Пишува:
Асс. д-р Христиан Дума
Офталмолог, директор на Клиниката за очни болести во Скопје
ФАКТИ
-
1 од 3 пациенти со дијабет во текот на нивниот живот ќе развијат дијабетична ретинопатија
-
Дијабетичната ретинопатија се јавува кога долгорочно зголемени вредности на шеќер во крвта ќе ги оштетат крвните садови кои го снабдуваат окото со крв
-
Во почетниот стадиум, ретинопатијата предизвикува благи симптоми на кои не им се посветува многу внимание, но како болеста прогредира тие може да доведат до слепило
Како настанува прогресија на болеста?
- Во почетниот стадиум на ретинопатија оштетените крвни садови почнуваат да пропуштаат течност или да предизвикаат крварење во ретината (задниот дел од окото), овој стадиум се нарекува и не-пролиферативна ретинопатија.
- Како болеста прогредира кон пролиферативна ретинопатија, покрај зголемената пропустливост на крвните садови од нови мали крвни садови, кои предизвикуваат крварења, кои во покасна фаза, ако не се лекуваат поминуваат во лузни. Веќе во овој стадиум настануваат тешки оштетувања на видот.
- Дијабетична макулопатија – во овој стадиум настануваат промени во централниот дел на макулата која е одговорна за централен вид. Настанува оток на макулата која предизвикува симптоми како намалување на видната острина, заматен вид, црни петна во видот, пореметување на линиите, предметите се гледаат со избелени бои.
ТЕРАПЕВТСКИ МОЖНОСТИ
Оптимално лекување на дијабетот, со одржување на нормални вредности на шеќерот, крвниот притисок и липидниот статус се од основно значење за пациентите со дијабет. Тоа ќе резултира со намалување на ризикот за било какви компликации покасно.
Доколку пациентите со дијабет бидат навремено дијагностицирани, офталмологот ќе препорача третман соодветно на стадиумот на болеста.
Ласерска фотокоагулација
Оваа процедура до неодамна се сметаше дека е стандардна процедура со која се лекуваат пациентите со ретинопатија. Таа може да го стабилизира видот и може да го превенира понатамошното губење на видот, но многу ретко може да ја подобри видната острина на пациентот. Таа не е ефективна кај повеќето пациенти кои имаат дифузни промени. За време на фотокоагулацијата се упатуваат зраци кон местата каде се наоѓаат крварењата, со што се намалуваат протекувањата од крвните садови и на тој начин се третираат промените на ретината.
Анти –ВЕГФ терапија
Анти –ВЕГФ терапија, претставува голем напредок во третманот на видните нарушувања кај ретинопатијата, особено кај пациентите со дијабетичен макуларен едем. Како се осознаваа механизмите кои предизвикуваат оштетувања на ретината, така се развивале терапии кои ќе ги блокираат гликопротеините кои предизвикуваат создавање на нови крвни садови, а вообичаено имаат многу повисоки вредности кај овие промени на ретината. Затоа оваа терапија сега се препорачува и пред ласерска фотокоагулација кога е во прашање лекување на дијабетичен макуларен едем, зошто со ласерската фотокоагулација воглавно се запира процесот на напредување на болеста без посебни ефекти на видот кај пациентите.
За разлика од ласерот, анти ВЕГФ терапијата доведува до подобрување на видот кај пациентите со ДМЕ.
Кај овие пациенти во независно клиничко истражување е потврдено дека кај 76% од пациентите на афлиберцепт и 66% од пациентите на бевацизумаб, дошло до подобрување на видот за повеќе од 10 букви на крајот на втората година од лекување а кај 20% од пациентите на афлиберцепт и 17% од пациентите на бевацизумаб, дошло до подобрување на видот за повеќе од 15 букви. Тоа значи дека значително го подобрува видот на пациентите а со тоа и нивниот квалитет на живот.
- Зошто тоа е важно за пациентот со дијабетичен макуларен едем?
Затоа што дијабетот е хронично заболување кое во текот на времето го намалува квалитетот на живот и е од особено значење тој квалитет да се одржува колку е можно подолго на повисоко ниво, заради самиот пациент – да биде самостоен, заради неговото семејство, зошто може да биде потребна грижа за терапија и секојдневните активности од некој член на семејството и за самото општество – колку подолго пациентот е добро контролиран толку повеќе ќе биде продуктивен за себе, семејството и за општеството, во кое ќе твори а нема да биде причина за товар на здравствените фондови. Студиите покажале дека подобрување на само еден ред или само 5 букви е доволно да го зголеми квалитетот на живот кај пациентите, тие ќе може да читаат, да возат автомобил при отежнати околности итн.
Витректомија
Витректомија е потребна во покасна фаза од болеста кога настанале многу поголеми крварења во стаклестото тело или ја одлепиле ретината. Тоа е хируршка процедура во тек на која стаклестото тело се заменува со солен раствор, со кое се подобрува видот и се задржува обликот на окото. Витректомијата е ефикасна со подобрување на видот ако крварењето во стаклестото тело било причина за нарушен вид, но не е толку ефикасна ако настанало одлепување на ретината.
Кортикостероиди
Кортикостероидната терапија делува на другиот механизам кој е причина за настанување на воспаление (оток). Таа има поголема краткорочна придобивка од ласерскиот третман, во однос на подобрување на видната острина. Сепак, нивната корист се намалува после неколку месеци и на крајот останува инфериорна во однос на ласерот во втората и третата година од третманот. Кортикостероидната терапија може да предизвика други компликации на очите, како што се катаракта или зголемување на интраокуларен притисок, што е главен фактор на ризик за појава на глауком.
