Пишува: Асс. д-р Христијан Дума
Офталмолог, директор на Клиниката за очни болести во Скопје
Кога последен пат сте биле на очен преглед?
Денес е светски ден на видот, затоа апелираме до членовите на вашите семејства, пријатели, колеги – направете редовен преглед на вашите очи!
253 милиони луѓе во светот се слепи или имаат умерено оштетен вид. 75% од овие случаи може да се превенираат, затоа да го искористиме овој ден да ја зголемиме свсноста за значењето на видот на прво место, зошто денес е Светски ден на видот!
Закажете преглед за вашите и очите на вашите најблиски.
Катарактата, рефрактерните аномалии, дијабетичната ретинопатија, сенилната макуларна дегенерација – се најчести причини за губење на видот.
Процентот на слепило како резултат на катаракта се движи од 5% во развиените земји заради користењето на висококвалитетни леќи и многубројните техники. Затоа таа денес и не е најголем проблем за општетството. Меѓутоа денес се соочуваме со проблемот на население кое старее и има се поголем број на коморбидитети, па затоа сенилната макуларна дегенрација и дијабетичната ретинопатија се оние кои се можеби најпредизвичкувачки проблеми со кои се соочуваме во напорите за намалување на слепилото.
Дијабетична ретинопатија
Дијабетес мелитус станува глобална епидемија и сега е една од главните причини за губење на видот на глобално ниво. Во 2014 година, имаше околу 422 милиони луѓе (8,5% од возрасната светска популација) кои живеат со дијабетес; споредено со 108 милиони во 1980 година (Глобален извештај на СЗО за дијабетес). Зголемената урбанизација, потрошувачката на помалку хранлива храна, повеќе седечки начин на живот и како резултат на дебелината придонесоа за драматичен пораст на глобалната преваленца на дијабетичарит. Земјите со низок и среден равој се справуваат со околу 75% од светската популација со дијабет. А во источниот Медитеран, на кого припаѓаме и ние, дијабетесот е присутен со близу 14% од популацијата. Затоа треба да се работи особено на намалување на преваленцата на дијабетес и ефикасно справување со нејзините компликации како што е дијабетичната ретинопатија, кои остануваат до касен степен недијагностицирани. Дијабетесот го зголемува ризикот од низа болести на очите, но главна причина за слепило поврзани со дијабетес е дијабетична ретинопатија (ДР). ДР ги оштетува крвните садови во внатрешноста на мрежницата на задниот дел од окото. Обично влијае на двете очи и може да доведе до губење на видот ако не се лекува. Лошо контролираниот шеќери во крвта, високиот крвен притисок и високиот холестерол го зголемуваат ризикот од развој на ДР.
Дијабетичната ретинопатија е водечка причина за губење на видот кај возрасните во работна возраст (20-65 години).
Како се справуваме?
Не постои третман што може да го врати видот што веќе е изгубен.
Затоа акценот на справување со овој проблем е навремена дијагноза. ДР е првично асимптоматска, многу луѓе со дијабетес не се свесни за нивната состојба, доколку не одат на редовни очни прегледи, болеста може да влијае на нивниот вид и да доведе до слепило. Затоа, скринингот и раната интервенција се клучни. Најефикасните програми за дијабетична ретинопатија заземат холистички пристап, фокусирајќи се за едукација на пациентите, редовни годишни прегледи на видот и висококвалитетен и достапен третман. Клиниката за очни болести е добро екипирана со стручен кадар и располага со најсоверемена ани ВЕГФ терапија (афлиберцепт и бавацизумаб) која се препорачува согласно изготвените протоколи на клиниката како и ласерска фотокоагулација. Зголемената соработка меѓу ендокринолозите и сите други интернисти кои се вклучени локално во следење на пациентите со дијабет и офталмолозите е неопходна за да се спречи претстојната епидемија на губење на видот како резултат на дијабетична ретинопатија.
Сенилна макуларна дегенерација (СМД)
СМД е трета најважна причина за слепило во светот и водечка причина за слепило во високо развиентие земји.
Тоа е болест која влијае на централното подрачје на мрежницата (макула) на задниот дел од окото. Раните фази на болеста се генерално асимптоматски. Во подоцнежните фази може да има значително нарушување во рамките на централното визуелно поле што доведува до целосно губење на централниот вид.
Се проценува дека глобално 196 милиони луѓе ќе имаат СМД во 2020 година, што ќе се зголеми на 288 милиони во 2040 година. Главните фактори на ризик за СМД се возраста , генетски фактори и пушењето. Третманот на СМД се револуционизира со употреба на анти-васкуларни агенси за раст на ендотелијалниот фактор (анти ВЕГФ) кои го забавуваат растот на нови крвни садови кои се јавуваат кај влажната форма на оваа дегенерација, како и ласерската фоктокоагулација. Овие се најефективните достапни терапии со кои располага и нашата клиника. Анти ВЕГФ терапиите се аплицираат како инјекција во окото и се применливи само за неоваскуларната форма на болеста. Во моментов нема ефикасен третман за географска атрофија. Постојат некои докази дека антиоксидантни и витамински додатоци може да ја забават прогресијата на СМД и губење на видот.
