SHKRUAN:
master logopede-defektologe
I.SH.P. Qendra për rehabilitimit dhe patologjisë së Komunikimit Verbal
♦♦♦♦♦♦♦
Sindroma Down është një anomali kromozomale. Arsyeja duhet kërkuar në vetë ndryshimet e kromozomeve brenda qelizave.
Pothuajse të gjitha anomalitë kromozomale, duke përfshirë sindromën Down, karakterizohen nga një deficit në inteligjencë dhe mbeten prapa në vetë zhvillimin fizik. Me këtë janë të shpeshta edhe paraqitjet e dëmtimeve viscerale, veçanërisht neurosensore, kardiake, renale dhe gonadale. Ato quhen trisomia 21. Shfaqja e trizomisë 21, ashtu si trizomitë e mbetura, është rezultat i mosndarjes së kromozomeve në ndarjen e parë ose të dytë mejotike.
Këta fëmijë për nga natyra janë shumë të ëmbël, të qeshur dhe shpirtmirë, nuk duan t’i bëjnë keq askujt, përqafohen me njëri-tjetrin. Ata përdorin buzëqeshjen si një formë komunikimi joverbal, në vend që të përgjigjet me një fjalë, fëmija me sindromën Down përgjigjet me buzëqeshje, qesh, jep një shenjë se ju pranon.
Të folurti e fëmijëve me sindromën Down mbetet prapa në krahasim me të folurit që shfaqet te fëmijët me zhvillim mesatar intelektual. Pritet të folurit e vonshëm konkretisht shfaqja e fjalëve është e vonshme… Parregullsitë janë më të shprehura në artikulimin e çrregulluar të një numri më të madh zërash, të cilët vështirë merren vesh, perceptohen dhe formësohen… Në zonën e çrregullimit artikulues, forma të sigmatizmit – shqiptimi i gabuar i zërave S-Z-C, nistoret SH-ZH-Ç, dhe rotacizmi -R-.
Disa nga këta fëmijë shfaqin shprehje të të folurit krejtësisht të parregullta dhe kanë ndryshime zëri në vetë shprehjen e të folurit. Me ekzistencën e problemit të të folurit që kanë dhe që shfaqet në moshë të vogël, fëmijët me sindromën Down ndjejnë siklet kur gjenden në shoqërinë e fëmijëve që flasin mirë. Kjo çon në pasoja të jokomunikimit.
Ndërsa rriten ata ndërgjegjësohen për problemin e të folurit dhe pikërisht për këto arsye preferojnë të flasin shumë pak. Për t’u mbrojtur nga shqetësimet që mund të hasin, përdorin mekanizmin e heshtjes, veçanërisht përballë personave të panjohur. Heshtjen e përdorin si mekanizëm mbrojtës, heshtjen e japin si përgjigje në një situatë të të folurit. Këta fëmijë për nga natyra janë shumë të ëmbël, të qeshur dhe shpirtmirë, nuk duan t’i bëjnë keq askujt, përqafohen me njëri-tjetrin. Ata përdorin buzëqeshjen si një formë komunikimi joverbal, në vend që të përgjigjet me një fjalë, fëmija me sindromën Down përgjigjet me buzëqeshje, qesh, jep një shenjë se ju pranon. Ai di të bëjë dallimin mes dikujt që e pranon dhe dikujt që nuk e pranon. Ata anojnë nga njerëzit që i pranojnë, të cilët i pëlqejnë…
Këta fëmijë duhet t’i nënshtrohen trajtimeve – riedukimit psikomotorik, edukimit special dhe natyrisht trajtimeve logopedike. Nëpërmjet këtyre trajtimeve do të forcohet tek ata çdo gjë që është e organizuar mirë në mënyrë që të zhvillojnë mundësi të reja për zhvillimin e të folurit. Në këtë mënyrë parandalohen shqetësimet e mëtejshme.
Fjalimi duhet të jetë komunikimi i drejtuar, i cili ka qëllimin e vet të vendosur mes dy njerëzve. Komunikimi duhet të jetë i strukturuar qartë, i kuptueshëm dhe me një kod të qartë gjuhësor të kuptueshëm. Për të arritur të gjitha këto, duhet të kemi faktorë biologjikë të zhvilluar mirë dhe të ketë një shkallë të caktuar të nivelit intelektual dhe një shkallë të caktuar të kapacitetit emocional, por edhe të ketë shkathtësinë instrumentale me të cilën realizohet.
Fatkeqësisht, për fëmijët me sindromën Down, kjo është më e vështirë për t’u arritur për faktin se ata kanë procese intelektuale dhe mendimi më pak të zhvilluara. Të gjithë e dimë se vetë inteligjenca organizon rrjedhat tona të mendimeve, duke përfshirë fjalitë që do të thuhen. Ata hartojnë një fjali të shkurtër rreth vitit të katërt. Me komponentët e zërit dhe fjalët, ata mund të përcjellin informacionin në një situatë të caktuar që shohin ose që mbajnë në kujtesën e tyre. Por përmbajtjet që ai komunikon dhe në të cilat ka procese të ndërlikuara gjuhësore të mendimit, nuk përfaqësojnë subjektin e operacioneve të mendimit. Me këta fëmijë mund të jetë e tepërt të shkruash, por sistemi psikomotor është një instrument përmes të cilit këta fëmijë mësojnë dhe ndërgjegjësohen për jetën rreth tyre dhe veten e tyre.
Këta fëmijë duhet t’i nënshtrohen trajtimeve – riedukimit psikomotor, edukimit special dhe natyrisht trajtimeve logopedi. Nëpërmjet këtyre trajtimeve do të forcohet tek ata çdo gjë që është e organizuar mirë në mënyrë që të zhvillojnë mundësi të reja për zhvillimin e të folurit. Në këtë mënyrë parandalohen shqetësimet e mëtejshme.
♦♦♦♦♦
