Станува збор за сериозна невролошка болест која предизвикува слабост во мускулите, инвалидност и на крајот смрт. Често се нарекува и Лу Геригова болест, по славниот бејзбол играч, кому во 1939 му била дијагностицирана. Амиотрофичната латерална склероза често почнува со грчење на мускулите и слабост во раката или ногата или со неразбирлив говор. На крајот, АЛС влијае на способноста за управување на мускулите за движење, говор, јадење и дишење.
Симптоми на АЛС
Раните симптоми на амиотрофичната латерална склероза вклучуваат:
- Потешкотии со кревањето на предниот дел од стапалото и прстите;
- Слабост во нозете, стапалата и зглобовите;
- Слабост или невештост во рацете;
- Неразбирлив говор и отежнато голтање;
- Грчеви на мускулите и чувство на грчење во рацете, рамената и јазикот.
Болеста често почнува во рацете или нозете, а потоа се шири на другите делови од телото. Како што напредува мускулите стануваат прогресивно послаби додека не дојде до парализа. Тоа на крајот влијае на џвакањето, голтањето, говорот и дишењето.
Причини за амиотрофичната латерална склероза
Кај амиотрофичната латерална склероза нервните клетки кои го контролираат движењето на мускулите постепено изумираат, па така мускулите со текот на времето прогресивно слабеат и пропаѓаат. Во 1 од 10 случаи болеста е наследна, додека во останатите случаи се појавува ненадејно.
Истражувачите проучуваат неколку можни причини за амиотрофичната латерална склероза, вклучувајќи:
- Мутација на гените – различните генетски мутации можат да доведат до наследни облици на амиотрофична латерална склероза.
- Хемиска нерамнотежа – личностите кои имаат амиотрофична латерална склероза обично имаат покачени нивоа на глутамати, хемиски материи во мозокот, околу нервните клетки во спиналната течност. Премногу глутамати можат да бидат отровни за некои нервни клетки.
- Неорганизиран имунолошки одговор – понекогаш имунолошкиот состав почнува да ги напаѓа сопствените нормални клетки, а научниците претпоставуваат дека тоа може да предизвика процес кој резултира со амиотрофична латерална склероза.
- Абнормални протеини – постојат докази дека протеините во нервните клетки можат да доведат до постепено таложење, абнормален облик на тие протеини во клетките, на крајот резултирајќи со изумирање на нервните клетки.
КОМПЛИКАЦИИ:
Како што напредува болеста личностите со АЛС можат да искусат една или повеќе од следните компликации:
- Проблем со дишењето – амиотрофичната латерална склероза ги парализира мускулите потребни за дишењето. Можеби ќе бидат потребни уреди за помош при дишењето, кои се носат само ноќе, а се користат и кај апнеа за време на спиењето. Во подоцнежните фази решение може да е и трахеотомијата, односно хируршки отвор на предниот дел од вратот што овозможува користење респиратор. Најчеста причина за смрт кај болните е токму респираторното затајување, обично во рок од три до пет години после појавата на симптомите.
- Проблеми со исхраната – кога се погодени мускулите кои го регулираат голтањето може да се развие потхранетост и дехидрација. Исто така, постои зголемен ризик од аспирација на храна, течности или секрет во белите дробови што може да резултира со воспаление на белите дробови. Цевка за хранење може да ги намали овие ризици.
- Деменција – некои личности заболени од АСЛ имаат проблем со памтењето и донесувањето одлуки, а кај некои се дијагностицира и облик на деменција кој се вика фронтотемпорална деменција.
ТЕСТОВИ И ДИЈАГНОЗА НА АЛС
Амиотрофичната латерална склероза тешко се дијагностицира во раната фаза, затоа што може да е слична на некои други невролошки болести. Тестовите со чија помош може да се исклучат други состојби вклучуваат:
- Електромиограм – овој тест ја мери електричната активност на мускулите. Електродата се вметнува во мускулот кој треба да биде испитан. Инструментот ја бележи електричната активност во мускулите кога се опуштени и за време на контракции.
- Испитување на кондукцијата на нервите – за време на ова испитување електродите се приклучени на кожата над нервот или мускулот кој се испитува. Можно е да почувствува прободување или грч кој поминува низ нервот за време на мерењето на силата и брзината на нервните сигнали.
- Магнетна резонанца – користи радиобранови и силно магнетно поле. МР може да произведе детална слика на мозокот и ’рбетниот столб.
- Анализа на крвта и урината – може да биде од помош да се елиминираат другите можни причинители за симптомите.
- Мускулна биопсија – ако вашиот лекар верува дека имате мускулна болест, а не амиотрофична латерална склероза може да ве упати на мускулна биопсија. Во оваа постапка се зема мал дел од мускулот, под локална анестезија, и се испраќа во лабораторија на анализа.
ЛЕКУВАЊЕ:
Со оглед на тоа дека амиотрофичната латерална склероза не може да се излекува, третманите главно вклучуваат напори за забавување на прогресијата на симптомите и подобрување на квалитетот на живот. На пример, лекови за ублажување на грчевите во мускулите, запекот, заморот, претераното лачење плунка, претераната флегматичност, болката, депресијата. Исто така, може да се препорача и физикална терапија, односно лесни вежби за одржување на кардиоваскуларната кондиција, силата на мускулите и обемот на движењата колку и да е возможно тоа. Работната терапија, исто така, може да е од помош, а истото важи и за говорната терапија.
