Акутниот бактериски риносинузитис доминантно застапен во есенско-зимскиот период најчесто е компликација на нелекувана или неправилно лекувана настинка (rhinitis acutavirosa), кога интраназалната инфекцијата се пропагира на мукозата која ги обложува параназалните шуплини. Најчести предизвикувачи се специесите на т.н. ”пеколно трио” (”infernal trio”): Streptococcus pneumoniae, Haemophilusinfluenzae и Moraxella catarrhalis.
Акутниот риносинузитис се дефинира какo состојба со изненадна појава на два или повеќе симптоми во времетраење помалку од 12 седмици од кои еден мора да биде носна опструкција или носна секреција (антериорна/постназална) додека другите симптоми се претставени со лицева болка/притисок ихипосмија/аносмија.
Претставува високо превалентно заболување што афектира 6 – 15 % од популацијата во земјите на Европската унија. Според податоците од National Ambulatory Medical Care Survey (NAMCS) во САД, акутниот риносинузитис претставува петто рангирано заболување за коешто се препишуваат антибиотици.
Во групата на предиспонирачки фактори за развој на ова горнореспираторно заболување се вбројуваат анатомските варијации во синоназалното подрачје, алергијата и аерозагадувањето.
АЕРОЗАГАДУВАЊЕ И РИНОСИНУЗИТИС
Носот претставува совршен сензор во човековото тело одговорен не само за детекција на штетните и потенцијално токсичните материи, туку и прецизен ефектор во генерирање на физиолошкиот и имунолошкиот одговор на инхалираните супстанции: аерозагадувачи, алергени, лекови или вакцини. Директниот контакт на вдишаните токсични честички и хемиски соединенија (дизел горива, озон, азотни оксидси, сулфур диоксид и др.) со слузокожата во носната празнина предизвикува локална иритација што резултира со појава на едем, хиперсекреција и појава на ринитис/риносинузитис симптоми.
КАКО ДА СЕ ПРЕПОЗНАЕ?
Акутниот бактериски риносинузитис клинички се препознава по присуството на најмалку три од споменатите пет симптоми/знаци:
- пурулентна секреција во носната празнина (со еднострана предоминација)
- интензивна лицева болка (со еднострана предоминација)
- покачена температура (>38˚C)
- покачени вредности на ESR/CRP
- влошување на симптомите/знаците по иницијално подобрување
МЕДИКАМЕНТОЗНА ТЕРАПИЈА
Современиот фармакотерапевтски алгоритам за лекување на акутен бактериски риносинузитис кај деца и возрасни во доменот на лекарот по општа медицина и семејна медицина, содржан во најновите европските протоколи, опфаќа употреба на:
- антибиотици (per os)
- интраназални кортикостероиди
- адјувантна терапија (назални/орални деконгестиви, антихистаминици, назална иригација со раствори на морска вода, муколитици, пробиотици).
Доколку на овој начин ординираната терапија даде позитивен ефект за 48 часа се продолжува со истата 7-14 дена. Доколку ефектот изостане по 48 часовен третман задолжителна е консултација со оториноларинголог.
Медикаментозен третман на акутниот бактериски риносинузитис од страна на оториноларинголог по претходно егзактно поставена дијагноза со употреба на ендоскопски преглед на носна празнина, компјутерска томографија на параназални синуси и микробиолошка анализа подразбира употреба на:
- антибиотици (i.v./i.m.)
- системски кортикостероиди
- хируршка интервенција
