Хроничната долногрбна болка се појавува кога процесите на нарушување и дегенерација ќе ги надминат природните механизми за заздравување на ткивото. Хроничната болка е придружена и со други симптоми, како несоница, раздразливост и сл.
Причините за хронична долногрбна болка се многубројни и таа може да се појави како резултат на нарушување на кој било дел од ’рбетниот столб и придружните мускули и лигаменти или нивна комбинација. Ваквите нарушувања може да бидат:
- Дегенеративно заболување на меѓупрешленските дискуси – дискусите се еден вид на перничиња меѓу прешленските тела, кои имаат голема содржина на вода и го амортизираат стресот од тежината на телото што се пренесува преку рбетот кон карлицата и нозете. Со тек на годините содржината на вода се намалува, тие дегенерираат, ја губат еластичноста, поради што тие сегменти стануваат болни. Можат да се јават раскини на дискусот, што предизвикуваат стеснување на рбетниот канал и различни типови на притисок на нервите;
- Лумбална (слабинска дискус хернија) – При раскин на меѓупрешленскиот диск неговото меко јадро излегува и прави притисок и иритација на нервните корени и болка по должината на нозете;
- Нарушување на фасетните зглобови – помеѓу секои два соседни прешлени во задниот дел има по две мали зглопчиња, кои имаат зглобна ’рскавица, обвивка и зглобни врски, кои се богато снабдени со нерви. Дегенеративните заболувања на овие зглобови предизвикуваат механичка долногрбна болка, која може да биде изолирана или придружена со болка од меѓупрешленскиот диск;
- Спинална стеноза – претставува стеснување на ’рбетниот канал каде поминуваат нервните корени и може да се јави на едно или повеќе нивоа. Болката обично се шири во дел од нозете, во зависност од сегментот кој е зафатен и е поизразена при движење;
- Спондилолистеза – претставува поместување на прешлените еден во однос на друг. Предизвикува болка во грбот поради нестабилност и локална иритација на структурите во тој дел на грбот или болка по нозете поради притисок на нервите кои излегуваат од тој дел на ’рбетот;
- Деформитет – искривување на ’рбетниот столб – дегенерацијата на дискусите и фасетните зглобови може да води до доцни искривувања на ’рбетниот столб и влошување на дегенерацијата или појава на нестабилност и нарушен став на телото со влошување на болката;
- Траума – скршениците или изместувањата на прешлените како резултат на повреда предизвикуваат акутна болка, за што се потребни итни испитувања и третман;
- Компресивни скршеници – скршеници на цилиндричното прешленско тело, кај кои коската колабира без значајна траума, најчесто поради остеопороза. Тие можат да предизвикаат нагла болка и се почести кај постари луѓе;
Исто така, болка во грбот или по нозете може да се појави и при други заболувања, на други органи надвор од мускулоскелетниот систем. На пример, бубрежни камења или тумори во задниот дел од стомакот може да се манифестираат како долногрбна болка. Болките во нозете можат да потекнуваат и од нарушување на циркулацијата на крвта (клаудикација). Поради тоа е неопходно кај хроничната болка да се направат испитувања кои ќе ја утврдат точната причина за болката.
Понекогаш е можно да не се утврди дефинитивна причина за болката. Во ваквите случаи, третманот се фокусира на лекување на симптомот – болката и подобрување на квалитетот на животот. Кај хроничната болка, третманот го намалува интензитетот и честотата на појава на болката и го спречува напредувањето на болеста.
Понекогаш на направени снимки може да се забележи некоја од горенаведените состојби, а пациентот да нема симптоми или причината за болката да биде друга.
Поставување на дијагноза
Утврдувањето на точната причина за болката е значајно за изборот на начинот на лекување на пациентот. На почетокот се бара пациентот да даде детален опис за начинот на почнување на болката, интензитетот и времетраењето на болката, како и присуството на други симптоми. Исто така, важни се и податоците за професијата на пациентот (дали е поврзана со долго седење, подигање на товар), неговата физичка активност или евентуални повреди.
Прегледот на пациентот е значаен за утврдување на причината за болката. Тој обично се состои од утврдување на функционирањето на сите мускулни групи на нозете (на пример, подигање на прсти и пети, испружување и свиткување на коленото, ширење на колковите) и проверка на осетот и рефлексите на нозете. Се проверува и подвижноста на половината и зглобовите на нозете, како и појава на болка при истегнување на нервите или при притисок на местата каде минуваат нервите.
Вообичаено, анамнезата (податоците од пациентот) и деталниот преглед овозможуваат да се утврди причината за долногрбната болка дури и без понатамошни испитувања. Во мал број случаи се потребни и други испитувања за да се открие причината за болката. Сепак, кај пациентите со хронична долногрбна болка често се прават и други испитувања за да се утврди точното ниво на нарушувањето, степенот на напреднатост на нарушувањето или, пак, за да се направи план за хируршки третман, доколку е потребен.
Дополнителни испитувања
Најчестите испитувања кои се користат се следните:
Рендгенски снимки на слабинско – крстниот дел од ’рбетот – тие можат да покажат нарушувања како спондилоартрозни промени, скршеници, поместување на прешлените (спондилолистеза), намалување на височината на меѓупрешленските дискуси и други деформитети.
Компјутерска томографија – методот, исто така, користи рендгенски зраци кои поминуваат низ ’рбетот и потоа се анализираат со компјутерска програма, при што се добиваат детални информации за коскениот дел од ’рбетот, за видот на скршениците или нивното изместување или, пак, постоењето на тумори.
Магнетна резонанца – со овој метод, која не користи рендгенско зрачење, детално се прикажуваат меките ткива на ’рбетот – се гледа состојбата на меѓупрешленските дискуси, лигаментите, зглобните капсули, нервите и мозочните обвивки во ’рбетниот канал.
Локални инјекции во предел на ’рбетот – под рендгенска контрола се вбризгува локален анестетик со стероид во предел на одредени анатомски структури – фасетните зглобови или околу нервните корени. На овој начин тие се користат дијагностички – се утврдува изворот на болката (ако болката се намали, потекнува од структурата каде е ставена инекцијата), а со самото намалување на болката, делуваат и терапевтски.
(Во наредното продолжение: Третман на долногрбна болка)
