Shkruan: Dr. Lidija Biserkoska Atanasovska
Dermatologe
Djegia nga dielli është shenjë e qartë se rrezatimi ultravjollcë nga dielli ose solariumi ka filluar të shkatërrojë materialin gjenetik në qelizat e lëkurës, ose ADN-në e tyre. Ky dëmtim i materialit gjenetik është shkaku i rritjes së pakontrolluar të qelizave, e cila çon në kancer të lëkurës.
Nëse merrni djegie një herë në dy vjet, rreziku i zhvillimit të melanomës rritet trefish. Dhimbja e ndjerë është rezultat i përpjekjes së trupit për të shëruar dhe riparuar dëmtimin. Kjo është arsyeja pse djegiet qërohen vetë. Zhveshja e djegieve është mekanizmi mbrojtës i trupit që përpiqet të refuzojë qelizat e dëmtuara, sepse ato mund të bëhen kancerogjene.
Rrezet ultraviolet të diellit nuk mund të ndihen, ne nuk reagojmë ndaj tyre si kur prekim diçka të nxehtë, e megjithatë ato djegin lëkurën. Nxehtësia e trupit bëhet nga rrezet infra të kuqe, të cilat, nga ana tjetër, nuk shkaktojnë djegie.
Pas kontaktit me një objekt të nxehtë, lëkura do të skuqet me dhimbje, do të ketë ënjtje, por materiali gjenetik në qeliza nuk dëmtohet. Ky nuk është rasti kur lëkura digjet nga rrezatimi ultraviolet i diellit, kur lëkura bëhet e kuqe, nxehet, ndërsa vendet ku jemi djegur nga dielli janë të dhimbshme.
Enët e gjakut zgjerohen për të mbajtur një temperaturë normale të trupit dhe lejojnë qelizat e sistemit imunitar të arrijnë deri te dëmtimi dhe kështu të rigjenerojnë lëkurën tashmë të dëmtuar. Kjo është arsyeja pse ne ndiejmë dhimbje, por për fat të keq, jo gjithmonë mund ta bëjë atë plotësisht.
Djegia nga dielli nuk duhet të shoqërohet vetëm me plazhin dhe rrezet e diellit
Gjithashtu mund të digjeni në një ngjarje sportive jashtë, në kopsht, gjatë ecjes ose gjatë punës jashtë. Kremrat janë të dobishëm në mbrojtjen e lëkurës sonë, por kjo nuk do të thotë se nëse e aplikojmë do të jemi në gjendje të qëndrojmë në diell për një kohë të gjatë. Prandaj rekomandohet kombinimi i kremrave me veshje të përshtatshme dhe ulur në hije.
Mjekët rekomandojnë krem me faktor mbrojtës prej të paktën 15, por sa më i lartë faktori aq më mirë. Ju gjithashtu duhet t’i kushtoni vëmendje afatit të ruajtjes së kremrave, sepse shumica e tyre kanë jetëgjatësi prej 2-3 vjet, si dhe të dini se si t’i përdorni ato siç duhet.
Kremi aplikohet në lëkurë të pastër dhe të thatë, çdo dy orë, rreth dy lugë çaji për të mbrojtur kokën, qafën dhe krahët, dhe për të gjithë trupin, pa pjesët e mbuluara nga rroba banje, dy lugë krem. Kremrat zakonisht janë të lehtë për tu larë, edhe ato që thonë se janë të papërshkueshëm nga uji, kështu që aplikojini menjëherë pasi të dilni nga uji. Asnjë krem kundër diellit nuk siguron 100 për qind mbrojtje. Shqetësues është fakti se, djegia nga dielli është më e zakonshme tek njerëzit që kanë aplikuar krem kundër diellit dhe ndoshta besojnë se janë të sigurt në diell për një kohë të gjatë.
Mbrojtja nga dielli është më e madhe nëse pjesa më e madhe e lëkurës është e mbuluar me rroba, të cilat duhet të jenë të lehta dhe me ngjyra të lehta. Shpesh shohim notarë me bluza pambuku të lagura. Ata duhet të dinë se janë 50 për qind më pak të mbrojtur sesa nëse kanë rroba të thata. Mos harroni një kapelë për të mbrojtur fytyrën, sytë dhe kokën tuaj, dhe natyrisht syzet e diellit.
Sa herë që përdorim solariumin, dëmtojmë lëkurën. Përdorimi i solariumeve për herë të parë nën moshën 35 vjeçare rrit rrezikun e zhvillimit të melanomës me 59 përqind.
Ne ju këshillojmë të mos përdorni solariumin nëse jeni nën 18 vjeç, nëse keni ngjyrë të lehtë, lëkurë të djegur nga dielli, nëse jeni djegur nga dielli ose keni shumë nishane, nëse keni pasur kancer të lëkurës, nëse e dini që familjar të juaj kanë pasur kancer të lëkurës dhe nëse jeni duke marrë ilaçe që rrisin ndjeshmërinë ndaj rrezeve UV.
- FËMIJËT
Lëkura e fëmijëve është jashtëzakonisht e ndjeshme ndaj rrezeve të diellit, ndërsa fëmijët me flokë të ndritshëm ose të kuq, sy të ndritshëm dhe lëkurë me njolla janë në rrezik më të madh. Fëmijët nën gjashtë muaj nuk duhet të jenë nën rrezet e diellit direkte, veçanërisht në mesditë. Të njëjtat rekomandime zbatohen për fëmijët si për të rriturit – hije të plotë, rroba dhe kapele të përshtatshme, të lyer mirë me krem për lëkurën e fëmijëve dhe foshnjave, me faktor mbrojtës më të madh. Aplikoni kremin mbrojtës derisa jeni në shtëpi tek fëmijët tuaj, pavarësisht nëse ai shkon për shëtitje, në plazh apo në shkollë.
- Vitamina D
Ne të gjithë kemi nevojë për diell për krijimin e vitaminës D, sepse mungesa e tij në afat të gjatë dëmton kockat, gjë që është shumë serioze. Sa kohë duhet të kalojmë në diell për të pasur mjaftueshëm vitaminë D varet nga lloji i lëkurës sonë, koha e ditës, stina e vitit dhe në cilën pjesë të planetit ndodhemi. Por kjo nuk do të thotë që ne duhet të digjemi në diell për të marrë mjaft nga kjo vitaminë. Ekspertët thonë se kërkohet ekspozim i shkurtër dhe i shpeshtë i diellit dhe se ekspozimi normal ditor është i mjaftueshëm. Shfaqja e djegieve nga dielli në trup trajtohet gjithmonë si urgjencë. Nuk keni nevojë të prisni fare nëse keni djegie nga dielli me flluska dhe dhimbje ose temperaturë të lartë trupore. Ju gjithashtu duhet të vizitoheni te mjeku nëse keni skuqje në trup pas aplikimit të kremit kundër diellit.
