Пишува: Д-р Лилјана Брајевиќ
Хирург
Луѓето многу често се среќаваат со погрешни информации за карциномот на дојка, за ризик факторите, за самата болест и за нејзиниот третман. Овие се најчестите митови и факти за карциномот на дојка.
МИТ – Ако никој во семејството немал карцином на дојка, нема ни јас да имам.
ФАКТ
Само 5-10 отсто од карциномите на дојка се наследни. Во преостанатите 90 проценти се јавува прв пат. Се смета дека најголеми ризик-фактори се: да се биде жена, возраста (над 50 години), рана менструација, доцна менопауза, хормонална терапија, жени кои никогаш не раѓале, дебелина, раѓање на прво дете по 40-та година, алкохол, пушење и сл.
МИТ – Ако се храните здраво, вежбате, не пушите цигари, немате ризик да добите карцином на дојка.
ФАКТ
Со здравиот начин на исхрана, вежбање и сл. можете само да го намалите ризикот, но тоа не е гаранција дека нема да ја добиете болеста.
МИТ – Носењето градник, особено оние со жица, може да предизвика карцином на дојка, бидејќи ја нарушуваат лимфната дренажа, со што се таложат штетни материи во дојката кои предизвикуваат карцином.
ФАКТ
Апсолутно неточно. Во 2014 година била направена студија во која биле испитувани околу 1.500 жени со карцином на дојка, при што не се најдени никакви релевантни докази за поткрепа на таа теорија.
МИТ – Користење дезодоранси кои содржат алуминиум предизвикуваат карцином на дојка, бидејќи го блокираат потењето преку кое се исфрлаат штетните материи.
ФАКТ
Досега нема релевантни студии кои покажуваат некаква релација помеѓу дезодорансите и карциномот на дојка. Кога би била точна, тогаш бројот на пациентки со карцином на двете дојки би бил во пораст, бидејќи дезодоранс ставаме во двете пазуви, а статистички не е така. Препорака е само да не се става дезодоранс дента пред да правите мамографија, бидејќи алуминиумските честички може да се прикажат како артефакти на мамографијата и да ја отежнат нејзината интерпретација.
МИТ – Консумација на многу шеќери доведува до појава на карцином или ширење на веќе појавениот. Овој мит постои не само за карциномот на дојка, туку за сите видови карциноми.
ФАКТ
Сите клетки во нашиот организам, без разлика дали се здрави или од карциномот, го користат шеќерот во крвта (гликоза) за нормално функционирање. Клетките на карциномот само побрзо го согоруваат, бидејќи интензивно се размножуваат. Но нема студии кои покажуваат директна поврзаност помеѓу консумацијата на шеќер и појавата на карцином, но има релација со зголемен ризик од дебелина. Затоа, како општа препорака за консумација на шеќер е околу 6 чајни лажички шеќер дневно (во тоа е вклучен шеќерот од сокови, овошје и сл.).
МИТ – Карциномот на дојка секогаш предизвикува појава на грутка која може да се напипа.
ФАКТ
Не е секогаш така. Тоа може да се користи како изговор за да не се оди на редовни контроли. Но понекогаш карциномот, кога е во рана фаза, не може да се напипа. Правењето самопреглед е одлична идеја, но сепак не може да ги замени современите дијагностички методи: ехо на дојка, мамографија и магнетна резонанса на дојки.
МИТ – Карциномот на дојка во рана фаза ретко може повторно да се појави и да се прошири.
ФАКТ
Дури и во рана фаза, секогаш постои ризик карциномот повторно да се појави. Вистина е дека ризикот од повторна појава е најголем од 2 до 5 години по оперативниот третман, но дури и по 20 години постои од 15 до 20 отсто шанса за рецидив. Затоа се потребни редовни контроли.
МИТ – Сите карциноми на дојка се лекуваат исто.
ФАКТ
Сите пациенти се различни, така што третманот е различен и индивидуален кај секоја пациентка. Тој зависи од повеќе фактори (стадиумот на болеста, типот на карцином, годините на пациентката и нејзиниот хормонален статус, постоење на генетски мутации, имунохистохемиските анализи на карциномот и сл.).
МИТ – Карциномот на дојка се јавува само кај постари пациентки и тоа само жени.
ФАКТ
Вистина е дека како што стареат жените, така се зголемува ризикот да добијат карцином на дојка. Во 2017 година била направена студија во која се докажало дека околу 4 проценти карциноми се појавиле кај жени под 40-та година, 23 проценти кај жени во 50-та и 27 проценти кај жени над 60-годишна возраст. Тоа значи дека 1 од 25 случаи со карцином на дојка се јавува кај пациентки помлади од 40 години. Жените кои имаат семејна анамнеза за појава на карцином на дојка кај роднини под 40 години, потребно е да почнат со редовни контроли многу порано отколку другите жени кои немаат таква анамнеза.
МИТ – Карциномот на дојки се јавува само кај жени.
ФАКТ
Во 1 процент карциномот на дојка се јавува и кај мажи. Значи, многу поретко, но не значи дека не може да се јави. Во Америка се очекува во оваа година да заболат околу 2.670 мажи од ова заболување. Проблемот е што најчесто се дијагностицира во многу напреден стадиум, бидејќи ретко некој помислува на тоа.
МИТ – Ако имате БРЦА1 или БРЦА2 мутација во вашата ДНА,тогаш сигурно ќе добиете карцином на дојка.
ФАКТ
Според американскиот Национален институт за карцином, во семејствата каде што се откриени БРЦА 1 или БРЦА2 мутации, докажано е дека не сите жени ги наследиле, а пак оние кои ги наследиле мутациите и не значи дека сигурно ќе добијат карцином. Тие жени имаат само 5 пати поголем ризик да добијат карцином на дојка во текот на животот. Затоа е битно да одат на редовни контроли.
