Mungesa e energjisë, gjuha e lënduar ose e ënjtur janë shenja të mungesës së hekurit. Lexuesve mund tju bie ndërmend figura e filmave vizatimorë Popaj, marinari i lumtur me një llullë, i cili merr fuqinë e tij me ndihmën e spinaqit të konservuar.
Ndërkohë që filmi vizatimor ende sot e kësaj dite përqon një porosi pozitive për shoqërinë: të bind fëmijët të hanë spinaq! Ndërsa të gjitha ato zarzavate të konservuara nuk na dhanë superfuqi, ato rritën konsumin tonë të hekurit. Dhe kjo nuk është diçka e vogël, duke marrë parasysh se sa e zakonshme është mungesa e hekurit tek fëmijët.
Gastroenterologu pediatrik Dr. Kadakal Radakrishnan shpjegon se çfarë është hekuri, sa e nevojshme është kjo për fëmijët dhe si të dallojmë mungesën e hekurit.
Çfarë është hekuri dhe pse është i rëndësishëm?
Hekuri (Fe) është një mineral që trupi ynë ka nevojë për t’u rritur, zhvilluar dhe prodhuar një substancë të quajtur hemoglobinë. Hemoglobina është një proteinë në qelizat e kuqe të gjakut që trupi juaj e përdor për të transportuar oksigjen në trupin tuaj.
Nivelet tona të hekurit përcaktohen nga dieta jonë. Ka një bollëk ushqimesh të ndryshme që përmbajnë këtë mineral të rëndësishëm (përfshirë spinaqin). Kur marrim më shumë sesa kemi nevojë, trupi ynë duhet të ruajë tepricën për përdorim të mëvonshëm. Mungesa e hekurit mund të ndodhë për dy arsye të përgjithshme:
Nuk po merrni mjaftueshëm hekur për të ruajtur rezervat.
Diçka po i ndodh trupit tuaj që ai po konsumon më shumë se sa duhet hekur në rezervat tuaja sesa zakonisht.
Nëse nuk merrni hekurin që ju nevojitet, do të keni hemoglobinë të ulët. Në thelb do të thotë që ju nuk po merrni aq shumë oksigjen që qarkullon në gjakun tuaj sa duhet. Megjithëse simptomat janë shpesh delikate, ato ngadalë por me siguri mund të shtohen në disa probleme shëndetësore mjaft të ndërlikuara.
Sa hekur ju nevojitet fëmijëve?
Sasia e hekurit që një fëmijë duhet të konsumojë në ditë varet nëse ka apo jo kufizime dietike. Kjo është për shkak se hekuri i gjetur në mish, peshk dhe shpendë është më i lehtë për t’u përthithur nga trupi sesa hekuri nga burimet bimore.
Fëmijët e gjinisë femërore (AFAB) kanë nevojë për hekur shtesë pasi fillojnë menstruacionet.
Doza ditore e hekurit e rekomanduar (RDA) nga Zyra e Suplementeve Dietare të Institutit Kombëtar të Shëndetësisë (NIH) është:
“Hekuri është thelbësor për zhvillimin e fëmijës suaj dhe mungesa e hekurit mund të ndikojë në shëndetin dhe rritjen e tij – madje mund të çojë në anemi”, paralajmëron Dr.Radakrishnan.
Shkaqet e mungesës së hekurit tek fëmijët
Sipas Dr. Radakrishnan, mungesa e hekurit është relativisht e zakonshme tek fëmijët. Zakonisht ndodh për katër arsye kryesore:
Dieta e keqe. Fëmijët janë në rrezik më të madh për mungesë hekuri, sepse ata kanë nevojë për më shumë nga këto gjëra sesa të rriturit. Dhe mos e teproni me qumështin! Një dietë që përmban një sasi të tepërt qumështi mund ta rrezikojë një fëmijë nga mungesa e hekurit.
Rritje e shpejtë. Rritja e fëmijëve mund të jetë e paparashikueshme dhe pothuajse e shpejtë! Nëse fëmija juaj ka një ngecje në rritje, ai ka nevojë për hekur shtesë në dietën e tij.
Humbje gjaku. Në disa raste, humbja e gjakut është e dukshme, si për shembull kur një fëmijë fillon menstruacionet ose pëson një dëmtim të rëndë. Por është gjithashtu e zakonshme që humbja e gjakut të kalojë pa u vënë re. Sëmundja inflamatore e zorrëve (IBD), infeksionet parazitare dhe ulcerat janë vetëm disa shembuj të gjendjeve që mund të shkaktojnë humbje gjaku dhe – si rezultat – mungesë hekuri. Pamundësia për të përthithur sasinë e duhur të hekurit nga ushqimi. Kjo mund të ndodhë me kushte si sëmundja “Crohn”.
13 simptoma të mungesës së hekurit tek fëmijët
Nivelet e ulëta të hekurit ndikojnë në trupin tuaj në mënyra të ndryshme, që do të thotë se ka shumë simptoma të ndryshme që duhet një kujdes i veçantë. Dr. Radakrishnan thotë se simptomat e mëposhtme mund të tregojnë mungesën e hekurit:
Lodhja dhe mungesa e përgjithshme e energjisë.
Oreks i dobët.
Ngrënia e ushqimeve të shpejta
Nervozë ose shpërqendrim.
Lëkurë e zbehtë.
Thonj të dobët.
Duar dhe këmbë të ftohta.
Çarje dhe buzë të thata.
Gjuhë e kuqe, e lënduar ose e ënjtur.
Dhimbje koke.
Marramendje.
Frymëmarrje e shpejtë dhe/ose gulçim.
Rrahje të shpejta të zemrës.
Nëse fëmija juaj shfaq disa nga këto simptoma, është koha të vizitoni pediatrin e tyre për një vlerësim konkret.
Diagnostifikimi i mungesës së hekurit
Si e përcakton një pediatër nëse hekuri i fëmijës suaj është i ulët? Sipas Dr. Radakrishnan, mund tju duhet të bëni disa analiza gjatë takimit që ju e bëni tek ai.
Mjeku do të fillojë duke marrë një histori të detajuar mjekësore. Si pjesë e këtij procesi, ata ndoshta do t’ju bëjnë pyetje në lidhje me dietën e fëmijës suaj – domethënë, çfarë (dhe sa) po ha. Ata gjithashtu do të bëjnë një ekzaminim fizik. Nëse pediatri dyshon se fëmija juaj ka mungesë hekuri, ai do të urdhërojë një analizë gjaku për ta konfirmuar.
“Edhe pse shkaku më i zakonshëm i mungesës së hekurit është marrja e pamjaftueshme e dietës, këto teste janë të nevojshme për të identifikuar me saktësi shkakun e mungesës”, shton Dr. Radakrishnan.
Trajtimi i mungesës së hekurit
Trajtimi i mungesës së hekurit zakonisht përfshin suplemente hekuri. Dr. Radhakrishnan thotë se ofruesi juaj mund të ofrojë suplemente të forta me recetë në raste më të rënda. Zakonisht duhen tre deri në gjashtë javë për të krijuar rezerva hekuri, por mund të duhen deri në tre muaj trajtim, në varësi të ashpërsisë së mungesës.
Pasi të rivendosen nivelet e hekurit të fëmijës suaj, fokusi zhvendoset në mirëmbajtjen e tyre.
“Familjet që përjetojnë mungesë hekuri mund të përfitojnë nga ndihma e një dietologu pediatrik për të përmirësuar marrjen dietike të ushqimeve që përmbajnë hekur”, thotë Dr. Radakrishnan. “Vitamina C gjithashtu mund të ndihmojë në përmirësimin e përthithjes së hekurit, kështu që ky suplement mund të jetë i vlefshëm në kombinim me ushqimet e pasura me hekur”.
Sigurisht, dieta nuk është gjithmonë gjeneza e problemit. Nëse mungesa e hekurit të fëmijës suaj përcaktohet se është rezultat i një gjendjeje themelore mjekësore, ofruesi juaj ose do ta trajtojë vetë ose do ta referojë fëmijën tuaj tek një specialist për kujdes shtesë.
Edhe pse rrallë, është e rëndësishme të detektohet se, nëse nivelet e hemoglobinës së fëmijës suaj ulen në mënyrë të rrezikshme, ato mund të kërkojnë trajtim më intensiv.
“Transfuzionet e gjakut, injeksionet e hekurit dhe terapia intravenoze (IV) e hekurit bëhen të gjitha në spital,” shpjegon Dr. Radakrishnan.
Epoka e Hekurit
Nëse nivelet e hekurit tek një person janë të ulëta, ata prodhojnë më pak hemoglobinë, një substancë që ndihmon qelizat e kuqe të gjakut të bartin oksigjenin nëpër trup. Kjo do të thotë se i gjithë trupi është i mbërthyer. Simptomat mund të varrojnë nga lodhja e deri tek duart dhe këmbët e ftohta duke shkaktuar gjithashtu edhe probleme me sjelljen dhe problemet e oreksit. Tek fëmijët, mungesa e hekurit gjithashtu mund të pengojë rritjen dhe zhvillimin.
Mungesa e hekurit është zakonisht rezultat i të ushqyerit të dobët, por mund të ndodhë gjithashtu nëse fëmija juaj ka një rritje të shpejtë, ka një gjendje mjekësore që pengon përthithjen e duhur ose po humbet gjak për ndonjë arsye.
Nëse dyshoni se fëmija juaj ka mungesë hekuri, është e rëndësishme të vizitoni pediatrin e tyre.
