Prim. Dr.Nexhat Asani
Specialist otorinolaringolog
Spitali Klinik – Tetovë
Riniti alergjik është inflamacion i hundës që ndodh kur sistemi imunitar reagon dhunshëm ndaj alergeneve në ajër.
Prevalenca e rinitit alergjik në popullsinë botërore varion midis 10% – 40% (sipas ARIA, 2016) dhe tregon një tendencë në rritje, për shkak të faktorëve të ndryshëm, ndër të cilët vendin kryesor e zë ndotja e ajrit.
Fillimi i simptomave është shpesh brenda disa minutave nga ekspozimi ndaj një alergjeni dhe mund të ndikojë në gjumin dhe aftësinë për të punuar ose studiuar.
Disa njerëz mund të shfaqin simptoma vetëm në periudha të caktuara të vitit, shpesh si rezultat i ekspozimit ndaj polenit. Shumë njerëz me rinit alergjik gjithashtu kanë astmë, konjuktivit alergjik (skuqje dhe kruajtje të syve), ose dermatit atopik.
Riniti alergjik zakonisht shkaktohet nga alergjenët e mjedist jetësor, të tilla si poleni, qimet e kafshëve shtëpiake, pluhuri ose myku, dhe gjenetika e trashëguar dhe ekspozimi mjedisor gjithashtu kontribuojnë në zhvillimin e alergjive. Pranvera dhe procesi i lulëzimit të bimëve rrisin ndjeshëm manifestimet alergjike.
RINITI ALLERGJIK karakterizohet nga një ose më shumë nga simptomat e mëposhtme:
- kruajtja e hundës
- teshtima
- kruarje
- hundët e zëna
- sekrecion nazal
Riniti alergjik shpesh ka simptoma edhe në mukozën e syrit: kruajtje, skuqje, lotim të syve, ënjtje të kapakëve të syve.
Riniti alergjik mund të ndikojë në aktivitetet e përditshme, me praninë e dhimbjeve të kokës, lodhje, humbje të koncentrimit, shqetësim të gjumit dhe ulje të cilësisë së jetës.
Në varësi të fillimit dhe kohëzgjatjes së simptomave, ato mund të jenë:
- Riniti alergjik sezonal (poleni) që zgjat më pak se 4 ditë në javë ose më pak se 4 javë dhe gjatë gjithë vitit (i përhershëm) që zgjat më shumë se 4 javë. Sezoni shkaktohet nga poleni (mështekna, bliri, lisi, plepi, shelgu, bredhi, pisha), barërat (misri, thekra, gruri, livadhi), barërat e këqija (pelin, uthullishte, gjethe dielli, hithra, labot, ambrosia, luleradhiqe), kërpudhat, veçanërisht myku dhe sporet e tyre. Pjalmi i pemëve mbizotëron në mars, prill dhe maj, poleni i barit në maj-qershor dhe barërat e këqija në gusht dhe shtator.
- Riniti alergjik gjatë gjithë vitit shkaktohet nga alergenët shtëpiake – alergenët e kafshëve shtëpiake dhe mikro-rriqrat (dermatofagoidet).
Ngacmuesit jo specifikë të hundës, si ajri i ftohtë, sforcimet fizike, pluhuri, tymi i cigares, erëzat, alkooli, aromat e ndryshme, emocionet, përkeqësojnë pamjen klinike.
Për të caktuar një diagnozë të saktë se simptomat janë nga alergjitë, bëni teste alergjie – lëkurë ose gjak. Ju do të dini saktësisht se cili alergjen (substancë e huaj nga mjedisi i jashtëm) po shkakton simptomat tuaja, në mënyrë që ta trajtoni dhe parandaloni siç duhet. Trajtimi përfshin, mbi të gjitha, masa parandaluese, terapi me ilaçe dhe imunoterapi specifike.
Masat parandaluese përfshijnë kontrollin e mjedisit në të cilin jetojmë, në mënyrë që të shmangim ose zvogëlojmë ekspozimin ndaj përqendrimeve të larta të kokrrave të polenit në ajër, të tilla si mbyllja e dritareve të shtëpisë ose makinës gjatë sezonit të polenit (shkurt deri në qershor), veçanërisht kur ka erë që mbart polenin deri në 100 km larg, mbani syze të errëta kur jeni jashtë, qëndroni në shtëpi, përdorni kondicionerë me filtra anti-alergjikë, kositni barin rregullisht, ndiqni informacionin mbi gjendjen ditore të polenit në ajër. Pastroni apartamentin me fshesa me ujë, fëmijët nuk duhet të jenë prezent 1-3 orë kur pastrohen ambientet, mos flini me lodra prej gëzofi dhe në familjet ku ka alergji, mos mbani kafshë shtëpiake ku parazitohen mikro-rriqrat.
Është e rëndësishme për pacientët që kanë simptoma të rinitit alergjik që të kontaktojnë mjekun e tyre të familjes në mënyrë që të caktojnë një diagnozë në kohë dhe të administrojnë terapinë e duhur, dhe të mos fillojnë me vetë-mjekimin.
Trajtimi i rinitit alergjik, sipas rekomandimeve, përfshin përdorimin e antihistaminës dhe kortikosteroideve nazal.
Pacientët të cilët vendosen në terapi, duhet t’u përmbahen këshillave të dhëna nga mjeku, pra të përdorin terapinë në mënyrë korrekte dhe mjaft gjatë, sipas rekomandimit të përshkruar.
Kortikosteroidet intranazal aplikohen në pozicion të drejtë, vendoset në vrimën e hundës së djathtë me dorën e majtë dhe në vrimën e majtë me dorën e djathtë. Kjo lejon aplikimin e duhur të ilaçit në zgavrën e hundës dhe lejon efektin maksimal. Para përdorimit të kortikosteroideve intranazal, është e rëndësishme që hunda të fryhet mirë dhe të pastrohet.
Pacientët të cilët tashmë janë diagnostikuar me terapi alergjike të rinitit duhet të fillojnë ta marrin atë një muaj para sezonit të polenit.
Ju gjithashtu mund të merrni pika për hundë (dekongestantë) për një periudhë të shkurtër kohore, të cilat veprojnë shpejt, hapin kanalet e hundës në 4-6 orë, por nuk duhet të përdoren për më shumë se 5 ditë, sepse mund të humbisni ndjenjën e nuhatjes.
Referencat:
ARIA 2016 (Riniti alergjik dhe ndikimi tek astma)
