Pronatio dolorosa или изместување на радиусот (палечната коска) во лактниот зглоб е многу честа повреда во раната детска возраст, од 1-4 години, иако поретко може да настане и до 7-годишна возраст.
Лактот е сложен зглоб во кој учествуваат хумерусот (рамена коска) од надлактицата и радиусот и улната од страната на подлактицата. Овие коски во зглобот се поврзани со зглобни врски – лигаменти. Кај децата во раната возраст некои од овие лигаменти се недоразвиени и лабави и дозволуваат со помала сила да дојде до делумно изместување (сублуксација) на главата на радиусот во зглобот. Кај некои деца лабавоста е многу изразена, па оваа сублуксација често се повторува.
Сублуксацијата на главата на радиусот најчесто настанува кога детето се води за рака, па се повлекува малку посилно да се спречи да падне или да се забрза одењето. Други провоцирачки активности се повлекување на раката за да се облече ракав или потегнување на детето за рацете за да се подигне или да се лула. Понекогаш и детето само во игра може да се повреди при превртување врз раката или ако самото се фати за некој предмет за да се задржи да не падне.
Децата кои еднаш имале сублуксација на главата на радиусот имаат предиспозиција повторно да ја добијат истата повреда. За да се спречи, треба да се избегнува повлекување на детето за раката. Ако треба детето да се подигне, наместо за двете раце, подобро е да се фати под пазуви
Главниот симптом на повредата е болка во лактот и подлактицата. Детето ја држи раката приближена до телотo, полусвиткана во лактот, со дланката завртена надолу (пронација) и одбива да ја користи. Од таму доаѓа и називот болна пронација (pronatio dolorosa). Во англосаксонската литература повредата по механизмот на настанување се нарекува лакт на негувателка (nursemaid’s elbow) или извлечен лакт (pulled elbow). Нема видлив оток, деформитет или модринки кои би укажувале на посериозна повреда.
За поставување на дијагнозата е доволна само анамнеза – давање податок за типичниот механизам на настанување на повредата со повлекување на рачето и преглед. Доколку механизмот не е типичен, детето паднало на лактот или родителите не се сигурни како настанала повредата или ако има некаков оток и деформитет, се прават рендгенски снимки за да се исклучат скршеници на лактот и подлактицата.
Лекувањето е со местење на изместувањето – репозиција. Лекарот прави лесен притисок со прстот на местото на главата на радиусот во лактот, полека ја врти раката за дланката да гледа нагоре и ја свиткува. Притоа понекогаш може да се почувствува како главата на радиусот се враќа на место. Овој маневар трае неколку секунди, болен е и детето ќе се расплаче. Меѓутоа, веднаш по наместувањето болката се смирува и по неколку минути детето почнува да ја користи раката и нормално да ја движи. Не е потребно поставување на гипсена имобилизација или ограничување на активноста на детето. Понекогаш може да се стави лонгета доколку детето се жали на силна болка, до смирување на болката.
Со тек на растот лигаментите се зацврснуваат и предиспозицијата за сублуксација се губи. Најчесто по 5-годишна возраст, а во многу ретки случаи по 7 години таа повеќе не настанува
Децата кои еднаш имале сублуксација на главата на радиусот имаат предиспозиција повторно да ја добијат истата повреда. За да се спречи, треба да се избегнува повлекување на детето за раката.
Ако треба детето да се подигне, наместо за двете раце, подобро е да се фати под пазуви. Исто така, треба да се избегнуваат игри со лулање каде детето се држи за рацете и се ниша. Сепак, кај некои деца, и покрај вниманието и напорот од страна на родителите да избегнуваат провоцирачки движења, pronatio dolorosa се повторува.
Со тек на растот лигаментите се зацврснуваат и предиспозицијата за сублуксација се губи. Најчесто по 5-годишна возраст, а во многу ретки случаи по 7 години таа повеќе не настанува. Кај децата кои имале една или неколку сублуксации подоцна нема трајни последици од повредата.
