Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) njoftoi se vitin e kaluar në Evropë kishte një rritje alarmante të rasteve të fruthit në Evropë. Drejtuesit e shëndetësor paralajmërojnë se numri i rasteve vazhdon të rritet dhe se nevojiten masa urgjente për të parandaluar përhapjen e mëtejshme. Rreth 42,200 njerëz u infektuan në vitin 2023, krahasuar me 941 përgjatë gjithë vitit 2022. OBSH beson se kjo është rezultat i rënies së numrit të fëmijëve që nuk janë vaksinuar kundër sëmundjes gjatë pandemisë Covid, shkruan Bi-Bi-Ci.
Fruthi mund të jetë një sëmundje serioze në çdo moshë. Shpesh fillon me temperaturë të lartë dhe skuqje, të cilat zakonisht pastrohen brenda 10 ditëve – por ndërlikimet mund të përfshijnë pneumoni, meningjit, verbëri dhe konvulsione.
Zyrtarët shëndetësorë në Mbretërinë e Bashkuar kanë thënë se një shpërthim i fruthit në qendër të vendit mund të përhapet shpejt në vende dhe qytete të tjera me shkallë të ulët vaksinimi. Konkretisht, më shumë se 3.4 milionë fëmijë nën moshën 16 vjeç janë të pambrojtur dhe janë në rrezik për t’u prekur nga kjo sëmundje.
Vaksina kundër fruthit, shytave dhe rubeolës (MRP) jepet në dy doza – e para rreth vitit të parë të jetës dhe e dyta kur fëmija është rreth tre vjeç e katër muajsh. Vaksina është shumë efektive në mbrojtjen kundër lisë së dhenve, por vetëm 85% e fëmijëve që fillojnë shkollën fillore në Mbretërinë e Bashkuar i kanë marrë të dyja dozat.
Duke folur për situatën në Evropë, Dr Hans Kluge, drejtor rajonal i OBSH-së, tha: “Në atë rajon kemi parë jo vetëm një rritje 30-fish të rasteve të fruthit, por edhe pothuajse 21,000 shtrime në spital dhe pesë vdekje të lidhura me fruthin. Kjo është shqetësuese”.
Sëmundja është e rrezikshme
Fruthi mund të jetë një sëmundje serioze në çdo moshë. Shpesh fillon me temperaturë të lartë dhe skuqje, të cilat zakonisht pastrohen brenda 10 ditëve – por ndërlikimet mund të përfshijnë pneumoni, meningjit, verbëri dhe konvulsione.
Më të rrezikuarit janë foshnjat që janë shumë të vegjël për të marrë dozën e parë të vaksinës, gratë shtatzëna dhe njerëzit me sistem imunitar të dobët. Gjatë shtatzënisë, fruthi mund të çojë në lindje te parakohshme dhe abort.
Të gjitha vendeve në rajonin evropian u kërkohet të zbulojnë shpejt dhe t’i përgjigjen shpërthimeve të fruthit duke i dhënë vaksinën sa më shumë njerëzve të jetë e mundur. OBSH tha se vitin e kaluar fruthi preku të gjitha grupmoshat – të rinj dhe të moshuar. Në përgjithësi, dy nga pesë raste ishin te fëmijët e moshës 1 deri në 4 vjeç dhe një në pesë raste ishin te të rriturit e moshës 20 vjeç e lart.
Midis janarit dhe tetorit 2023, deri në 20,918 njerëz në të gjithë Evropën u shtruan në spital me fruth. Pesë vdekje të lidhura me fruthin u raportuan gjithashtu në dy vende.
Simptomat
Simptomat e para të lisë janë:
- Temperaturë e lartë;
- Rrjedhje ose hundë të zëna;
- Teshtitje;
- Kollë;
- Sytë e skuqur, të lënduar ose të përlotur.
Disa ditë më vonë, simptomat të ngjashme si me të ftohtit pasohen nga një skuqje, e cila fillon në fytyrë dhe pas veshëve, përpara se të përhapet. Disa njerëz mund të kenë edhe njolla të vogla në gojë, raporton “Sky News”.
Çfarë duhet të bëni nëse mendoni se fëmija juaj ka fruth?
Pyesni mjekun tuaj për një kontroll urgjent nëse mendoni se fëmija juaj ka fruth. Nuk duhet të shkoni te mjeku pa telefonuar më parë sepse lija e dhenve është shumë ngjitëse.
Lija mund të shkaktojë probleme serioze nëse përhapet në mushkëri ose tru dhe në raste të rralla mund të çojë në vdekje. Rreth 1 në 5 persona me fruth do të kenë nevojë për trajtim spitalor dhe 1 në 15 do të zhvillojnë komplikime të rënda.
Lija mund të shkaktojë shurdhim, konvulsione, pneumoni, meningjit, verbëri dhe dëmtim të trurit. Njerëzit me rrezik më të lartë të komplikimeve janë foshnjat dhe fëmijët e vegjël, gratë shtatzëna dhe njerëzit me sistem imunitar të dobët.
