Артритисот е состојба која предизвикува воспаление на зглобовите и може да влијае на секого, од мали деца до стари лица. Вообичаено се карактеризира со болка и вкочанетост на зглобовите, што го прави движењето болно и тешко. Иако за лекување на оваа болест постојат многу нови можности, сепак главно третманот се состои во лекување на симптомите.
12 октомври е Светски ден за борба против артритисот, а според некои медицински статистики, само во Европа ова заболување е присутно кај над 300 милиони лица.
Годинава мотото на Европската лига за борба против ревматизмот „Не одложувај, поврзи се денес“ е во насока на подигање на знаењето и вештините на здравствените работници, особено општите лекари за препознавање на симптомите и поставување на рана дијагноза. Истовремено, тоа значи навремен третман за пациентите и обезбедување на квалитетен живот со оваа состојба.
Симптоми
Артритисот е карактеризиран со болка, вкочанетост и отекување на зглобовите, како и нивна намалена мобилност. Но, артритисот се појавува во различни облици, а причините варираат според типот. Освен тоа, воспалението на артиритисот може да произлегува од различни сосотојби, како што е гихт, лупус и фибромијалгија.
Артритисот може да се подели во три главни категории. Ова се некои од најчестите типови:
Остеоартритис
Се нарекува дегенеративна болест на зглобовите и е најчесто дијагностицирана форма на артритис. Остеоартритисот се јавува кога ’рскавицата во зглобовите се разградува. Оваа форма на артритис најчесто влијае на колената, колковите, грбот, вратот и рацете, а најчесто се јавува по 40-тата година од животот.
Ревматоиден артритис
Овој вид на артритис се случува кога обвивката внатре во зглобовите станува воспалена и надразнета, што предизвикува ошетување на зглобовите и болка. Најчесто се јавува во малите зглобови, осносно зглобовите во прстите и во рацете.
Јувенилен артритис
Оваа состојба вклучува кој било вид на артритис и ги зафаќа децата помлади од 18 години. Она што го предизвикува развојот на артритис во толку ран период е непознато, но почесто се појавува кај девојчињата.
Вообичаено ги напаѓа глуждовите, колената и зглобовите, а може да влијае и на колковите, вратот, вилицата и рамената. Постојат многу форми, но најчеста е хроничниот јувенилен артритис (ЈИА).
Се смета дека ЈИА претставува автоимуно заболување. Имуниот систем го напаѓа сопственото синовијално ткиво во зглобовите, при што како реакција на тоа се создава вишок синовијална течност во зглобот, се јавува отекување, болка и вкочанетост на зафатените зглобови. Која е причината за ваквото однесување на имуниот систем, не е сосема јасно. Се смета дека наследните фактори и нарушување во имунолошкиот систем, како и некои инфективни агенси (вируси, бактерии) може да играат значајна улога во појавата и текот на болеста.
Има три главни типови во однос на тоа како започнува болеста:
- Олигоартритис (30 %). Кај овој тип зафатени се четири или помалку зглобови, со најчесто засегање на колената. Освен овие симптоми кај олигоартритот често се појавува воспаление во очите, односно иридоциклит. Иридоциклитот може да премине во хроничен затоа што е асимптоматски и поминуваат недели или месеци додека се дијагностицира. Затоа кај децата кај кои ќе се дијагностицира јувенилниот артрит потребно е да се прават редовни офталмолошки прегледи за да може навремено да се забележат какви било проблеми со очите.
- Полиартритис (25 %). Се нарекува полиартритис затоа што се зафатени пет и повеќе зглобови, а се карактеризира со постепен почеток на тегобите. Најчесто се зафатени големите зглобови како што се колената, рамените зглобови, лактите, скочните зглобови, но може да се прошири и на малите зглобови на дланките и стапалата. Болеста може да ги зафати и колковите и цервикалниот дел од ‘рбетот.
- Системска болест (5 %). Најчесто на почетокот на оваа форма доаѓа до појава на зголемена телесна температура, осип по кожата и минливи артралгии или полиартрит. Децата се вознемирени, плачливи, со намален апетит, оддавајќи впечаток на потешко болни деца кои најчесто лежат во кревет, а зафатените зглобови им се во полусвиткана положба за да си ги олеснат болките.
Артритисот е болест која е хронична и лекувањето е долготрајно. Целта на лекувањето е да се стават под контрола симптомите на болеста, да му се овозможи на пациентот нормално функционирање во извршувањето на секојдневните активности.
