Flini mjaftueshëm
Mundohuni të flini mjaftueshëm, aq orë sa ju nevojiten për të pushuar mirë. Flini rregullisht gjatë javës. Gjumi i shqetësuar në këtë fazë të depresionit të vjeshtës mund të jetë negativ për humorin tonë.
♦ Kushtojini vëmendje ushqimit tuaj
Ushqimi bëhet element bazë për të përballuar me sukses këtë ndryshim stinësh. Mundohuni të hani ushqime të shëndetshme dhe të balancuara. Përfshini në dietën tuaj bishtajore, drithëra, mish dhe perime, të cilat sigurojnë hekur dhe forcojnë trupin.
Frutat e thatë janë një tjetër aleat i mirë që do të ndihmojë në rritjen e rezervave të energjisë. Në vend të kësaj, qëndroni larg produkteve të sheqerit të rafinuar dhe karbohidrateve të thjeshta.
Është gjithashtu e rëndësishme të merrni vitamina dhe minerale të mjaftueshme për të rimbushur rezervat tuaja. Ne rekomandojmë mikronutrientë nga Orthomol Vital.
Intensifikoni jetën tuaj shoqërore, shoqëroheni dhe relaksohuni
Mundohuni të planifikoni takime me familjen dhe miqtë. Kjo do t’ju pengojë të shkëputeni nga jeta shoqërore dhe do të zvogëlojë tendencën tuaj për t’u izoluar. Praktikoni ato aktivitete që ju pëlqejnë më shumë, qoftë leximi i një libri, dëgjimi i muzikës apo piktura.
Nëse ndiqni këto këshilla, do të jeni në gjendje të sfidoni këto simptoma që lidhen me rënien e humorit dhe depresionit. Përballoje ndryshe këtë stinë, shijoje dhe kaloje me sukses këtë periudhë të vitit.
