Прим. д-р Неџат Асани
Специјалист оториноларинголог
Клиничка Болница – Тетово
Алергиски ринитис e воспаление во носот што се јавува кога имунолошкиот систем бурно реагира на алергените во воздухот.
Преваленцата на алергискиот ринтис во светската популација се движи помеѓу 10% – 40% (според ARIA, 2016) и покажува тенденција на пораст, што се должи на различни фактори меѓу кои водечко место завзема аерозагадувањето.
Почетокот на симптомите е често за неколку минути по изложеноста на алерген и може да влијаат на сонот и способноста за работа или учење.
Некои луѓе можат да развијат симптоми само во одредени периоди од годината, често како резултат на изложеност на полен. Исто така, многу луѓе со алергиски ринитис имаат и астма, алергиски конјунктивитис ( црвенило и чешање во очите) или атопичен дерматитис.
Алергискиот ринитис обично се активира од алергени во животната средина, како што се поленот, влакната од домашни миленици, прашина или мувла, како и наследената генетика и изложеноста на животната средина исто така придонесуваат за развој на алергии. Пролетта и процесот на цветање на растенијата значително ги зголемуваат алергиските манифестации.
АЛЕРГИСКИОТ РИНИТИС се карактеризира со еден или повеќе од следниве симптоми:
- чешање на нос
- кивање
- јадеж
- затнат нос
- назална секреција
Алергискиот ринитис, често има и симптоми на очната лигавица: чешање, црвенило, солзење од очите, оток на очните капаци.
Алергискиот ринитис може да влијае на секојдневните активности, со присуство на главоболки, замор, губење на концентрацијата, нарушен сон и намален квалитет на животот.
Според начинот на појавување и времетраењето на симптомите може да биде:
- Сезонски (поленски) алергиски ринитис што трае помалку од 4 дена неделно или помалку од 4 недели и целогодишен (постојан) што трае повеќе од 4 недели. Сезонскиот е предизвикан од полените од (бреза, липа, даб, топола, врба, елка, јасен, брест и бор), тревите (пченка, ’рж, пченица, ливадарка), плевел (пелин, штавел, тегавец, коприва, лобода, амброзија, глуварче), габите, особено мувлите и нивните спори. Полените од дрвјата преовладуваат во март, април и во мај, полените од трева во мај – јуни, а плевелите во август и во септември.
- Целогодишниот алергиски ринитис е предизвикан од домашните алергени – домашните миленици и микрокрлежите (дерматофагоидес)
Носните неспецифични иританси, како што се студениот воздух, физичкиот напор, правот, чадот од цигари, зачините, алкохолот, разните мириси, емоциите, ја влошуваат клиничката слика.
За да се постави точна дијагноза дека симптомите се од алергија, направете алерготестови – кожни или преку крвта. Точно ќе знаете кој алерген (туѓа супстанција од надворешната средина) Ви ги предизвикува симптомите, со цел правилно да се лекувате и превенирате. Лекувањето подразбира, пред сè, мерки за превенција, терапија со лекови и специфична имунотерапија.
Превентивните мерки подразбираат контрола на средината во која живееме, со цел да се избегне или да се намали изложувањето на високи концентрации на поленови зрна во воздухот, и тоа затворање на прозорците од домот или автомобилот кога е сезона на полени (од февруари до јуни), особено кога има ветер што го носи поленот и до 100 километри оддалеченост, носете темни очила кога сте надвор, останете дома, користете клима-уреди со антиалергенски филтри, редовно треба да се косат тревните површини, следете ги информациите за дневната состојба на поленот во воздухот. Чистете го станот со водени правосмукачки, децата да не се присутни 1-3 часа при чистењето на просториите, да не спијат со крзнени играчки и во семејства каде што има алергија да не се чуваат домашни миленици во кои паразитираат домашни микрокрлежи.
Од значајна важност е пациентите кои имаат симптоми на алергиски ринитис, да се јават кај својот матичен лекар со цел да се постави навремена дијагноза и да се ординира правилна терапија, а не да започнат со самолекување.
Третманот на алергискиот ринитис, според препораките содржи употреба на антихистаминици и назални кортикостероиди.
Пациентите кои се поставени на терапија, треба да се придржуваат на советите дадени од страна лекарот, односно правилно да ја употребуваат терапијата и доволно долго, согласно препишаната препорака.
Интраназалните кортикостероиди се аплицираат во исправена положба, при што со левата рака се впрскува во десната ноздрва, додека со десната рака во левата ноздрва. На овој начин се овозможува правилно нанесување на лекот во носната празнина и се овозможува максимален ефект. Пред употребата на интраназалните кортикостероиди, од голема важност е носот да биде добро издуван и прочистен.
Пациентите кои имаат веќе поставено дијагноза на алергиски ринитис терапијата поребно е да почнат да ја земаат еден месец пред сезоната на полен.
Исто така може за краток временски период првите 2-3 денови да се земаат и капки за нос (деконгестиви) кои дејствуваат брзо, ги отвораат носните канали за 4-6 часа но не треба да се користат повеќе од 5 дена, бидејќи може да се изгуби осетот за мирис.
Референци:
АRIA 2016 ( Алергиски ринитис и импактот врз астма)
