Луксацијата претставува повреда на зглоб. Зглобовите се место каде што две или повеќе коски се поврзани меѓусебно со зглобни врски (лигаменти), зглобна обвивка и други анатомски структури. Движењата се вршат во зглобовите. При одредена повреда, краевите на коските кои влегуваат во зглобот се изместуваат еден во однос на друг, при што се повредуваат и останатите зглобни структури (лигаментите, обвивката). Ова се нарекува луксација, исчашување или изместување на зглобот. Оваа повреда е многу болна, изразено го деформира зглобот и го прави неподвижен.
Најчести се луксациите на рамото, потоа следуваат зглобовите на прстите, лактот, колкот и коленото, иако кој било зглоб во телото може да се исчаши (луксира).
За да настане луксација потребна е траума, чиј интензитет може да варира. Луксациите на рамото можат да настанат и при релативно мала повреда, како што е пад на рамно или по скали, нагло движење на рамото во одредена позиција и слично. Луксациите на зглобовите на прстите се чести кај спортисти, на пример, кошаркари, при удари со топка во прстите. За луксација на колкот и коленото е потребна поголема сила. Овие повреди настануваат најчесто при сообраќајни несреќи, незгоди во земјоделството или индустријата.
Најчести се луксациите на рамото, потоа следуваат зглобовите на прстите, лактот, колкот и коленото, иако кој било зглоб во телото може да се исчаши (луксира)
Се смета дека наследноста игра одредена улога. Некои луѓе генетски имаат полабави лигаменти, поради што се посклони на луксации во однос на другите.
Симптомите на луксација на зглоб се:
- Силна болка во зглобот;
- Зглобот е неподвижен, не може да се мрда;
- Видлив деформитет, често со бизарен изглед на повредениот дел од телото;
- Оток, модрило или бледило на зафатениот дел од телото.
Покрај овие симптоми, можно е луксацијата на зглобот да предизвика повреди и на околните структури и компликации кои ќе се манифестираат со други симптоми:
- Повреди на нервите и крвните садови околу зглобот – тоа ќе предизвика делумна или целосна парализа на делот под зглобот, губиток на пулс ако се зафатени крвните садови со изумирање на ткивото (гангрена) доколку прекинот на циркулацијата трае подолго. На пример, луксацијата на колкот често води до повреда на ишијадичниот нерв и проблеми во движење на стапалото. Луксацијата на рамото може да предизвика повреди на рамениот нервен сплет со парализа на различни мускулни групи од надлактицата, подлактицата или шаката и повреди на потклучните артерија и вена и прекин на циркулацијата на крв кон раката.
- Повреди на околните мускули, тетиви и лигаменти – овие структури секогаш се барем малку зафатени при луксацијата на зглобот, односно можат да бидат истегнати или малку раскинати. При некои луксации настанува целосен раскин, поради што тие воопшто не можат да си ја вршат функцијата, па зглобот станува нестабилен или, пак, делумно вкочанет.
- Скршеници на делови од коските околу зглобот
Луксациите на рамото можат да настанат и при релативно мала повреда, како што е пад на рамно или по скали, нагло движење на рамото во одредена позиција и слично
- Артритис (артроза) – дегенерација на зглобот или асептична некроза на коската – изместувањето на зглобот е поврзано со различни степени на нарушување на циркулацијата на краевите на коската кои учествуваат во зглобот и оштетување на зглобната ’рскавица, што може да води до рана појава на дегенеративни промени на зглобот или изумирање на коската што учествува во зглобот. Сепак, за овие компликациии се потребни месеци или години за да се развијат и не се предвидливи со сигурност во моментот на повредата.
(Во наредното продолжение: Дијагноза и третман на луксации)
