Во последниве две години во фокусот се најде акутниот респираторен дистрес синдром ако една од потешките и главни компликации при тешките случаеви на инфекција со коронавирусот КОВИД-19. Синдромот на акутен респираторен дистрес е итна состојба која се појавува поради различни пореметувања и може да се појави и кај децата и кај возрасните. Вообичено причината е болест која непосредно или директно гиоштетува белите дробови и кај поголемиот дел од болните се појавува како последица на проширена сепса.
Симптомите на акутен респираторен дистрес синдром се појавуваат во рок од 24 до 48 часа, а вклучуваат брзо заморување, плитко и брзо дишење, како и посинување на кожата. АРДС е смртоносен, па на појавата на симптомите треба да се рагира брзо бидејќи создава потреба за механична вентилација, или, како што можеби на многумина им е попознато, ставање на кислород или респиратор.
ШТО Е АКУТЕН РЕСПИРАТОРЕН ДИСТРЕС СИНДРОМ?
Иако во последниве две години се појавува почесто поради инфекција со коронавирусот, овој синдром не е ретка појава кај потешки болести што брзо се шират. Прв пат е забележан во 1967 година и тогаш имал смртност поголема од 50% кај заболените. До денес, смртноста е намалена, но и понатаму е висока, околу 30-40%.
Овој процент се зголемува ако болниот има други коморбидитети, како и кај повозрасните пациенти. Во поголем ризик се зависниците од алкохол. Бројот на заболени од акутен респираторен дистрес синдром е околу 100 илјади жители годишно, меѓу кои смртноста е од 27 до 45%.
Овој синдром може да се појави кај лица кои имале комплетно здрави бели дробови.
АРДС се карактеризира со разорување на алвеоларно-капиларните мембрани.акутниот респираторен дистрес синдром се појавува кога белодробното или системско восплаение доведува до ослободување на цитокини и други материи кои поттикнуваат воспалителен процес. Тие тогаш ги активираат алвеоларните макрофагии, па во белите дробови привлекуваат неутрофили кои ослободуваат материи како оксиданти и така ги активираат тромбоцитите.
Овој процес го оштетува ендотелот на капиларите и алвеолите и ги разбива бариерите што се наоѓаат помеѓу нив. Разбивањето на тие бариери овозможува преплавување на дишните простори со ендемска течност и белковини. Во овој процес доаѓа до колапс на вентилацискиот простор, затврднување на белите дробови и развој на белодробна хипертензија. Ова најчесто се случува во долниот дел на белите дробови, а болниот поради тој процес почнува да развива тешки и брзо создавачки симптоми.
СИМПТОМИ НА АКУТЕН РЕСПИРАТОРЕН ДИСТРЕС СИНДРОМ
По настапувањето на болеста, поточно по ширењето, симптомите на АРДС се појавуваат во рок од 24 до 48 часа. Прво се појавува задишување со брзо и плитко дишење, но комплетната клиничка слика зависи од причината и од тоа дали се работи за примарен или секундарен синдром.
Ова се некои од најчестите и најјасни симптоми на АРДС:
- Плитко и брзо дишење
- Нагло отежнато дишење
- Посинување на кожата и слузницата поради недоволно кислород во крвта
- Забрзано чукање на срцето
- Искашлување пена или крв
- Пад на крвниот притисок
При појавата на овие симптоми лекарот може да слушне звуци на крчење или пуцкање во белите дробови со помош на стетоскоп. Ова е прва линија на преглед по што се мери нивото на кислород во крвта, се анализираат гасовите во артериската крв и се прави рендген на градниот кош. Поради недостаток на кислород, кожата и слузницата може да попримат светло сино боја или да се појават пеги.
Симптом на акутен респираторен дистрес може да биде откажување на срцето или мозокот. Овие се причините зошто на појавата на симптоми, нужно треба брзо и итно да се реагира.
КОМПЛИКАЦИИ ОД АРДС ПО КОВИД-19
Се покажа дека коронавирусот има големо и долгорочно влијание врз белите дробови, па може да предизвика оштетувања кои тогаш создаваат синдром на акутен респираторен дистрес. Пациентите кои имаат потешкотии со дишењето поради оштетувања, почнуваат да губат кислород и во другите органи, што создава последици не само на белите дробови, туку и на целиот организам.
Продолжениот недостаток на кислород кога на АРДС не се реагира и не се лекува навреме, може да биде откажување на органите, како бубрезите. Без брзо лекување смртноста е висока, но со соодветен третман, околу половина од пациентите со тежок случај на овој синдром преживуваат.
Неретко кај повозрасните пациенти се појавува и бактериско воспаление на белите дробови поради послабата отпорност на инфекции, како и намалениот имунитет. Светските студии покажале дека колку повеќе пациенти се на респиратор, толку има повеќе починати, е причината е вирусот, како и болнички инфекции кај пациентот чие лекување бара долготрајна механичка вентилација, односно респиратор.
Ризикот од ставање на респиратор е голем кај повозрасните и оние лица со коморбидитети, бидејќи при интубацијата пациентот може да биде заразен со бактерии. Факт дека за лекувањето на симптомите на коронавирусот се користат кортикостероиди го зголемува ризикот, бидејќи тие ја намалуваат отпорноста на организмот на инфекции.
