Пишува: Д-р Димитар Споа
Ортопедски хирург
Рамно стапало е термин кој се користи за да се опише спуштениот свод на стапалото. Медицинскиот термин за него е пес плановалгус (pes planovalgus). Постојат различни степени на „спуштање“ и иако не сите рамни стапала се проблематични, кога се болни може да предизвикаат значителна непријатност и ограничувања.
Постојат два вида рамни стапала – флексибилни (мобилни) или ригидни (тврди).
Флексибилното рамно стапало е еластично и при движење го спушта сводот и повторно го создава кога нема тежинана стапалото. Спротивнона тоа, цврстите рамни стапала се „заглавуваат“ во рамна позиција без оглед на тоа дали постои или не притисокот врз стапалото. Во зависност од целокупното здравје, симптомите и сериозноста на рамното стапало, состојбата може да се лекува конзервативно или со операција.
ОПЕРАЦИЈА НА РАМНИ СТАПАЛА (FOOT LIFTING)
Операцијата за рамни стапала, е поделена на три вида: постапки врз меките ткива, врз коските и коскена фузија.
Во зависност од тежината на деформитетот на рамното стапало, возраста на лицето, флексибилноста или ригидноста на стапалото се врши комбинација на видовите постапки.
- За флексибилни рамни стапала операцијата е насочена кон одржување на движењето на ногата и враќањето на сводот на стапалото. Најчесто ова може да вклучи поправки на тетивата по должината на внатрешноста на стапалото за да се зајакне главната тетива која го затега сводот.
- За цврсти рамни стапала операцијата се фокусира на враќање на обликот на стапалото преку постапки при кои се елиминира одредено движење, таканаречени артродези на стапалото.
ТРАНСФЕРИ НА ТЕТИВАТА И АУГМЕНТАЦИИ
Кај рамните стапала постои тетива во внатрешноста на стапалото која често може да ослаби или да се повреди. Оваа тетива се нарекува задна тибијална тетива, која е главна поддршка на сводот на стапалото. Очигледно секоја промена на оваа тетива може да предизвика колапс на аркусот. Некои луѓе, имаат генетски неефикасна тетива, а тоа може да биде случај кај помладите луѓе.
Во полесни случаи, како што се некомплетни расцепи на задната тибијална тетива, може да се поправат за да се врати на својата сила. Акутната руптура (кинење) на тетивата може првенствено да се поправи. Со интервенција, често задната тибијална тетива е надополнета со трансфер на соседната тетива за да се обезбеди и сила и континуитет. Во повеќето случаи на овој тип хирургија често доаѓа до комбинација со други коскени процедури за да се вратат структурата и рамнотежата на стапалото.
МИНИМАЛНА ХИРУРГИЈА (PROSTOP ARTHROERESIS)
Најмодерна и наједноставна постапка за решавање на рамните стапала е операција која вклучува поставување наметален инплант (најчесто) на раскрсницата помеѓу неколку коски (талусот и калканеусот). Оваа хируршка техника е минимално инвазивна.
Се користи перкутан пристап со минимален рез. Се поставува водич во т.н. тарзален тунел и во него се поставува инплант кој ја имитира зглобната анатомија. Има повеќе димензии на инплантот и во зависност од деформитетот се вметнува соодветната бројка. Инплантот Простоп (Prostop) има конусна форма и соодветна еластичност која обезбедува одличен коскен контакт. Се работи под Ц-арм (C-arm) рендген апарат кој го води хирургот за време на операцијата. Овој инплант предизвикувафизичка блокада што ќе спречи понатамошен колапс на сводот. Тоа е единствената минимално инвазивна постапка која обезбедува дефинитивна корекција на стапалото без коскени операции кои бараат голема интрахоспитална и постоперативна ангажираност. Постапката е индицирана само за мобилни и флексибилни стапала, и не треба да се користи кај цврсти, ригидни рамни стапала. Оваа постапка е подобра за помлади пациенти со флексибилни рамни стапала, каде што коскеното усогласување уште се развива, така што може да се приспособи за да функционира во подобра позиција.
АНЕСТЕЗИЈА И РИЗИЦИ
Овој тип хирургија се изведува и како амбулантна хирургија и како болничка хирургија во зависност од обемот на работата којашто е потребна. Почесто хирургијата се изведува под регионална, спинална или општа анестезија. Како и секоја операција и оваа има општи ризици. Поради минималното инвазивно дејство и ризиците се сведени наминимум. Со воведувањето на овој тип операција, хируршкото лекување на рамните стапала стана лесно и ефикасно.
Симптоми за рамни стапала
Рамните стапала, може да се прикажат со различни симптоми – од лесни до тешки. Степенот на спуштање не е секогаш во врска со степенот на симптомите. Пациентите може да се жалат на болка на самиот лак на стапалото или на болка во петицата, од надворешната или, пак, од внатрешната страна. Најчесто постои болка на надворешната страна на стапалото. Општо земено, пациентите имаат болка при активност, на пример при одење или трчање. Болката може да биде длабока и во една точка или да биде генерализирана, распространета. Иритацијата од чевли може да предизвика црвенило и оток.
Причини за рамни стапала
Постојат различни причини за рамни стапала. Тие може да бидат генетски или стекнати кои се развиваат со текот на времето. Различни повреди може да доведат до рамни стапала. Проблеми со тетивите и артритис може да доведат до рамни стапала. Цврстите или ригидните рамни стапала може да се стекнат од болеста наречена тарзална коалиција, каде што коските во еден дел на стапалото се генетски сплотени или заедно сраснати.
Кога да се бара третман?
Вообичаени причини за пациентите кои бараат третман се: болка при одење или спортски активности, тешкотии при носење обувки, отоци или забележителни промени во изгледот на стапалото.
Неоперативни третмани за рамни стапала
Нехируршките третмани за рамни стапала се сведуваат на намалување или решавање на симптомите како, на пример, болката. Едноставни третмани кои пациентите можат сами да ги направат се:
- Да носат соодветни анатомски или ортопедски чевли
- Да користат влошки со поддршка на сводот на стапалото
- Да ги изменат секојдневните активности кои предизвикуваат болка
- Да ја намалат телесната тежина
