Shkruan: Mr. Marija Stojkovska – Vasilevska
psikologe dhe psikoterapiste
Edhe atëherë kur vendi i punës është në përputhje me profesionin që kemi zgjedhur dhe ambiciet që kemi krijuar, mund të shfaqet stresi në vendin e punës, i cili mund të ndikojë në shëndetin mendor. Burimet e stresit në vendin e punës që mund të ndikojnë në shëndetin mendor të një punonjësi, shpesh burojnë nga natyra e punës, kushtet e punës (fizike dhe materiale), marrëdhëniet ndërnjerëzore, procesi aktual që institucioni po kalon, etj.
Dita e punës është të paktën një e treta e ditës të javës së punës. Kjo është një pjesë e rëndësishme që ka ndikim në tërë jetën. Mënyra e jetesës ose filozofia e jetës që ndërtojmë përcaktohet shumë nga stili i të punuarit personalisht dhe nga funksionimi i institucionit (stili i funksionimit në institucion).
Kushedi sa tendencë të ekzistojë për të ndarë punën nga jeta private, jo gjithmonë ajo mund të realizohet ose të jetë mjaft e mirë për individin.
E rëndësishme është të krijohet ekuilibër midis përjetimit të punës dhe jetës private. Shpesh njerëzit duan të vendosin një kufi të qartë mes tyre, duke mos ditur se si të merren me stresin përveç zonave ndarëse qartë, kështu që shpesh dëgjojmë: “Pas orarit të punës unë nuk flas për punë” ose “e fik telefonin zyrtar” dhe komente të ngjashme. Kjo është efektive për të “mbijetuar” për një kohë, por në psikologji është i njohur fakti se vendimet e ndërgjegjshme përfshijnë më shumë sesa thjesht një qëndrim të shprehur qartë, të cilit ne i qëndrojmë fort. Përkohësisht mund të jemi “mashtruar” se injorimi i emocioneve të prodhuara gjatë ditës së punës mund të na kalojnë në pjesën tjetër të ditës. Por në një periudhë më të gjatë kohore, këto emocione dalin në sipërfaqe, edhe atë shpesh të maskuara nga disa simptoma si periudhë e papritur eksitimi që mund të zbrazet në mënyra të ndryshme, përmes diskutimit verbal, deri te rrahjet e zemrës që mund të çojnë në shkallë të ndryshme frike për shëndetin personal, sulme paniku, kokëdhimbje të pashpjegueshme, pagjumësi, reaksione alergjike dhe somatizime të tjera të ngjashme me stresin.
Gjithashtu, stresi afatgjatë mund të shkaktojë luhatje të disa prej shtyllave thelbësore të një personi, për shembull, vetëvlerësimi, motivimi për punë, vlerat personale, konflikti i ambicies me frustrimet, deri në apati dhe gjendje depresioni.
Sa e madhe është pakënaqësia me jetën profesionale brenda organizatës dhe si ndikon në shëndetin mendor të njeriut; Cila nga simptomat e përmendura më lart dhe në çfarë mase ato shfaqen, gjithashtu njihet edhe si sindromi i djegies.
Shpesh simptomat e këtij sindromi injorohen ose shtypen spër një kohë të gjatë, ose trajtohen në mënyrën jo të duhur. Aktiviteti fizik mund të jetë ventil i mirë lehtësues, përmes të cilit lirohet stresi, por jo gjithmonë është i mjaftueshëm. Verbalizmi dhe vetëdija e aspekteve të ndryshme të stresit të përjetuar janë një nivel më lartë për tejkalimin e tij. Më tej, një ndihmë e madhe është edhe rritja e ndërgjegjësimit të individit për të zhvilluar ndjenja cilësore për vete, vetëdijësimin për nevojat e veta, mundësive, kufijve dhe mënyrave që mund t’i përshtaten në mjedisin e punës. Pamundësia për të ekuilibruar gjithmonë nevojat personale dhe ato të organizatës krijon stres shtesë. Është e rëndësishme që stresi të jetë i përcaktuar mirë, që aktivitetet e bazuara në tejkalimin e tij të synojnë kryesisht drejtpërdrejt në zvogëlimin e tij, sesa injorimin e tij.
Nëse reduktimi nuk është i sigurt, është e rëndësishme që individi të përballet me zgjedhjet e tij dhe të saj dhe të marrë vendim të vetëdijshëm që do ta realizojë në një kohë të caktuar dhe në një mënyrë që ai do ta zgjedh, duke i marrë parasysh të gjitha aspektet e vendimit, pa marrë parasysh nëse do të jetë bisedë me të presupozuarit, kërkimi i ndryshimeve specifike, ndryshimet specifike për veten tuaj derisa të lini atë pozicion pune me vetëdije, çfarë humbet dhe çfarë merr dhe si ndikon ai dhe tek të afërmit.
Sistemi i përkrahjes së stresit në vendin e punës mund të gjendet përmes: Ndjeshmërisë individuale ndaj problemeve të jetës profesionale dhe nevojave personale, dmth. vetë punonjësi kërkon vetë ndihmë profesionale për të tejkaluar vështirësitë psikologjike të shkaktuara nga stresi në punë, ekipi i burimeve njerëzore në institucion, ekzaminim sistematik të niveleve të stresit në vendin e punës dhe të ngjashme.
