Пишува: Д-р Елизабета Бабушку
Радиодијагностичар
Раниот пубертет е период кога девојчињата стануваат свесни и за развојот на своите дојки. Но, нивниот раст може да направи паника и кај девојчињата и кај родителите. Во период пред и по појавата на првата менструација не е ретка појавата кај лекарите да доаѓаат за помош поради болка во дојките, во едната или во двете, оток, разлика во големината, црвенило на кожата, напипана грутка во една од дојките, напипана промена што девојчето не може да ја дефинира.
За промените е добро да се направи преглед, но и најчесто стравот и паниката се непотребни.
Родителите знаат да помислат дека се работи за тумор поради отокот или зрно што се напипува. Но најчесто се покажува дека се нормали состојби на дојките што одговараат на развојот на девојчето. Различноста во големината на дојките не е патологија, болест.
Прегледот кај овие пациенти се спроведува клинички и со ултразвук, популарно познат како ехо. Прегледот е целосно безбеден, може да се повторува повеќепати и не постојат контраиндикации за неговата употреба. Во текот на прегледот разговараме со пациентите и им укажуваме на вообичаените промени што се случуваат во текот на менструалниот циклус и ги учимe како да се самопрегледуваат за да препознаат евентуално новонастаната промена во дојките, што би значело веднаш да се јават на доктор.
Во детство млечната жлезда е рудиментирана, па до пубертетот нема разлика помеѓу машката и женската дојка. Во периодот на пубертетската возраст, која почнува по 8.година, почнуваат да се јавуваат битни промени со кои почнуваат да се разликуваат дојките кај женските од оние кај машките деца. Во периодот на менструалниот циклус и пубертетот дојките се развиваат и се формираат во целост ка ко дел од репродуктивниот систем.
Како орган зависен од хормонски влијанија дојката е под контрола на невроендокриниот систем. Тој е организиран по хиерархиски принцип со хипоталамусот како највисок центар. Хормоните-гонадотропини вршат стимулација на јајниците да почнат со лачење естрогени хормони и прогестерон со карактеристична ритмична варијација од 28 дена и го прават менструалниот циклус. Естрогените хормони доведуваат до зголемување на бројот и луменот (ширина, калибар) на млечните каналчиња и се одговорни за епителијалната пролиферација (зголемување на бројот на клетките со кои е обложен ѕидот на млечните каналчиња). Прогестеронот, пак, е одговорен за волуменско зголемување на жлезденото ткиво, ја подготвува дојката за период на доење и има комплетно спротивно дејство од естрогените хормони.
Во пубертетскиот период, под влијание на овие хормони доаѓа до појава на секундарните сексуални карактеристики, во кои спаѓа и растењето на дојките.
Честопати тие не растат и не се развиваат симетрично, што значи едната дојка може да биде поголема од другата, а поради цикличниот ритам на хормонска изложеност на дојките во месечниот циклус може да се јават оток и болка на едната или на двете дојки. Тоа не е ништо опасно.
