Ацевски, доктор на фармацевтски науки: Што претставува Модел на здравство базирано на проценка на вредност?

Придобивките од моделот на здравство базирано на проценка на вредност се многубројни, а се однесуваат на сите чинители во здравствениот сектор, на пациентите, давателите на здравствените услуги, плаќачите на здравствените услуги, снабдувачи со лекови и општеството како целина

(What Is Value-Based Healthcare?)

Потребата од постојано подобрување на здравствениот систем, а се со цел креирање на здравствено-финансиски систем во кој ќе се добие најголема вредност за вложените средства, наметнува тренд на имплементирање на нови модели. Модерните општества поставуваат, евалуираат и коригираат здравствени системи често, а се со една единствена цел здравјето на пациентот во главниот фокус на општественото живеење. Еден таков модел е моделот на здравство базирано на проценка на вредност.

Пишува: М-р фарм. Стевче Ацевски, доктор на фармацевтски науки

Моделот на здравство базирано на проценка на вредност е модел за здравствени услуги во кој давателите на услуги (болниците и лекарите) се платени во основа на исходот од лекувањето на пациентот. Во суштина, давателите на здравствените услуги се поттикнати и наградени, за нивното вложување во подобрувањето на исходот од третманот на пациентот, намалување на ефектите и инциденцата од хронични болести, како и поттикнување на воведување на здравствени навики со кои пациентите ќе водат поздрав живот. Според бројни фармакоекономски истражувања објавени во меѓународни списанија, за 1 000 долари на годишно ниво се намалува трошокот по пациент само со совет на пациентот за прекин на пушењето, за 24 000 долари годишно се намалува трошокот по пациент кај кој се третира хипертензијата, а скоро 100 000 долари годишно е помал торшокот за здравствена грижа за пациент кај кој е регулирана хиперхолестеролемијата.

Моделот на здравство базирано на проценка на вредност се разликува од моделите на здравство каде давателите на здравствени услуги се проценуваат само според бројот (квантитетот) на здравствени услуги кои ги извршуваат. „Вредност“ во моделот на здравство базирано на проценка на вредност означува процес на евалуација на исходот од дадената здравствената услуга, а во однос на трошокот за таа здравствена услуга.

Кои се предностите од Моделот на здравство базирано на проценка на вредност?

Придобивките од моделот на здравство базирано на проценка на вредност се многубројни, а се однесуваат на сите чинители во здравствениот сектор, на пациентите, давателите на здравствените услуги, плаќачите на здравствените услуги, снабдувачи со лекови и општеството како целина.

Пацентите, пред се, трошат помалку средства за да постигнат подобро здравствено осигурување

Менаџирањето со хронична болест, како канцер, дијабетес, висок крвен притисок, ХОББ или гојазност може да биде скапо и многу временски зависно за пациентите. Моделот на здравство базирано на проценка на вредност се фокусира на активности кои помагаат пациентите да оздрават од болеста или повредите побргу, но и да се спречат, колку што е можно, хроничните заболувања. Како резултат на тоа, пациентите имаат помалку посети на лекарите, медицински тестови и процедури, трошат помалку пари за лекови на рецепт, како последица на подобрувањето на нивното здравје.

Давателите на здравствените услуги постигнуваат поголема ефикасност и поголемо задоволство на пациентите

Давателите на здравствени услуги (болниците и лекарите) ќе треба да трошат повеќе на воведување на нови услуги за превенција на заболувања на пациентите, но значително помалку средства ќе се издвојуваат за менаџирање со хронични болести. Квалитетот на здравствената услуга и ангажманот кон пациентот се зголемува. Фокусот на здравствениот работник е насочен на вредноста на здравствената услуга, наместо како досега на бројот на здравствени услуги.

Плаќачите на здравствените услуги ги контролираат трошоците и го намалуваат ризикот

Ризикот од неуспех на здравствените услуги е намален преку проширување на мрежата на здравствени услуги кон поголема популација на пациенти. Поздрава популација со помалку здравствени епизоди има помала потреба за интервенции. Плаќање базирано на проценка на вредноста овозможува на плаќачите на здравствени услуги зголемена ефикасност, преку воведување на плаќања за подолг период од животот, на пример, кај хронични состојби, плаќања за период од една година.

Снабдувачите со лекови може да ги усогласуваат цените за здравствените услуги согласно исходот по здравјето на пациентот

Снабдувачите со лекови имаат корист од моделот на здравство базирано на проценка на вредност, преку можноста да ги понудат своите производи кон поголема популација на пациенти, согласно тековните трендови на финансиско работење, без разлика на фактот што трендот за трошоци за лековите е во континуиран раст. Многу здравствени авторитети се обидуваат да ги натераат производителите да ги намалат цените на лековите, најчесто базирано трошоци за лекови со избор на референтни здравствени системи од други земји, без притоа да вршат евалуација на ефикасноста на терапијата.

Општеството станува поздраво, а севкупните трошоци за здравство се намалуваат

Помалку ресурси се трошат за справување со хроничните болести на пациентите, а хоспитализациите и медицинските услуги за пациентите се намалуваат. Во земји каде трошоците за здравствени услуги се околу 18 % од БДП, моделот на здравство базирано на проценка на вредноста значително ќе ги намали севкупните трошоци за здравствени услуги за пациентите.


Како здравство базирано на проценка на вредноста се вклопува во новите здравствени модели?

Воведувањето на здравство базирано на проценка на вредноста го менува начинот на кој лекарите и болниците ја обезбедуваат здравствената грижа за пациентот.  Новите здравствени модели имаат тимски ориентиран пристап за здравствена грижа и споделување на информации за пациентите, а се со цел грижата да биде координирана, а исходот да биде проценет соодветно.

Согласно програмата за плаќање на здравствени услуги, здравствените институции добиваат и средства во однос на квалитетот на здравствената грижа која ја даваат на пациентите. Главен акцент се става на:

  • Намалување или елиминирање на несаканите ефекти;
  • Воведување на стандарди, базирани на медицина заснована на докази, кои нудат најдобар исход за пациентот;
  • Менување на процесите на здравствените институции, со цел да се воспостави подобро здравствено искуство на пациентите;
  • Зголемување на транспарентноста кон корисниците на здравствените услуги;
  • Препознавање на болниците кои нудат висококвалитетна грижа по помал трошок.

Која е иднината на здравство базирано на проценка на вредноста?

Промената од плаќање на услугата, во плаќање по проценка бара време, а промената е многу потешка отколку очекуваното. Како се менуваат здравствените перспективи и како се воведуваат различните модели за здравствени плаќања, така се тежнее кон постигнување на подобри здравствени системи со помали трошоци. Сепак, со воведување на здравство базирано на проценка на вредност ќе се постигне намалување на трошоците за здравствени услуги, а ќе се поттикне подобрување на квалитетот на здравствените услуги, а пациентите ќе се стимулираат да водат поздрав живот.