Transplantimi i qelizave burimore hematopoietike paraqet një manipulim të ndërlikuar biologjik, me të cilën sot trajtohen një sërë sëmundjesh malinje hematologjike dhe jo-hematologjike, imunodefiçencë të lindur dhe të fituar, sëmundjet metabolike dhe sëmundjet e rënda autoimune. Duke filluar që nga 25 shtatori i vitit 2000, transplantimi i qelizave burimore bëhet për pothuajse 18 vjet në Klinikën universitare të hematologjisë në Shkup.
Transplantimi i qelizave burimore
Bëhet fjalë për një metodë multidisiplinare, në të cilën janë të përfshira mjaft institucione, ndër të tjera edhe Instituti i Mikrobiologjisë dhe Parazitologjisë, ku nga fillimi themeluam strategjinë për parandalimin dhe trajtimin e infeksioneve, pasi që këta pacientë janë grupi më i vështirë i imunokompromituar i pacientëve. Imuniteti i tyre është i dëmtuar ndjeshëm, pasi që ata marrin doza të larta të kimioterapisë, e cila është e kondicionuar përpara transplantit.
Protokolli para transplantimit
Para se të kryhet transplantimi, aplikohen doza lokale të kimioterapisë, këto janë protokolle të kombinuara të dozave të larta të kimioterapisë, që kanë për qëllim shkatërrimin e palcës së sëmurë të pacientit dhe të bëhet transplantimi, ku nëpërmjet mekanizmave imunologjikë do të kurohet sëmundja bazë e pacientit.
Transplantimi, në vetvete, paraqet protokoll të dozimit të lartë të kimioterapisë, i cili e shkatërron imunitetin e pacientit. Ai kryen neutropeni të rëndë, shkatërron T dhe B limfocitet dhe zvogëlon prodhimin e imunoglobulinës së pacientit.
Përveç kësaj, dëmtohen edhe barrierat fizike të cilat e mbrojnë trupin, si barrierat mukozale, siç është mukoza e gojës e cila përmban mucositis, si mukoza e zorrëve e cila përmban florën gastrointestinale e gutës në të cilën ekziston flora gastrointestinale, pra kjo është mundësia për tu shfaqur infeksionet të cilat mund të jenë fatale për pacientët e grupit të imunokompromituar rëndë. Mbrojtja e tyre është e kompromentuar rëndë sepse, siç përmenda edhe më parë, ata kanë një sëmundje bazë, e cila është imunokompromituar rëndë, ngaqë me këtë terapi trajtohen pacientët me leukemi akute, mieloma multiple, limfoma, gjendjet imunodefiçite dhe sëmundje të tjera te të cilat imuniteti dëmtohet rëndë.
Transplantimi, në vetvete, paraqet protokoll të dozimit të lartë të kimioterapisë, i cili e shkatërron imunitetin e pacientit. Ai kryen neutropeni të rëndë.
Tre fazat e rimëkëmbjes imunologjike tek pacientët me transplantim
Pas kryerjes së transplantimit, duhet të pranohen qelizat e transplantuara, dhe për këtë arsye fillon të krijohet imuniteti i ri, domethënë është e nevojshme periudha e rimëkëmbjes imunologjike. Ajo ndahet në tra faza:
Faza 1 – nga 0 në 30 ditë: PREENGRAFTMENT (faza aplastike), pasi që pacienti është akoma nën veprimin e protokollit citosatik të kimioterapisë;
Faza 2 – nga 30 deri në 100 ditë pas transplantimit: POSTENGRAFTMENT. Kjo është faza e GVHD akute ose faza akute e graftit kundër hostit (graft versus host);
Faza 3 – pas 100 ditëve: Faza e VONSHME (GVHD kronike), në të cilën hasen ndërlikime infektive të më vonshme.
Secila nga këto faza karakterizohet nga prania e llojeve të ndryshme të shkakarëve mikrobial. Në fazën e parë në fazën aplastike, dominojnë bakteret, atëherë pacienti është ende i vendosur në kushte spitalore, nën kushte sterile, kështu që është me interes të izolohen mikroorganizmat e duhur, ngaqë pacienti jeton në njësi sterile.
Çdo qendër transplantimi ka specifikat e saja dhe florën e saj specifike, prandaj është e domosdoshme që të monitorohet flora. Ne këtë e bëjmë duke vëzhguar secilin pacient dy herë në javë, dhe duke marrë kulturat e nevojshme, siç janë kulturat e gjakut, kulturat nga kateteri venoz qëndror, urinokulturë, bris nga hunda dhe fyti, si dhe monitorimin e florës mikrobiologjike në zonën ku merret kulturë nga ajri, nga hapësirat, nga tavolinat e punës, e gjithë flora mikrobiologjike duhet të ndiqet plotësisht.
