Атеросклерозата е патолошки процес при кој се акумулираат масни материи, холестерол, делови од мртви клетки и калциум во внатрешниот ѕид на артериите. Обично ги зафаќа големите и средни артерии. Артериските наслаги можат да се натрупаат доволно за значително да го намалат протокот на крв низ артериите. Главните компликации се јавуваат кога ѕидот на артеријата станува толку стеснет што може да пукне. По овој процес доаѓа до изливи и можност за создавање на згрутчувања на крвта кои можат да го спречат протокот на крвта во форма на тромбоза или емболија доколку отиде на друго место во телото. Атеросклерозата е тивок убиец, напредува полека, но сигурно, а симптомите се појавуваат дури во поодмината фаза на болеста.
Атеросклерозата обично не предизвикува симптоми се до моментот кога ќе дојде до значително запушување на артериите.
Тогаш се појавуваат првите симптоми слични на ангина пекторис или на инфаркт. Ангиозната болка во градите, чувството на нелагодност и крвниот притисок се некои од знаците дека срцевиот мускул не добива доволно кислород и со самото тоа дека постои некакво закрчување. Чувството може да се шири во пределот на рамената, рацете и вратот. Емоционалниот стрес може да предизвика ангиозна болка. Кога атеросклеротичната наслага ќе се најде во каротидните артерии (артерии на вратот кој обезбедуваат кислород за мозокот) и предизвикува нивно стеснување, се јавуваат симптоми на мозочен удар. Овие симптоми вклучуваат слабост, вртоглавица и нагло трнење. Атеросклеротичните стеснувања на артериите во долните екстремитети може да доведе до вкочанетост, болка, а понекогаш и опасна инфекција.
Малку се знае дека процесот на атеросклерозата почнува многу рано, веќе во втората деценија од животот. Меѓутоа тогаш овој процес не ја загрозува проодноста на крвните садови, и во оваа фаза не може лесно да се открие. Како процесот напредува, крвните садови се повеќе се стеснуваат, а болеста се открива дури кога проодноста во крвните садови е помала од 25 % од нивниот попречен пресек. Формирањето на атероматозните наслаги трае со години.
Ризик фактори за појава на атеросклероза се: пушењето цигари, високиот крвен притисок, високо ниво на ЛДЛ (лошиот), а ниско ниво на ХДЛ (добриот) холестерол и дијабетесот.
Лекувањето се темели на превенција на појавувањето и развојот на болеста. Во примарна превенција се спречуваат ризик факторите за појава на болеста и со неа треба да се почне што е можно порано, уште во детството со создавање на здрави прехранбени навики. Во секундарна превенција се спречува развојот или влошувањето на веќе појавената болест со намалување или контрола на постоечките ризици.
