Nga dhimbjet e stomakut dhe urtikariet e deri tek netët pa gjumë dhe menstruacionet e çrregullta, stresi mund të jetë i dëmshëm. Stresi për disa, ngjason sikur zemra po shpërthen nga gjoksi juaj. Për të tjerët, stresi shfaqet në lëkurën tuaj si skuqje ose mund të vëreni se flokët po ju bien më shumë se zakonisht.
Stresi është pjesë e jetës – por nuk është gjithmonë një gjë e keqe. Ndonjëherë, ju jep motivimin që ju nevojitet për të arritur diçka ose për të bërë më të mirën tuaj. Por stresi i pakontrolluar ose i zgjatur mund ti bëjë dëm trupit tuaj, duke rezultuar në dhimbje dhe simptoma të tjera të papritura.
Mjeku i mjekësisë interne Riçard Lang, dhe Suzan Albers psikiatër, PsyD, shpjegojnë lidhjen midis streseve mendorë dhe se si ai ndikon në funksionet tona trupore.
Streset e përditshme kundrejt streseve kronikë
Edhe pse mund të ndiheni sikur stresi po ndodh vetëm në kokën tuaj, ai absolutisht ka një efekt në pjesën tjetër të trupit tuaj. “Stresi nuk shkakton domosdoshmërisht kushte të caktuara, por mund t’i përkeqësojë simptomat e atyre kushteve”, thotë Dr. Lang. “Kur simptomat fizike përkeqësohen, ato mund të rrisin nivelet e stresit te një person”
Dr. Albers shton se stresi mund të na ndikojë në afat të shkurtër dhe afatgjatë.
Foktorët e stresit ditorë. Streset e përditshme janë ato që shumica prej nesh i kalojmë çdo ditë. Ndoshta keni humbur autobusin për në punë, keni harruar të paguani faturat ose jeni duke u përgatitur për një darkë me miqtë tuaj. “Ajo që ndodh në trup është se muskujt tanë fillojnë të tensionohen, zemra fillon të rrahë më shpejt dhe shumë oksigjen shkon në mushkëri”, shpjegon Dr. Albers. “Lajmi i mirë është se shpesh, stresorët janë të vegjël. Pasi stresi ka kaluar, trupi ynë kthehet në gjendjen e tij normale të pushimit”.
Stresi kronik. Stresi afatgjatë mund të shkaktohet nga të njëjtat strese të përditshme, por ndryshimi është se ato bëhen të vazhdueshme dhe fillojnë të grumbullohen njëra mbi tjetrën me kalimin e kohës. “Stresorët kronikë janë gjëra të tilla si problemet financiare dhe konfliktet me anëtarët e familjes. “Këto probleme të vazhdueshme mund të kenë efekte të qëndrueshme dhe të thella në shëndetin tuaj mendor dhe fizik,” shpjegon ajo.
Stresi kronik ose afatgjatë mund të çojë në gjithçka, nga shtimi i peshës tek gjumi i dobët dhe problemet që lidhen me zorrët.
“Trupi juaj ngec në atë reagim dhe nuk mund të qetësohet. Kështu që trupi juaj është vazhdimisht i ngarkuar me kortizol”, shpjegon doktor Albers. “Kjo shkakton inflamacion dhe inflamacioni është ai që ju bën të prekshëm ndaj sëmundjeve kronike.”
Çfarë mund t’i bëjë stresi trupit tuaj?
Stresi mund të bëjë disa gjëra të çuditshme në trupin tuaj, duke e ngacmuar atë në vende të ndryshme. Ja se si stresi mund të ndikojë në trupin tuaj:
- Muskujt dhe kyçet
Stresi mund të shkaktojë dhimbje, shtrëngim ose dhimbje në muskujt tuaj, si dhe spazma dhimbjeje. Mund të çojë në simptoma të artritit, fibromialgjisë dhe kushteve të tjera, sepse stresi ul pragun e dhimbjes.
Sipas Shoqatës Amerikane të Psikologjisë (APA), kur përjetoni stres, muskujt tuaj tensionohen. Kur stresi zhduket, muskujt tuaj e çlirojnë tensionin.
- Zemra dhe mushkëritë
Besoni apo jo, stresi mund të ndikojë në zemrën tuaj. Një situatë si përpjekja për të përmbushur një qëllim në punë, për shembull, mund të shkaktojë rritje të rrahjeve të zemrës. Dhe një sasi e madhe e kortizolit të hormonit të stresit mund të përkeqësojë gjendjet e zemrës dhe mushkërive, duke përfshirë sëmundjet e zemrës, anomalitë e ritmit të zemrës, presionin e lartë të gjakut, goditjen në tru dhe astmën. Përveç sëmundjeve të mushkërive, stresi mund të shkaktojë edhe gulçim dhe frymëmarrje të shpejtë.
Nëse keni dhimbje gjoksi ose shtrëngim ose rrahje të zemrës, vizitoni një mjek sa më shpejt të jetë e mundur për të përjashtuar një gjendje serioze.
- Lëkura dhe flokët
Edhe lëkura dhe flokët tuaj nuk janë imune ndaj efekteve të stresit. Nëse keni një gjendje të lëkurës si ekzema, rosacea ose psoriasis, stresi mund ta përkeqësojë atë. Mund të çojë gjithashtu në urtikarie dhe kruajtje, djersitje të tepërt dhe rënie të flokëve.
- Zorrët
A keni pasur ndonjëherë stomakun kaq të stresuar? Stresi mund të ketë një ndikim të vërtetë në sistemin tuaj të tretjes – nga simptoma më të thjeshta si dhimbja, gazrat, diarreja dhe kapsllëku deri te gjendjet më komplekse si sindroma e zorrës së irrituar dhe refluksi i acidit (GERD).
Kur jeni të stresuar, mund të prireni të hani pak a shumë, gjë që mund të çojë në ushqim jo të shëndetshëm. Nëse stresi është mjaft i rëndë, mund edhe të vjellni.
- Shpatullat, koka dhe nofulla
Efektet e stresit në trupin tuaj mund të varrojnë përmes trekëndëshit të tensionit, i cili përfshin shpatullat, kokën dhe nofullën.
“Stresi mund të shkaktojë dhimbje koke tensioni, shtrëngim në qafë dhe nofull, nyje, spazma në qafë dhe shpatulla”, sqaron Dr. Lang. “Ai gjithashtu mund të kontribuojë në TMJ, një çrregullim i nofullës.”
- Sistemi imunitar
Ju duhet një sistem i fortë imunitar për të luftuar sëmundjet, por stresi dobëson mbrojtjen e trupit tuaj.
“Kjo ju bën më shumë gjasa të merrni një ftohje ose grip, për shembull”, paralajmëron Dr. Lang. “Ai gjithashtu mund të përkeqësojë kushtet autoimune si lupusi dhe sëmundja inflamatore e zorrëve”.
Kujdesuni për sistemin tuaj imunitar duke e forcuar atë me zakone të shëndetshme të të ushqyerit dhe stërvitje. Më e rëndësishmja, trajnimi i sistemit tuaj imunitar duke reduktuar stresin mund të jetë shumë efektiv në ruajtjen e shëndetit.
- Shëndeti riprodhues
A e keni menduar ndonjëherë pse periodat tuaja ndonjëherë mund të kalojnë një muaj ose të vonohen një javë? Mund të ketë një sërë arsyesh për këtë, por stresi mund të jetë absolutisht një faktor kontribuues.
Nuk është për t’u habitur, kjo mund t’ju vendosë në stres – ku ju jeni të shqetësuar ose të pasigurt se kur do ti keni menstruacionet tuaja të ardhshme. Mungesa e vazhdueshme e periodave për shkak të stresit mund të çojë gjithashtu në çekuilibër hormonal ose një gjendje të quajtur amenorrea sekondare.
- Gjumi
Stresi gjithashtu mund të jetë arsyeja pse ju rrotulloheni gjatë gjithë natës. Një gjendje e vazhdueshme shqetësimi e vë mendjen (dhe trupin) tuaj në një gjendje tensioni – ndoshta stresi shfaqet në formën e të menduarit të tepërt ose të qëndrimit zgjuar në orët e vona të natës duke luajtur video lojëra ose duke lundruar nëpër internet përmes telefonit tuaj.
Edhe më keq, mund të filloni të stresoheni për faktin se nuk jeni duke fjetur – dhe kështu cikli vazhdon. Me kalimin e kohës, netët pa gjumë për shkak të stresit mund të dëmtojnë shëndetin tuaj, veçanërisht nëse nuk jeni duke bërë gjumë 7 deri në 9 orë. Madje mund të çojë në çrregullime të gjumit si pagjumësia.
- Shtim në peshë
Për shkak të hormonit natyror të stresit, kortizolit, stresi juaj mund të ndikojë gjithashtu në peshën tuaj. Kortizoli është pjesërisht përgjegjës për menaxhimin e metabolizmit tuaj dhe kur lirohet shumë, shkakton mbylljen e disa funksioneve të trupit dhe ngadalëson metabolizmin tuaj. Për fat të mirë, ka mënyra për të kontrolluar nivelet e kortizolit dhe për t’i kthyer ato të punojnë për ju, jo kundër jush.
- Shëndeti mendor
Stresi mund të shkaktojë simptoma të depresionit dhe të zvogëlojë entuziazmin tuaj për aktivitetet që ju pëlqejnë normalisht – nga hobi i përditshëm deri tek kalimi i kohës me të dashurit. Nëse stresi juaj bëhet aq i qëndrueshëm saqë kthehet në shqetësues të pafund, mund të keni edhe një çrregullim ankthi. Njerëzit gjithashtu priren ushqehen keq dhe të ushtrojnë më pak kur janë të stresuar, gjë që vetëm i përkeqëson simptomat e shëndetit mendor.
Të ndihesh i dobët për shkak të stresit nuk është një dështim personal. Kjo ndodh me shumicën prej nesh, ndaj mos kini frikë të kërkoni ndihmë.
Kur duhet të kërkoni ndihmë
“Nëse keni vështirësi për të shkuar në punë, ose keni ndryshime në rutinën tuaj të gjumit ose oreksin tuaj, këto janë disa tregues që nivelet e stresit mund të jenë jashtë kontrollit”, thotë Dr. Albers.
Një ditë stresuese në punë ose një detyrë intensive në shkollë mund të jetë lloji i stresit nga i cili mund të shpëtoni, por nëse është më shumë se kaq, ka mënyra për t’u ndjerë më mirë.
“Ne mund t’i trajtojmë simptomat,” thotë Dr. Lang. “Çelësi i vërtetë është gjetja dhe trajtimi i shkakut të problemit.”
Mjeku juaj mund t’ju ndihmojë me medikamente të tilla si menaxhimi i stresit, këshillimi ose mjekimi për të reduktuar ankthin. Dhe duke punuar së bashku si një ekip me mjekun tuaj, ju do të jeni në rrugë të drejt për tu ndjerë një person më i shëndetshëm.
