Многу луѓе користат бои за коса, кои можат да содржат различни видови хемикалии. Студиите ги разгледаа боите за коса како можен фактор на ризик за различни видови на рак. Еве што покажува истражувањето за да можете да направите избор што е удобен за вас.
Видови на бои за коса
Боите за коса многу варираат во нивниот хемиски состав. Постојат 3 главни типа на бои за коса:
Привремени: Привремените бои ја покриваат површината на косата, но не навлегуваат во вратилото на косата. Генерално траат од 1 до 2 перења.
Полу-трајни: Полу-трајните бои продираат во влакното на косата. Тие обично траат за 5 до 10 перења.
Трајни (оксидативни): Трајните бои предизвикуваат трајни хемиски промени на косата. Тие се најпопуларните типови на бои за коса, бидејќи промената на бојата трае се додека косата не се замени со нов раст. Овие бои понекогаш се нарекуваат бои од јаглен-катран поради некои состојки во нив. Тие содржат безбојни материи како што се ароматични амини и феноли. Во присуство на водород пероксид, овие супстанции поминуваат низ хемиски реакции за да станат бои. Потемните бои за коса имаат тенденција да користат повеќе од овие средства за боење.
Најголем дел од загриженоста за ризикот од рак е со полутрајните и трајните бои. Бидејќи потемните бои имаат повеќе од некои хемикалии кои можат да предизвикаат рак, овие производи се од најголема потенцијална загриженост.
Како луѓето се изложени на бои за коса?
Кога луѓето ја бојадисуваат косата или ја фарбаат, некои хемикалии во бојата за коса може да се апсорбираат во мали количини преку кожата или да се вдишат од испарувањата во воздухот.
Луѓето кои редовно работат околу фарбите за коса како дел од нивните работни места, како што се фризери, стилисти и бербери, веројатно ќе бидат повеќе изложени од луѓето кои само ја фарбаат косата по прилика. Многу од грижите за боите за коса кои веројатно предизвикуваат рак се фокусирани на луѓето кои работат со нив.
Дали боите за коса предизвикуваат рак?
Истражувачите со години ја проучуваат можната врска помеѓу употребата на боја за коса и ракот. Студиите највнимателно ги разгледаа ризиците од рак на крвта (леукемии и лимфоми), рак на мочниот меур и рак на дојка.
Што покажуваат студиите?
Истражувачите користат 2 главни типа на студии за да се обидат да откријат дали некоја супстанција може да предизвика рак. Супстанцата која предизвикува рак или помага во развојот на ракот се нарекува канцерогена.
Лабораториски студии (студии направени со употреба на лабораториски животни или клетки во лабораториски садови)
Студии кај луѓе (епидемиолошки студии)
Во повеќето случаи ниту еден вид на студија не обезбедува доволно докази самостојно, така што истражувачите обично ги разгледуваат човечките и лабораториските студии кога се обидуваат да откријат дали нешто може да предизвика рак.
Проучувањето на боите за коса може да биде тешко бидејќи не сите бои за коса се исти – тие можат да содржат која било од илјадниците различни хемикалии. Згора на ова, состојките во боите за коса се менуваат со текот на времето. Раните бои за коса содржеа хемикалии, вклучително и некои ароматични амини, кои беа откриени во доцните 1970-ти дека предизвикуваат рак кај лабораториските животни, па производителите на бои за коса променија некои од нив во нивните производи. Проучувањето на изложеноста на бои за коса од пред неколку децении можеби не е исто како и проучувањето на моменталната изложеност. Всушност, многу студии ја класифицираат личната употреба на боја за коса врз основа на тоа дали се случила пред или по 1980 година.
Студии направени во лабораторија
Се покажа дека некои од состојките што се користат во боите за коса (вклучувајќи одредени ароматични амини) предизвикуваат рак кај лабораториски животни, обично кога на животните им биле давани големи количини на бои во подолг временски период. Иако студиите покажаа дека дел од бојата нанесена на кожата на животното се апсорбира во крвотокот, повеќето не пронашле врска помеѓу нанесувањето на кожата и ризикот од рак.
Не е јасно како овие резултати може да се поврзат со употребата на бои за коса од страна на луѓето.
Студии кај луѓе
Повеќето од студиите кои истражуваат дали производите за бојадисување на косата го зголемуваат ризикот од рак се фокусирани на одредени видови на рак како што се ракот на мочниот меур, не-Хочкин лимфом, леукемија и рак на дојка. Овие студии разгледаа 2 групи луѓе:
Луѓе кои редовно користат бои за коса
Луѓе кои се изложени на нив на работа
Рак на мочниот меур: Повеќето студии на луѓе изложени на бои за коса на работа, како што се фризери и бербери, открија мал, но прилично постојан зголемен ризик од рак на мочниот меур. Сепак, студиите кои ги разгледуваат луѓето кои имаат бојадисана коса не откриле постојано зголемување на ризикот од рак на мочниот меур.
Леукемии и лимфоми: Студиите кои ја разгледуваат можната врска помеѓу личната употреба на боја за коса и ризикот од карциноми поврзани со крв, како што се леукемија и лимфом, имаа мешани резултати. На пример, некои студии откриле зголемен ризик од одредени видови на не-Хочкин лимфом (но не и други) кај жени кои користат бои за коса, особено ако почнале да користат пред 1980 година и/или користат потемни бои. Истите типови на резултати се пронајдени во некои студии за ризикот од леукемија. Сепак, други студии не откриле зголемен ризик.
Рак на дојка: Резултатите од студиите кои ја разгледуваат можната врска помеѓу личната употреба на боја за коса и ракот на дојката се измешани. Многу студии не откриле зголемување на ризикот, иако некои понови студии откриле. Некои студии, исто така, сугерираат можни врски со одредени подтипови на рак на дојка, но не и со други.
Други видови на рак: за други видови на рак, направени се премалку студии за да може да се извлечат цврсти заклучоци.
Многу луѓе користат или работат со бои за коса, па затоа е важно да се направат повеќе студии за да се добие подобра идеја дали овие бои го зголемуваат ризикот од рак.
Што велат стручните агенции
Неколку национални и меѓународни агенции ги проучуваат супстанциите во животната средина за да утврдат дали тие можат да предизвикаат рак. Американското здружение за рак бара од овие организации да ги проценат ризиците врз основа на достапните докази.
Врз основа на студии на луѓе и студии направени во лабораторија, некои од овие стручни агенции ги класифицираа боите за коса или нивните состојки за тоа дали тие можат да предизвикаат рак.
Меѓународната агенција за истражување на ракот (IARC) е дел од Светската здравствена организација (СЗО). Една од нејзините главни цели е да ги идентификува причините за рак. IARC заклучи дека изложеноста на работното место како фризер или бербер е „веројатно канцерогена за луѓето“, врз основа на податоците за ракот на мочниот меур. (Доказите за други видови на рак се сметаат за мешани или несоодветни.) Но, IARC смета дека употребата на лична боја за коса „не може да се класифицира во однос на нејзината канцерогеност за луѓето“, врз основа на недостаток на докази од студиите кај луѓето.
Националната програма за токсикологија на САД (NTP) е меѓуагенциска програма на Националниот институт за здравје (NIH), Центрите за контрола и превенција на болести (CDC) и Управата за храна и лекови (FDA). NTP не го класифицира потенцијалот на боите за коса да предизвикаат рак. Сепак, тој класифицираше некои хемикалии кои се или биле користени во боите за коса како „разумно се очекува да бидат човечки канцерогени“.
(За повеќе информации за системите за класификација што ги користат овие агенции, видете Утврдување дали нешто е канцерогено и познати и веројатни човечки канцерогени.)
Дали се регулирани боите за коса?
Во Соединетите Американски Држави, Администрацијата за храна и лекови (ФДА) ја регулира безбедноста на козметиката, вклучително и боите за коса, но според законот постојат ограничувања за тоа што ФДА може да направи. На пример, FDA не ја одобрува секоја состојка што се користи во боите за коса пред да излезе на пазарот, а генерално одговорноста за безбедноста на производите и состојките паѓа на производителите.
ФДА може да преземе мерки доколку се утврди дека козметиката е штетна или го прекршува законот (како што е погрешно означена). Ова ги вклучува сите нови состојки што ќе се користат во боите за коса. Сепак, многу од постарите состојки во боите за коса (од кои некои сè уште се во употреба) беа исклучени кога ФДА првично доби моќ да ги регулира овие производи во 1930-тите.
Доколку се утврди дека козметиката (вклучувајќи ги и боите за коса) или нивните состојки не се безбедни, ФДА може да побара компанијата да го повлече производот, иако не може да бара отповикување. ФДА може, сепак, да преземе дополнителни чекори доколку е потребно, како што е наредба од федералниот суд за запирање на продажбата, барање американските маршали да го запленат производот или да покренат криминални дејствија.
Дали треба да избегнувам или ограничам изложеност на боја за коса?
Не е јасно колку личната употреба на боја за коса може да го зголеми ризикот од рак, ако воопшто. Досега, повеќето студии не откриле силна врска помеѓу употребата на боја за коса и ракот, но потребни се повеќе истражувања за да се разјасни ова прашање.
Освен препораките што важат за секого (како што се непушење, здрава исхрана, физичка активност и рутински скрининг прегледи), нема конкретни медицински совети за сегашните или поранешните корисници на боја за коса. Пушењето е познат фактор на ризик за рак на мочниот меур и некои видови леукемија (како и многу други видови на рак и други болести), а откажувањето од пушењето може да го подобри вашето здравје, без оглед на тоа дали користите бои за коса или не.
