Д-р Емилија Петановска Костова: Како пушењето, стресот и животната средина влијаат на забременувањето? (2)

Инфертилитет по дефиниција значи неможност за забременување во период од една година, кога двојката има незаштитени сексуални односи. Инфертилитет е и кога жената забременува, но тие бремености завршуваат како абортуси или како мртвороденчиња.

Пишува: Д-р Емилија Петановска Костова

Гинеколог

Пушење цигари како една од животните навики игра огромна улога во репродуктивниот потенцијал. Кај машката популација, чадот од цигарите кој содржи токсични материи, мутагени хемикалии, канцерогени материи, кадмиум, метаболити на никотин кои се најдени во исто ниво во семиналната плазма и во серумот, сугерира дека материите можат да ја поминат крвно тестикуларната бариера правејќи генотоксична средина за герминативните клетки. Инхалирање на чадот од цигарите предизвикува оксидативно ДНК-фрагментирање во сперматозоидите. Оксидативниот стрес предизвикува генетски и епигенетски мутации на сперматозоидите кои водат до лоши параметри на спермограмот, а исто така и до зголемена стапка на спонтани абортуси кај жените чии партнери пушат.

Пушењето кај женската популација исто така игра улога во репродукцијата преку намалување на времетраењето на менструалните циклуси, намалување на бројот на фоликули, зголемена стапка на абортуси и предвремени раѓања.

СТРЕС

Стресот како неизбежен дел од секојдневието, без разлика дали е физички, емоционален или психолошки, игра огромна улога во репродукцијата кај луѓето.

Инфертилитетот и борбата со него е доволен стрес сам по себе заради социјалните притисоци, испитувањата, тестирањата, примање на дијагнозата, третманот, неуспех, па сè до финансиските трошоци. Стресот и депресијата се сметаат дека го намалуваат нивото на тестостеронот и на лутеинизирачкиот хормон, прават алтерации во гонадалната функција која, на крајот, доведува до намалување на сперматогенезата и до намален квалитет на спермата.

Физичкиот стрес влијае повеќе врз женската репродуктивна моќ.

Докажано е дека кај жените кои имаат тешка физичка работа повеќе од 32 часа неделно, потребно е повеќе време за зачнување споредено со жени кои работат помеѓу 16 и 32 часа неделно. Но со вистинска терапија, позитивно размислување и групна терапија за поддршка, стресот како фактор за инфертилитет може да се надмине. Користењето на дрога или хронична терапија исто така играат голема улога во репродуктивната можност кај една двојка. Постојат промени на репродуктивниот систем кои се предизвикани од одредени видови медикаменти или дрога, што се реверзибилни или нереверзибилни. Марихуаната како дрога, која најмногу се користи во светот, преку централни и периферни механизми негативно влијае врз репродуктивниот систем и кај мажот и кај жената. Марихуаната има канабиноиди кои се врзуваат за рецептори во репродуктивниот тракт како што се утерусот и диктус деференсот. Кај мажите го намалува нивото на тестостерон кој се произведува од Леидиговите клетки, предизвикува апоптоза на Сертолиевите клетки, ја намалува сперматогенезата, го намалува мотилитетот на сперматозоидите, ја намалува капацитацијата на спермата и ја намалува акрозомската реакција. Канабиноидите кај жените предизвикуваат бавно движење на јајце-клетката низ каналите, нарушено развивање на фетусот и на постелката.

Стресот и депресијата се сметаат дека го намалуваат нивото на тестостеронот и на лутеинизирачкиот хормон, прават алтерации во гонадалната функција која, на крајот, доведува до намалување на сперматогенезата и до намален квалитет на спермата.

ТЕРАПИЈА

Одредена медицинска терапија има негативен ефект на сперматогенезата, но е од реверзибилен карактер, а тоа се лекови од групата на антибиотици (ампицилин, цефалотин, котримоксазол, гентамицин, неомицин, нитрофурантоин, пеницилин Г,спирамицин), анаболитички стероиди, антиепилептички лекови, антиандрогени (спиронолактон), калциум канал блокатори, алфа блокатори (еректилни дисфункции), антималарици, антипсихотици, антиестрогени и прогестини, кортикостероиди, H2-блокатори, нестероидни антиинфламаторни лекови и слично.

ЖИВОТНА СРЕДИНА

Постојат повеќе потенцијално опасни фактори од животната средина кои влијаат врз репродуктивниот систем. Се делат на биолошки (вируси и бактерии), физички (радијација) и токсични (хемикалии).

Иако човековото тело си има природна одбрана од истите, сепак тие може да дејствуваат преку инхалација, окуларен контакт, дермален контакт, вертикална или хоризонтална трансмисија и ингестија. Воздушното загадување е актуелна тема не само на светско ниво туку и во нашата животна средина. Токсините кои се застапени во воздухот се сулфур диоксид, јаглерод моноксид, нитроген диоксид и слични, во одредени студии се докажале дека негативно влијаат врз концентрацијата, мотилитетот, па дури и ја зголемуваат стапката на ДНК-фрагментација во спермата кај машката популација. Додека кај жените загадувањето влијае и ја зголемува стапката на спонтани рани абортуси, предвремени раѓања и мртвородени бебиња. Тешки метали и пестициди како жива, борон, кадмиум, арсен, БПА, ДДТ, ДДЕ (BPA, DDT, DDE), диоксини и слични материи имаат негативни ефекти врз репродуктивното здравје и врз мажите и врз жените. Експозиција на истите може да предизвика намалена концентрација на сперматозоиди кај мажите и намалена стапка на имплантација кај жените.

Совети кои една двојка што се обидува да се реализира како родители треба да ги следи и почитува се:

  1. Да се одржува нормална телесна тежина, исхрана богата со витамини, минерали и антиоксиданси
  2. Редовно умерено вежбање
  3. Откажување од пушење цигари, дрога и алкохол
  4. Да се намали консумација на кофеин на помалку од 500 мл дневно
  5. Намалување на стресот

ПОВРЗАНИ НАПИСИПОВЕЌЕ ОД АВТОРОТ