Пишува: Д-р Бјанка Чачев-Спанческа
Невропсихијатар
Љубомората е изразито непријатен афект (eмоција) кој се заснова на посесивна љубов и замислена или реална закана дека саканата личност или објект ќе бидат напуштени или загубени. Се јавува во сите возрасти. Најраните почетоци се во раното детство. Најпознатиот вид љубомора во таа возраст е непријателскиот однос кон помладиот брат или сестра, и борба за љубов или наклоност на мајката или родителите како пар. Во период кога се развива Едиповиот комплекс се развива и љубомората кон еден од родителите. Таквиот вид љубомора е несвесна и може да биде извор на многу силно чувство на вина. Подоцна, кога единката ќе влезе во релации со партнер оваа ситуација може да ги отвори старите рани и повторно да чувствува љубомора.
Типовите љубомора се различни и може да бидат со различен интензитет.
Љубомората може да е подлога за различни невролошки нарушувања. Љубомората е чувство кое се темели на несигурноста во сопствените вредности и немањето доверба во љубовниот партнер. Може да се манифестира како широк спектар на однесување.
- Постои т.н. нормална љубомора како универзално човечко искуство кое може да оди во крајност, до екстремни патолошки манифестации кои може да значат вистинска душевна болест. Љубомората е чест мотив во литературата, филмовите, текстовите, присутна уште во античките митови – Завс и Хера, Шекспир со Oтело, Дездемона и Јаго – каде што се среќаваат ирационални елементи на љубомора, каде и да нема провокативни околности. Љубоморниот човек е преокупиран со опсесии или делизии на неверство, го обвинува партнерот, бара докази за неверство. Може да се јави во состав на шизофренија, деменција, многу е честа кај алкохолизам, кај други психолошки нарушувања, под дејство на психотропни супстанции, кај опсесивно компулсивно нарушување, кај нарушување на расположението и кај параноично нарушување на личноста како параноја.
- За патолошка љубомора зборуваме кога е таа многу изразена – морбидна, тешка, сексуална опсесивна љубомора – т.н. отелов синдром, брачна параноја. Неделузивна форма е кога нема налудничави идеи, но е со абнормален интензитет на афектот со бес, омраза, обвинувања за неверство, недоверба, барање докази за неверство, вербално и психичко малтретирање и причина за физички пресметки и убиства.
Подеднакво е присутна кај мажи и кај жени. Кај мажите е секогаш потешка. Најчесто се работи за абнормална структура на личност (дисоцијативно нарушување или др.). Агресијата спрема партнерот оди од благо непријателство до екстремно физичко насилство.
Генерално љубомората ја делиме на:
♦ Нормална љубомора – како универзално човечко чувство
♦ Абнормална љубомора – има димензија на психијатриско нарушување
♦ Психотична болна патолошка љубомора со налудничави идеи и делузии.
Кога љубомората е патолошка таа е деструктивна, ја убива смислата на меѓусебниот однос. Љубомората е најчесто израз на несигурност и недоверба кон партнерот, наместо чувство на состој ба на лежерност, опуштеност и смиреност.
Базично, само несигурен човек во себе е љубоморен.
Не е љубоморен оној кој е сигурен во себе и е уверен во таа своја сигурност, сигурен е во својот пол, потенција. Нема љубомора без сексуална компонента. Кога човек закажува на некој план затоа што нема можности, или му се превисоко поставени целите, тогаш тој не може да ја задоволи својата потреба – својата проекција – па својот недостаток го префрла на другите – најчесто на партнерот. Љубомората е недостаток и знак дека нешто ни фали. Љубомората се крие, особено мажите се склони да ја кријат и да не ја признаваат. Љубовта за или на еден човек не бара љубомора за да се докаже или заштити. Љубовта, посветеноста, грижата, чувството на безбедност и знаењето дека вашиот партнер ви е посветен и ве сака – треба да се доволни. За љубов се потребни двајца, две емоционални зрели личности кои знаат и можат да си веруваат.
